Faizin vergilendirilmesinde adeletsizlik
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Aralık 22, 2001 13:13
Bu yıl 26 Temmuz'dan sonra ihraç edilen bono ve tahvillerden 98.6 milyar liraya kadar, bu tarihten önce ihraç edilenlerden 9.7 milyar liraya kadar faiz geliri elde edenler tek kuruş vergi ödemeyecek.
Türkiye'nin sık sık yaşadığı finansal krizin gerekçeleri arasında da gösterilen, değişik yatırım araçlarının getirilerinin değişik biçimlerde vergilendirilmesi, önemli bir vergi adaletsizliğine de yol açmaya başladı.
Çok az bir mevduat ve repo faizi elde edenler yüzde 16-20 oranları arasında stopaj yoluyla vergi öderken, 98 milyar liraya kadar tahvil ve bono geliri elde edenlerin tek kuruş vergi ödememesi gündeme geldi.
Tasarruflarını bankada mevduat olarak değerlendirenler, 2001 yılında elde ettikleri faiz gelirleri nedeniyle stopaj yoluyla, başka bir ifadeyle peşin olarak vergi öderken, her türlü tahvil ve Hazine bonosuna yatırım yapanların çok büyük bir bölümü, mevduata oranla daha yüksek getiri elde ettikleri halde gelecek yıl bu gelirleri nedeniyle hiç vergi ödemeyecekler.
Maliye Bakanlığı'nın 2001 yılı için faiz gelirlerinin vergilendirilmesinde uygulanacak indirim oranını yüzde 50.7 olarak belirlemesiyle birlikte, 26 Temmuz 2001'den önce çıkarılan Hazine bonosu ve Devlet tahvillerinden 9 milyar 665 milyar lira ve daha az faiz geliri elde edenlerle, 26 Temmuz 2001'den sonra ihraç edilen Hazine kağıtlarından 98 milyar 619 milyon liraya kadar gelir elde edenlerden hiç vergi alınmayacak.
Oysa aynı mitarlarda örneğin mevduat faizi elde edenler mevduatlarının vade bitiminde peşin olarak vergi ödediler. Buna karşılık önemli bir bölümü vergilendirilmeyecek olan Hazine bonosu ve tahvil faizlerinden gelir vergisi stopajı da yapılmadı.
MEVDUATIN DEZAVANTAJI
Bankalarda vadeli ya da vadesiz Türk Lirası ya da döviz mevduatı olanlar, mevduatlarının vadesi dolduğunda bu gelirleri için bu yıl, 20 Ağustos'tan önce açılan hesaplar için yüzde 16, 20 Ağustos'tan sonra açılan 1 ve 3 ay vadeli mevduatlar için 14-16 oranlarında gelir vergisini stopaj yoluyla ödediler.
Mevduattan alınan vergi, stopaj oranının yüzde 10' kadar da ayrıca fon payı alındığı için daha yüksek bir noktaya ulaştı. Bu yıl repo gelirleri ise 20 Ağustos'a kadar yüzde 16, bu tarihten sonra ise yüzde 20 oranında vergilendirildi.
Repo ve mevduat faizi gelirleri için enflasyondan arındırma olanağı sağlanmadığı için kazanç miktarı ne olursa olsun söz konusu vergi ödeniyor.
MEVDUAT DAHA AZ KAZANDIRDI
Menkul sermaye gelirlerinin vergilendirilmesindeki farklılık 2001 yılı gelirleri açısından "daha az kazananın vergi ödemesi, daha fazla kazananın hiç vergi ödememesi" gibi vergi adaleti açısından tartışmalı bir durum ortaya çıkardı.
Örneğin, 27 Temmuz ile 31 Aralık 2001 arasında 98 milyar lira tahvil ve bono faiz geliri elde edenler hiç vergi ödemezken, aynı dönemde aynı miktarda faiz mevduat faizi elde edenler, mevduatın vade başlangıçına göre 13.7 milyar lira ile, 15.7 milyar lira gelir vergisi ve bunların yüzde 10'u kadar da Fon payını peşin olarak ödediler.
Maliye Bakanlığı, yüzde 50.7 olan indirim oranını belirlerken 2001 yılında Devlet tahvili ve Hazine bonolarının yıllık bileşik bazda yüzde 104.9 oranında getiri elde ettiklerini dikkate aldı. Bankaların 2001 yılında üç ay vadeli mevduata ödediği ortalama yıllık basit faiz ise yüzde 77 olarak hesaplandı.
