En derin kriz yılının enflasyonu yüzde 88.6
Güncelleme Tarihi:
Çiğdem TOKER
Oluşturulma Tarihi: Ocak 04, 2002 01:52
İkinci Dünya Savaşı yıllarından buyana en büyük küçülmenin yaşandığı 2001 yılının enflasyonu toptan eşya fiyatlarıyla yüzde 88.6 olarak gerçekleşti. DİE'nin hesabına göre 2001'de tüketici fiyatları da yüzde 68.5 oldu.
Türkiye'nin yaşadığı en derin kriz yılının enflasyonu yüzde 88.6 olarak açıklandı. Devlet İstatistik Enstitüsü'nün (DİE) açıkladığı rakamlara göre, 2001 yılı enflasyonu, toptan eşya fiyatlarında (TEFE) yüzde 88.6, tüketici fiyatlarında (TÜFE) yüzde 68.5 oldu.
Buna göre yıllık enflasyon, 2000 yılı toptan eşya fiyatının 55.9 puan, tüketici fiyatında ise 29.5 puan üstünde gerçekleşti.
Bir önceki yıl enflasyon, toptan eşyada yüzde 32.7, tüketici fiyatlarında yüzde 39 olmuştu.
AYLIK ENFLASYON
DİE'den yapılan açıklamaya göre, Aralık ayında, bir önceki aya göre, toptan eşya fiyatları yüzde 4.1, tüketici fiyatları ise yüzde 3.2 oranında arttı. Bir önceki yıl Aralık ayında, toptan eşya fiyatlarındaki artış yüzde 1.9, tüketici fiyatlarındaki artış ise yüzde 2.5 olmuştu.
2000 yılı Aralık ayı ile karşılaştırıldığında, bu yılın aynı ayında enflasyon, toptan eşya fiyatlarında 2.2 puan, tüketici fiyatlarında 0.7 puan üzerinde gerçekleşti.
Aralık'ta aylık artışlar 2002 yılı için umut verdi. Hem TEFE, hem de TÜFE'deki artışlar son dört ayın en düşük noktasına geriledi.
ÖZEL SEKTÖR ZAMLARI
Aralıkta kamu kesimi toptan eşya fiyatları yüzde 0.5 artarken, özel sektördeki fiyat artışları tarım sektörü nedeniyle yüzde 5.5'i buldu. Yüzde 4.1 olan aylık artışın 0.1 puanı kamu, 4 puanı ise özel sektörün zamlarından kaynaklandı.
Aralıkta, çekirdek enflasyon olarak da nitelendirilen imalat sanayi fiyatlarındaki artış ise kurlardaki gelişmelere bağlı olarak bu yılın en düşük noktasına geriledi ve yüzde 1.8 oldu. Aralıkta kamu kesimi imalat sanayi fiyatları yüzde 0.4, özel sektör fiyatları ise yüzde 2.4 oranında artış kaydetti.
Aralık ayında, sektörel bazda en yüksek fiyat artışı yüzde 13.2 ile tarım, avcılık, ormancılık ve balıkçılık sektöründe gerçekleşirken, imalat sanayi sektöründe yüzde 1.8, elektrik, gaz ve su sektöründe de yüzde 4.6 oranında arttı. Aralık ayında fiyatı en fazla artan alt sektör yüzde 14 ile tarım, avcılıkta oldu. Bunu, yüzde 7.6 ile basım-yayın ürünleri, yüzde7.3 ile de büro makinaları imalatı izledi.
Geçen ay fiyatlar hampetrol ve doğalgaz çıkarımı sektöründe yüzde 15 oranında azaldı. Aralık ayı fiyat artışları bazı alt sektörlerde şöyle oldu: Giyim eşyası imalatı yüzde 1.6, kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri yüzde 1.4, plastik ve kauçuk ürünleri imalatı yüzde 0.3, elektrikli makina ve cihazları imalatı yüzde 2.2.
ELEKTRİK, GAZ VE SU
Aralık ayı itibariyle, son bir yıllık dönemde ise sektörel bazda en yüksek fiyat artışı, yüzde 115.8 ile elektrik, su ve gazda gerçekleşti. Yıllık enflasyon, tarım, avcılık, ormancılık ve balıkçılık sektöründe yüzde 65.5, imalat sanayinde yüzde 72.3, madencilik ve taşocakcılığı yüzde 96.1 oldu.
Alt sektörler bazında, yıllık en yüksek fiyat artışları yüzde 126.5 ile diğer ulaşım araçları imalatı, yüzde 122.9 ile elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı, yüzde 116.6 ile tütün ürünleri imalatı, yüzde 114.9 ile de metal cevheri madenciliği ürünlerinde görüldü.
