Hazine: Türk'ün, Türk'e döviz havalesi yasak
Güncelleme Tarihi:
Mustafa KUTLAY
Oluşturulma Tarihi: Kasım 09, 2001 02:02
Bir yabancı bankanın istediği görüşe, Hazine Müsteşarlığı'nın verdiği cevap kafaları karıştırdı. Hazine'ye göre, bir yabancının bir Türk'e döviz havalesi yapması yasal. Ama iki Türk vatandaşının birbirine döviz havalesi yapması yasadışı.
Türkiye'de faaliyet gösteren bir yabancı bankanın dövizli banka çekleri ile ilgili istediği görüşe, Hazine Müsteşarlığı'nın verdiği cevap kafaları karıştırdı. Hazine'ye göre, Türkiye'de yaşayan kişilerin, yine Türkiye'de yaşayan bir başka kişinin banka hesabına döviz transferi yapması yasak. Merkez Bankası, yabancı bankanın geçtiğimiz ekim ayında kendisine yaptığı başvuru üzerine Hazine'den görüş istedi. Merkez Bankası da Hazine'den aldığı bu görüş doğrultusunda yabancı bankaya resmi bir yanıt gönderdi ve Türkiye'de yaşayan kişilerin birbirlerinin banka hesaplarına döviz transferi yapmasının yasadışı olduğunu bildirdi.
Bankacılık sektöründe tedirginlik yaratan bu olay şöyle gelişti:
Merkez Bankası, yabancı bankanın başvurusu üzerine konuyu Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararı uygulamakla görevli olan Hazine Müsteşarlığı'na iletti.
Hazine Müsteşarlığı, hazırladığı görüş metninde 32 Sayılı Karar'ın 4/c meddesinde, Türkiye'de yerleşik kişilerin, yurtdışında yerleşik kişilerden döviz kabul etmesinin mümkün olduğunu hatırlattı.
Müsteşarlık, ‘‘32 Sayılı Karar'da, sadece Türkiye'de yaşayanların, yurtdışında yaşayanlardan döviz havalesi kabul edebileceği, aksi belirtilmediğine göre Türkiye'de yaşayanların, yine Türkiye'de yaşayan bir diğer kişiden döviz havalesi kabul edemeyeceği’’ yorumunu yaptı. Ve, Merkez Bankası'na bu doğrultuda görüş bildirdi.
Bunun üzerine Merkez Bankası da, yabancı bankaya gönderdiği yazıda, başvuruları üzerine Hazine'nin görüşünün alındığını belirtti ve şu cevabı verdi: ‘‘Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar'ın 4/c maddesine göre, Türkiye'de yerleşik kişilerin dışarıda yerleşik kişilerden Türkiye'de yapacakları işlemler nedeniyle döviz kabul etmelerinin serbest bulunduğu; bir başka deyişle Türkiye'de yerleşik kişilerin, Türkiye'de yerleşik kişilerden, yapacakları işlemler nedeniyle döviz kabul etmeleri mümkün bulunmadı; bu nedenle Türkiye'de yerleşik kişiler tarafından bankalar nezdinde açılmış döviz tevdiat hesaplarından, Türkiye'de yerleşik diğer kişilerin döviz tevdiat hesaplarına döviz devri Kambiyo Mevzuatı'na aykırılık teşkil edeceğinden, bu kişiler arasında döviz devrine yol açacak işlemlerin mümkün görülmediği belirtilmiştir.’’
Bankada havale nasıl işliyor?
Bankacılık sisteminde, döviz ve Türk Lirası havaleler için işleyen iki farklı sistem bulunuyor. Bir bankadaki müşteri hesabında bulunan paranın, diğer bir bankadaki müşteri hesabına transferi için bankacılıkta ‘clearing’ adı verilen bir sistem kullanılıyor. Dolar cinsinden para transferinde, Türkiye'deki bankalar ABD'de bulunan bir bankayı ‘clearing bankası’ olarak kullanıyor. Clearing bankasında, Türkiye'de birbirine para transferi yapacak her iki bankanın da hesabı bulunuyor. Ve Türkiye'deki iki banka arasındaki dolar transferi, ABD'deki bu bankadaki hesaplar arasında gerçekleştiriliyor. Ancak, ABD'deki clearing bankası, doları gönderen ve alacak olan bankaya ikişer günlük valör uyguluyor. Böylece, Türkiye'deki X bankasındaki müşterinin, Y bankasındaki bir hesaba göndereceği döviz 4 gün sonra yerine ulaşıyor. Dolar dışındaki döviz transferlerinde, clearing bankası işlevini o dövizi para birimi olarak kullanan ülkedeki bir banka üstleniyor.
Türkiye'deki iki banka arasında yapılan Türk Lirası havalesinde ise, clearing hizmetini Merkez Bankası veriyor. Tüm bankaların Merkez Bankası'nda hesabı bulunuyor ve bu bankaların müşterilerinin yaptığı bankalararası TL transferleri, Merkez Bankası'ndaki bu hesaplar arasında gerçekleştiriliyor.
Döviz yasağı tüm alışverişi mi kapsıyor?
