İmalat sanayii üretimindeki eğilimler

TÜRKİYE, tarihinin en büyük krizlerinden birini 2001 yılında yaşadı. ‘‘Kriz’’ terimini ‘‘üretimdeki beklenmeyen büyük düşüşler’’ olarak tanımlarsak, kriz bitmek üzere. Yani, bundan sonra sanayi üretiminde geçen yıla göre büyük düşüşler yaşamayacağız.Üretim düşmeyecek, ama geçen yıl boyunca düşen üretim Türkiye'yi fakirleştirdi. Eskiden 100 üretiyorsak, şimdi 85-90 üreterek yolumuza devam edeceğiz. Üretimin artacağına yönelik şimdilik fazla bir işaret yok. Fakirleşmemizin durması anlamında kriz bitti. Geçmişe göre fakirliğimizin devam etmesi anlamında hálá krizdeyiz diyebiliriz.Aşağıdaki grafik 2000 ve 2001 yıllarında imalat sanayii üretiminin üç aylık hareketli ortalamalarından çıkarılan eğilimleri üçer aylık dönemler itibarıyla göstermektedir. Kalp atışları gibi aşağı-yukarı giden eğrilerle eğilimleri görmek yerine, bu yaklaşım eğilimler hakkında daha iyi bir fikir veriyor.DÜŞÜŞ DURDU1999 yılında yüzde 6'nın üzerinde ekonomi küçüldükten sonra imalat sanayii giderek artan bir büyüme sürecine girdi. 2000 yılının ilk üç ayında yüzde 1.5 civarında ortalama üretim artışından sonra, ikinci üç ayda imalat sanayii üretimi yüzde 2.5, üçüncü üç ayda ise yüzde 7 civarında artışlar gösterdi. 2000 yılının son üç ayındaki imalat sanayiindeki üretim artışı yüzde 10'un üzerindeydi.2001 yılında her şey tersine çevrildi. Yılın ilk üç ayında imalat sanayii üretimi 2000 yılına göre ortalama olarak hiç artmadı. 2001 yılının ocak ayı dışarıda bırakıldığında, şubat ve mart aylarında üretim ortalama yüzde 1.5 düştü. Üretimdeki düşüş ilk üç aydan sonra hızlanarak devam etti. Örneğin, imalat sanayiindeki üretim düşüşleri 2001 yılının ikinci üç ayında yüzde 5.5, üçüncü üç ayda yüzde 11.5, aralık ayını bilmediğimiz halde, son üç ayda kaba bir tahminle yüzde 12 civarında oldu.2001 yılının aralık ayı ile beraber imalat sanayiindeki üretim düşüşleri bir önceki yıla göre ya çok azalacak ya da hiç olmayacak. Yani, üretimde bir istikrar olacak. Rakamlarla ifade edersek, 2000 yılı boyunca 101 birim üreten imalat sanayii 2001 yılında ancak 92 birim üretebildi. Şimdi, bu seviyede üretimine devam edecek. 1997 yılında 100 birim üretim olduğunu düşünürsek, beş yıl önceye göre yüzde 8 daha az üretim yapar hale geldik.Bu görünüşün değişmesi birçok faktörün bir araya gelmesine bağlı. Geçenlerde yazdığım gibi, büyümeye geçebilmemiz için, önce finansal piyasalarda istikrarı sağlamamız, ardından da net bazda dış borç ödeyicisi durumundan çıkmamız gerekiyor.