GIDA, İÇKİ VE TÜTÜN
Tüketici fiyatları endeksine göre, Aralık ayında en yüksek fiyat artışı yüzde 6.2 ile gıda, içki ve tütün harcamalarında görüldü. Aynı dönemde, giyim ve ayakkabıda yüzde 0.5, konut yüzde 2.5, ev eşyası yüzde 1.3, sağlık yüzde 2.6, lokanta, pastane ve otel yüzde 1.5, çeşitli mal ve hizmetlerin fiyatları yüzde 2.7, eğlence ve kültürfiyatları yüzde 3.1 ve ulaştırma fiyatları da yüzde 2.78 oranında arttı. Yıllık bazda ise ana harcama grupları itibariyle fiyatlar en fazla, yüzde 81.2 ile çeşitli mal ve hizmetlerde görüldü. Aynı dönemde gıda, içki ve tütün yüzde 80.2, giyim ve ayakkabı yüzde 65.2 arttı.
İTO'NUN ENFLASYONU
İstanbul Ticaret Odası'nın (İTO) 1963 bazlı Toptan Eşya Fiyatları Endeksi'ne göre de, geçen yıl Aralık ayındaki artış yüzde 3, bir önceki yıl sonuna göre yıllık artış yüzde 78.6 oldu. Aynı endekse göre toptan eşya fiyatları 2000 yılı Aralık ayında yüzde 1.9, bir önceki yıl sonuna göre yıllık artış yüzde 38.9 olarak hesaplanmıştı.
İTO'nun 1995 bazlı İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi'ne göre, 2001 yılı Aralık ayında perakende fiyatlar yüzde 3.2 oranında arttı. Perakende fiyatlar Aralık ayı itibariyle yıllık yüzde 68 oldu. Perakende fiyatlardaki artış 2000 yılı Aralık ayında yüzde 3.3, Aralık ayı itibariyle yıllık yüzde 41.8 olarak gerçekleşmişti.
Buna da şükür enflasyon 94 rekoruna uzak kaldı
Zamda şampiyon taze fasulye
Aralık ayının zam şampiyonu taze fasulye oldu. Geçen ay DİE'nin toptan eşya fiyat endeksi (TEFE) kapsamında yer alan mal ve hizmetler içinde en yüksek fiyat artışı yüzde 147.7 ile taze fasulyede yaşandı.
Hangi ürünün fiyatı ne kadar arttı?
ÜRÜN ARTIŞ (%)
Taze fasulye 147.7
Yaş üzüm 142.3
Domates 27.4
Yumurta 46.1
2002 yaradı borsa yükseldi, dolar indi
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'ndaki (İMKB) yükseliş yeni yılın ikinci iş gününde de artan işlem hacmiyle beraber devam etti. Önceki gün 582 trilyon liralık işlem hacmiyle 295 puan yüselen borsa dün 691 trilyon liralık işlem hacmiyle 195 puan daha yükselip 14.272 puana çıktı.
Diğer taraftan yeni yıl ile birlikte yeniden düşmeye başlayan Merkez Bankası dolar satış kuru dün 14 bin lira daha gerileyip 1 milyon 433 bin liradan kapandı. Merkez Bankası'nda efektif olarak işlem görmeye başlayan ve İstanbul serbest piyasasında alınıp satılır hale gelen Euro'nun dünkü değeri ise Merkez Bankası'nda 1 milyon 297 bin lira, serbest piyasada ise 1 milyon 300 bin liraydı.
Borsada dün ilk seansta 58 puanlık artışla 14.136 puandan kapanan İMKB-100 Endeksi, ikinci seansın başında gelen satışlarla, 14 bin puan seviyesine kadar çekildi. İkinci seansın ikinci yarısında başlayan alımlar özellikle seansın sonlarına doğru hızlanıp günün yükselişle kapanması sonucunu doğurdu.
Büyümede iki hedef Oral'ın canını sıktı
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)'nde kabul edilen Bütçe Kanunu'nda, yüzde 4 olarak resmiyet kazanan 2002 büyüme hedefinin, Uluslararası Para Fonu (IMF)'na gönderilecek olan Niyet Mektubu taslağında, yüzde 3'e indirilmesinden Maliye Bakanı Sümer Oral'ın haberinin olmadığı ortaya çıktı. Bu durum, Oral ile Maliye bürokrasisinde rahatsızlık yarattı. 20 Aralık'ta liderlere gönderilen Niyet Mektubu taslağında, büyüme hedefinin yüzde 3'e indirildiği, hafta başında basında yer aldı.
