Gelir Vergisi’nde ciddi gerileme var

2004 yılı vergi gelirlerine ilişkin sonuçlar belli oldu. 2004 yılı bütçesinde hedeflenen 88 katrilyon 892 trilyon TL (88 milyar 892 milyon YTL) vergi geliri hedefi, bir katrilyon TL civarında da aşıldı.Öncelikle, Vergi İdaresini, bu başarılı performansından dolayı kutlamak gerekiyor.Olayın bütününde, vergi geliri hedeflerinin tutturulması bakımından bir sorun gözükmüyor. Yazımıza konu olan, gelir vergisi yönünden de 16 katrilyon 679 trilyon TL (16 milyar 679 milyon YTL)’lik yıllık hedef tutturulmuş hatta aşılmış durumda. Ancak, gelir vergisi hasılatının, toplam vergi gelirleri içindeki payına gözattığımızda, sürekli bir gerileme olduğu farkediliyor. Gelir vergisi hasılatının, son 25 yılda vergi gelirleri içindeki payı tabloda gösterilmiştir.STOPAJ AĞIRLIKLITabloda da görüldüğü gibi, bundan 25 yıl önce; toplanan 100 birim verginin 52 birimi gelir vergisinden oluşurken, şimdi 100 birim verginin 20 birimi gelir vergisinden oluşuyor.Gelir vergisi tahsilatına baktığımızda; 2003 yılında toplanan gelir vergisinin, yüzde 90’ının stopaj yani kaynakta gelir vergisi kesintisi yoluyla toplandığını, 2004 yılında ise toplanan gelir vergisinin, yüzde 89’unun stopaj yolu ile toplandığınıfark ediyoruz. Bilmeyenler için belirtelim stopaj yoluyla toplanan gelir vergisi; başta ücretliler olmak üzere, banka mevduat faizi, repo, işyeri kirası, serbest meslek ödemesi, şirketlerin kar dağıtımı vs.den kesilen gelir vergisinden oluşuyor.Gelir vergisinin fotoğrafı yukarıda belirtildiği gibi. Açıkçası, yıllar geçtikçe Türkiye’de gelir vergisi tahsilatında, toplam vergi gelirlerine kıyasla, ciddi bir gerileme olduğu fark ediliyor.Kurumlar vergisine gelince, bu vergi toplam vergi gelirlerinin, genellikle yüzde 10’u civarında. Burada da şöyle ilginç bir tablo var: Kurumlar vergisi mükelleflerinin sayısı yaklaşık 600 bin. Ancak bunlardan sadece 100’ü, toplam vergilerin yüzde 61’ini ödüyor. Örneğin bir banka (Akbank) toplam kurumlar vergisinin yüzde 10’unu tek başına ödüyor!.. Özetle, Türkiye’de beyannameli mükelleflerden, yeterince gelir vergisi ve kurumlar vergisi toplanamıyor.Peki... ‘vergiler nereden alınıyor?’ diye soracak olursanız, açıklayalım; vergiler KDV, ÖTV gibi dolaylı vergilerden alınıyor. Avrupa Birliği’nde, vergi gelirleri içindeki payı ortalama yüzde 35 olan dolaylı vergi oranı, Türkiye’de yüzde 70’i aşmış durumda. Bu da, Türkiye’de vergi adaletinden her geçen yıl biraz daha uzaklaşıldığını gösteriyor...