Hazine Müsteşarlığı'nın, ‘‘Türkler birbirlerine döviz havalesi yapamaz’’ derken kullandığı ifade, Türkiye sınırları içinde, Türk vatandaşlarının kendi aralarındaki ticarette de döviz kullanmalarının yasak olduğu sonucunu çıkarıyor. Çünkü Hazine, Merkez Bankası için verdiği cevapta, ‘‘Türkiye'de yerleşik kişilerin, Türkiye'de yerleşik kişilerden, Türkiye'de yapacakları işlemler nedeniyle döviz kabul etmeleri mümkün değildir’’ ifadesini kullandı. Hazine'ye göre, bir Türk vatandaşı, yurtdışındaki biriyle yaptığı ticarette döviz kullanabilir. Ama, bir Türk vatandaşı Türkiye'de dövizle mal ve hizmet satamaz.
Bankacılık sektöründe tedirginlik yaratan bu olay şöyle gelişti:
Merkez Bankası, yabancı bankanın başvurusu üzerine konuyu Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararı uygulamakla görevli olan Hazine Müsteşarlığı'na iletti.
Hazine Müsteşarlığı, hazırladığı görüş metninde 32 Sayılı Karar'ın 4/c meddesinde, Türkiye'de yerleşik kişilerin, yurtdışında yerleşik kişilerden döviz kabul etmesinin mümkün olduğunu hatırlattı.
Müsteşarlık, ‘‘32 Sayılı Karar'da, sadece Türkiye'de yaşayanların, yurtdışında yaşayanlardan döviz havalesi kabul edebileceği, aksi belirtilmediğine göre Türkiye'de yaşayanların, yine Türkiye'de yaşayan bir diğer kişiden döviz havalesi kabul edemeyeceği’’ yorumunu yaptı. Ve, Merkez Bankası'na bu doğrultuda görüş bildirdi.
Bunun üzerine Merkez Bankası da, yabancı bankaya gönderdiği yazıda, başvuruları üzerine Hazine'nin görüşünün alındığını belirtti ve şu cevabı verdi: ‘‘Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar'ın 4/c maddesine göre, Türkiye'de yerleşik kişilerin dışarıda yerleşik kişilerden Türkiye'de yapacakları işlemler nedeniyle döviz kabul etmelerinin serbest bulunduğu; bir başka deyişle Türkiye'de yerleşik kişilerin, Türkiye'de yerleşik kişilerden, yapacakları işlemler nedeniyle döviz kabul etmeleri mümkün bulunmadı; bu nedenle Türkiye'de yerleşik kişiler tarafından bankalar nezdinde açılmış döviz tevdiat hesaplarından, Türkiye'de yerleşik diğer kişilerin döviz tevdiat hesaplarına döviz devri Kambiyo Mevzuatı'na aykırılık teşkil edeceğinden, bu kişiler arasında döviz devrine yol açacak işlemlerin mümkün görülmediği belirtilmiştir.’’
Bankada havale nasıl işliyor?
Bankacılık sisteminde, döviz ve Türk Lirası havaleler için işleyen iki farklı sistem bulunuyor. Bir bankadaki müşteri hesabında bulunan paranın, diğer bir bankadaki müşteri hesabına transferi için bankacılıkta ‘clearing’ adı verilen bir sistem kullanılıyor. Dolar cinsinden para transferinde, Türkiye'deki bankalar ABD'de bulunan bir bankayı ‘clearing bankası’ olarak kullanıyor. Clearing bankasında, Türkiye'de birbirine para transferi yapacak her iki bankanın da hesabı bulunuyor. Ve Türkiye'deki iki banka arasındaki dolar transferi, ABD'deki bu bankadaki hesaplar arasında gerçekleştiriliyor. Ancak, ABD'deki clearing bankası, doları gönderen ve alacak olan bankaya ikişer günlük valör uyguluyor. Böylece, Türkiye'deki X bankasındaki müşterinin, Y bankasındaki bir hesaba göndereceği döviz 4 gün sonra yerine ulaşıyor. Dolar dışındaki döviz transferlerinde, clearing bankası işlevini o dövizi para birimi olarak kullanan ülkedeki bir banka üstleniyor.
Türkiye'deki iki banka arasında yapılan Türk Lirası havalesinde ise, clearing hizmetini Merkez Bankası veriyor. Tüm bankaların Merkez Bankası'nda hesabı bulunuyor ve bu bankaların müşterilerinin yaptığı bankalararası TL transferleri, Merkez Bankası'ndaki bu hesaplar arasında gerçekleştiriliyor.
Döviz yasağı tüm alışverişi mi kapsıyor?
Hazine Müsteşarlığı'nın, ‘‘Türkler birbirlerine döviz havalesi yapamaz’’ derken kullandığı ifade, Türkiye sınırları içinde, Türk vatandaşlarının kendi aralarındaki ticarette de döviz kullanmalarının yasak olduğu sonucunu çıkarıyor. Çünkü Hazine, Merkez Bankası için verdiği cevapta, ‘‘Türkiye'de yerleşik kişilerin, Türkiye'de yerleşik kişilerden, Türkiye'de yapacakları işlemler nedeniyle döviz kabul etmeleri mümkün değildir’’ ifadesini kullandı. Hazine'ye göre, bir Türk vatandaşı, yurtdışındaki biriyle yaptığı ticarette döviz kullanabilir. Ama, bir Türk vatandaşı Türkiye'de dövizle mal ve hizmet satamaz.