Gözden geçirmeler sertleşiyor

IMF heyeti 1999 yılı sonunda yapılan stand-by düzenlemesinin dokuzuncu kez gözden geçirilmesi için ülkemizde. Bundan önce sekiz kez gözden geçirme yapıldı. İki kriz yaşandı. Düzenlemenin parametreleri radikal bir biçimde değiştirildi. İki tarafın da birbirine karşı esnekliği giderek azaldı.Bizim yapmamız gerekenler daha ağırlaştı. IMF de en ufak bir aksaklığı kabul edemez duruma geldi. Dolayısıyla, iki taraf için de bundan sonraki süreç pek sevimli olmayacak gibi görünüyor.BİZİM TARAFBizim için tatsızmış gibi görünen taraf, politikacılarımızın giderek ekonomi ile ilgili konulardaki egemenliklerini kaybetmeleri. Kamu bankaları ya kapanıyor, ya da politikacılardan uzak tutuluyor. Tarım kesiminin desteklenmesi daha akılcı temellere oturtulacak. Devlet ihaleleri daha şeffaf olacak. Devlet kurumları istihdam deposu olmaktan çıkarılacak. Kısacası, politikacılar artık topladıkları vergilerin harcanmasına karar verecekler. Dolayısıyla, seçmenlerin politikacılar üzerindeki denetimi doğal olarak artacak. Halbuki, eskiden olmayan paraları harcayarak politikacılarımız rant dağıtırlardı. Halka şirin görünürlerdi. Bunu da siyaset sanırlardı. Güzel günler geride kaldı. Siyasetçilerimizin ‘‘bize uymaz’’ diye düşündükleri bir sistemi ister istemez uygulamaya çalışacağız. Deniz bitti.Bu anlamda, yapılacak reformlar ekonomi için olduğu kadar politikacılar için de hayati önem taşıyor. Olmayan para dağıtılamayacak. Seçmenlere devlet dairelerinde iş bulmak zorlaşacak. İktidar yandaşlarının devletten otlanmaları sınırlandırılacak. Doğal olarak, söz konusu yapısal reformların yapılması büyük bir muhalefetle karşılaşacak. Çünkü, alıştığımız politikacıların politikada bulunmalarının anlamı kalmayacak.ONLARIMF içinde Türkiye'nin yapacakları hayati bir önem taşıyor. Çünkü, Türkiye ekonomisinin programlanan her şeyi yaptığı halde düzlüğe çıkmaması durumunda, fatura Türkiye'deki idarecilere olduğu kadar IMF'ye de çıkacak.Şimdilik, ‘‘hükümet güven vermiyor, o nedenle de faizler düşmüyor’’ edebiyatı durumu idare edebilir. Fakat, bütün istenenlerin yapıldığı halde, Türkiye ekonomisinin düzlüğe çıkmaması bir noktada uygulanan programın uygunluğunu ya da doğruluğunu da sorgulatacaktır. O takdirde, IMF'nin tatminkár bir cevabı olması gerekir. Bu anlamda, ilişkileri germek ‘‘malzeme toplamak’’ açısından faydalı olabilir.Stand-by düzenlemesinin sekizinci gözden geçirmesi göreli olarak rahat geçti. Fakat, gözden geçirme sonrasında sıkıntılar yaşandı. Dokuzuncu gözden geçirmenin kendisi sıkıntılı olacak gibi görünüyor. Bu dönemde yeni yasaların çıkması söz konusu olmasa dahi, uygulamaya yönelik olarak bazı istekler mutlaka gündeme gelecektir.IMF ‘‘güven artırıcı önlemler’’ isteyecektir. Aksi takdirde, program hedeflerinin tutturulmasında ‘‘güven eksikliğinin’’ önemini vurgulamaya devam edecektir. Güven eksikliğinin büyük bir bölümünün siyasetten geldiği düşünülürse, bazı isteklerin siyasi nitelikte olması şaşırtıcı olmayacaktır.Kendimizi bütün bunlara hazırlamakta fayda var.