Bu da mevduatını üç ay vadeli hesaplarda tutanların yıllık bileşik yazda yüzde 102 oranında bir faiz geliri elde ettiğini gösteriyor. Stopaj yoluyla alınan gelir vergisi indirildiğinde faiz gelirinin neti yüzde 85'e kadar düşüyor.
Çok az bir mevduat ve repo faizi elde edenler yüzde 16-20 oranları arasında stopaj yoluyla vergi öderken, 98 milyar liraya kadar tahvil ve bono geliri elde edenlerin tek kuruş vergi ödememesi gündeme geldi.
Tasarruflarını bankada mevduat olarak değerlendirenler, 2001 yılında elde ettikleri faiz gelirleri nedeniyle stopaj yoluyla, başka bir ifadeyle peşin olarak vergi öderken, her türlü tahvil ve Hazine bonosuna yatırım yapanların çok büyük bir bölümü, mevduata oranla daha yüksek getiri elde ettikleri halde gelecek yıl bu gelirleri nedeniyle hiç vergi ödemeyecekler.
Maliye Bakanlığı'nın 2001 yılı için faiz gelirlerinin vergilendirilmesinde uygulanacak indirim oranını yüzde 50.7 olarak belirlemesiyle birlikte, 26 Temmuz 2001'den önce çıkarılan Hazine bonosu ve Devlet tahvillerinden 9 milyar 665 milyar lira ve daha az faiz geliri elde edenlerle, 26 Temmuz 2001'den sonra ihraç edilen Hazine kağıtlarından 98 milyar 619 milyon liraya kadar gelir elde edenlerden hiç vergi alınmayacak.
Oysa aynı mitarlarda örneğin mevduat faizi elde edenler mevduatlarının vade bitiminde peşin olarak vergi ödediler. Buna karşılık önemli bir bölümü vergilendirilmeyecek olan Hazine bonosu ve tahvil faizlerinden gelir vergisi stopajı da yapılmadı.
MEVDUATIN DEZAVANTAJI
Bankalarda vadeli ya da vadesiz Türk Lirası ya da döviz mevduatı olanlar, mevduatlarının vadesi dolduğunda bu gelirleri için bu yıl, 20 Ağustos'tan önce açılan hesaplar için yüzde 16, 20 Ağustos'tan sonra açılan 1 ve 3 ay vadeli mevduatlar için 14-16 oranlarında gelir vergisini stopaj yoluyla ödediler.
Mevduattan alınan vergi, stopaj oranının yüzde 10' kadar da ayrıca fon payı alındığı için daha yüksek bir noktaya ulaştı. Bu yıl repo gelirleri ise 20 Ağustos'a kadar yüzde 16, bu tarihten sonra ise yüzde 20 oranında vergilendirildi.
Repo ve mevduat faizi gelirleri için enflasyondan arındırma olanağı sağlanmadığı için kazanç miktarı ne olursa olsun söz konusu vergi ödeniyor.
MEVDUAT DAHA AZ KAZANDIRDI
Menkul sermaye gelirlerinin vergilendirilmesindeki farklılık 2001 yılı gelirleri açısından "daha az kazananın vergi ödemesi, daha fazla kazananın hiç vergi ödememesi" gibi vergi adaleti açısından tartışmalı bir durum ortaya çıkardı.
Örneğin, 27 Temmuz ile 31 Aralık 2001 arasında 98 milyar lira tahvil ve bono faiz geliri elde edenler hiç vergi ödemezken, aynı dönemde aynı miktarda faiz mevduat faizi elde edenler, mevduatın vade başlangıçına göre 13.7 milyar lira ile, 15.7 milyar lira gelir vergisi ve bunların yüzde 10'u kadar da Fon payını peşin olarak ödediler.
Maliye Bakanlığı, yüzde 50.7 olan indirim oranını belirlerken 2001 yılında Devlet tahvili ve Hazine bonolarının yıllık bileşik bazda yüzde 104.9 oranında getiri elde ettiklerini dikkate aldı. Bankaların 2001 yılında üç ay vadeli mevduata ödediği ortalama yıllık basit faiz ise yüzde 77 olarak hesaplandı.
Bu da mevduatını üç ay vadeli hesaplarda tutanların yıllık bileşik yazda yüzde 102 oranında bir faiz geliri elde ettiğini gösteriyor. Stopaj yoluyla alınan gelir vergisi indirildiğinde faiz gelirinin neti yüzde 85'e kadar düşüyor.