Oral, konuyu kendisinin de gazetelerden okuduğunu ve böyle bir değişiklikten haberinin olmadığını söyleyerek, ‘‘Hazırlanan bütçede 4 olarak belirlenen hedef, Meclis'ten de geçti. Eğer bir değişiklik olsaydı, herhalde haber verilirdi’’ dedi. Oral, ‘‘Eğer, hedef 3'e indirilmişse, aynı dönemde çok temel bir ekonomik gösterge için iki ayrı hedefin sözkonusu olması olana mıdır?’’ sorusuna ise ‘‘Ben o haberin doğru olduğunu neden varsayayım?’’ sorusuyla yanıt verdi.
Yılın ikinci zammı elektriğe
TEDAŞ, geçen yılın sonunda yapılan ve 8 gün uygulamada kalan yüzde 2'lik zammın ardından elektriğe, 1 Ocak'tan geçerli olmak üzere ortalama yüzde 3'lük yeni bir zam daha yaptı. Böylece, akaryakıttan sonra yeni yılın ikinci zammı da elektrik fiyatlarıyla gerçekleşti.
Normal yörelerde konutlarda kullanılan elektriğin birim fiyatı 150 kilovatsaate kadar olan tüketimlerde 111 bin 100 liradan 114 bin 430 liraya çıktı. 150 kilovatsaat ve üzeri tüketimlerde ise 166 bin 650 liradan 171 bin 650 liraya yükseldi. Kalkınmada öncelikli yörelerde konutlarda kullanılan elektriğin birim fiyatı ise 150 kilovatsaata kadar 103 bin 900 liradan 107 bin liraya, 150 kilovat ve üzeri için ise 155 bin 850 liradan 160 bin 525 bin liraya çıkarıldı.
Buna göre yıllık enflasyon, 2000 yılı toptan eşya fiyatının 55.9 puan, tüketici fiyatında ise 29.5 puan üstünde gerçekleşti.
Bir önceki yıl enflasyon, toptan eşyada yüzde 32.7, tüketici fiyatlarında yüzde 39 olmuştu.
AYLIK ENFLASYON
DİE'den yapılan açıklamaya göre, Aralık ayında, bir önceki aya göre, toptan eşya fiyatları yüzde 4.1, tüketici fiyatları ise yüzde 3.2 oranında arttı. Bir önceki yıl Aralık ayında, toptan eşya fiyatlarındaki artış yüzde 1.9, tüketici fiyatlarındaki artış ise yüzde 2.5 olmuştu.
2000 yılı Aralık ayı ile karşılaştırıldığında, bu yılın aynı ayında enflasyon, toptan eşya fiyatlarında 2.2 puan, tüketici fiyatlarında 0.7 puan üzerinde gerçekleşti.
Aralık'ta aylık artışlar 2002 yılı için umut verdi. Hem TEFE, hem de TÜFE'deki artışlar son dört ayın en düşük noktasına geriledi.
ÖZEL SEKTÖR ZAMLARI
Aralıkta kamu kesimi toptan eşya fiyatları yüzde 0.5 artarken, özel sektördeki fiyat artışları tarım sektörü nedeniyle yüzde 5.5'i buldu. Yüzde 4.1 olan aylık artışın 0.1 puanı kamu, 4 puanı ise özel sektörün zamlarından kaynaklandı.
Aralıkta, çekirdek enflasyon olarak da nitelendirilen imalat sanayi fiyatlarındaki artış ise kurlardaki gelişmelere bağlı olarak bu yılın en düşük noktasına geriledi ve yüzde 1.8 oldu. Aralıkta kamu kesimi imalat sanayi fiyatları yüzde 0.4, özel sektör fiyatları ise yüzde 2.4 oranında artış kaydetti.
Aralık ayında, sektörel bazda en yüksek fiyat artışı yüzde 13.2 ile tarım, avcılık, ormancılık ve balıkçılık sektöründe gerçekleşirken, imalat sanayi sektöründe yüzde 1.8, elektrik, gaz ve su sektöründe de yüzde 4.6 oranında arttı. Aralık ayında fiyatı en fazla artan alt sektör yüzde 14 ile tarım, avcılıkta oldu. Bunu, yüzde 7.6 ile basım-yayın ürünleri, yüzde7.3 ile de büro makinaları imalatı izledi.
Geçen ay fiyatlar hampetrol ve doğalgaz çıkarımı sektöründe yüzde 15 oranında azaldı. Aralık ayı fiyat artışları bazı alt sektörlerde şöyle oldu: Giyim eşyası imalatı yüzde 1.6, kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri yüzde 1.4, plastik ve kauçuk ürünleri imalatı yüzde 0.3, elektrikli makina ve cihazları imalatı yüzde 2.2.
ELEKTRİK, GAZ VE SU
Aralık ayı itibariyle, son bir yıllık dönemde ise sektörel bazda en yüksek fiyat artışı, yüzde 115.8 ile elektrik, su ve gazda gerçekleşti. Yıllık enflasyon, tarım, avcılık, ormancılık ve balıkçılık sektöründe yüzde 65.5, imalat sanayinde yüzde 72.3, madencilik ve taşocakcılığı yüzde 96.1 oldu.
Alt sektörler bazında, yıllık en yüksek fiyat artışları yüzde 126.5 ile diğer ulaşım araçları imalatı, yüzde 122.9 ile elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı, yüzde 116.6 ile tütün ürünleri imalatı, yüzde 114.9 ile de metal cevheri madenciliği ürünlerinde görüldü.
GIDA, İÇKİ VE TÜTÜN
Tüketici fiyatları endeksine göre, Aralık ayında en yüksek fiyat artışı yüzde 6.2 ile gıda, içki ve tütün harcamalarında görüldü. Aynı dönemde, giyim ve ayakkabıda yüzde 0.5, konut yüzde 2.5, ev eşyası yüzde 1.3, sağlık yüzde 2.6, lokanta, pastane ve otel yüzde 1.5, çeşitli mal ve hizmetlerin fiyatları yüzde 2.7, eğlence ve kültürfiyatları yüzde 3.1 ve ulaştırma fiyatları da yüzde 2.78 oranında arttı. Yıllık bazda ise ana harcama grupları itibariyle fiyatlar en fazla, yüzde 81.2 ile çeşitli mal ve hizmetlerde görüldü. Aynı dönemde gıda, içki ve tütün yüzde 80.2, giyim ve ayakkabı yüzde 65.2 arttı.
İTO'NUN ENFLASYONU
İstanbul Ticaret Odası'nın (İTO) 1963 bazlı Toptan Eşya Fiyatları Endeksi'ne göre de, geçen yıl Aralık ayındaki artış yüzde 3, bir önceki yıl sonuna göre yıllık artış yüzde 78.6 oldu. Aynı endekse göre toptan eşya fiyatları 2000 yılı Aralık ayında yüzde 1.9, bir önceki yıl sonuna göre yıllık artış yüzde 38.9 olarak hesaplanmıştı.
İTO'nun 1995 bazlı İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi'ne göre, 2001 yılı Aralık ayında perakende fiyatlar yüzde 3.2 oranında arttı. Perakende fiyatlar Aralık ayı itibariyle yıllık yüzde 68 oldu. Perakende fiyatlardaki artış 2000 yılı Aralık ayında yüzde 3.3, Aralık ayı itibariyle yıllık yüzde 41.8 olarak gerçekleşmişti.
Buna da şükür enflasyon 94 rekoruna uzak kaldı
Zamda şampiyon taze fasulye
Aralık ayının zam şampiyonu taze fasulye oldu. Geçen ay DİE'nin toptan eşya fiyat endeksi (TEFE) kapsamında yer alan mal ve hizmetler içinde en yüksek fiyat artışı yüzde 147.7 ile taze fasulyede yaşandı.
Hangi ürünün fiyatı ne kadar arttı?
ÜRÜN ARTIŞ (%)
Taze fasulye 147.7
Yaş üzüm 142.3
Domates 27.4
Yumurta 46.1
2002 yaradı borsa yükseldi, dolar indi
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'ndaki (İMKB) yükseliş yeni yılın ikinci iş gününde de artan işlem hacmiyle beraber devam etti. Önceki gün 582 trilyon liralık işlem hacmiyle 295 puan yüselen borsa dün 691 trilyon liralık işlem hacmiyle 195 puan daha yükselip 14.272 puana çıktı.
Diğer taraftan yeni yıl ile birlikte yeniden düşmeye başlayan Merkez Bankası dolar satış kuru dün 14 bin lira daha gerileyip 1 milyon 433 bin liradan kapandı. Merkez Bankası'nda efektif olarak işlem görmeye başlayan ve İstanbul serbest piyasasında alınıp satılır hale gelen Euro'nun dünkü değeri ise Merkez Bankası'nda 1 milyon 297 bin lira, serbest piyasada ise 1 milyon 300 bin liraydı.
Borsada dün ilk seansta 58 puanlık artışla 14.136 puandan kapanan İMKB-100 Endeksi, ikinci seansın başında gelen satışlarla, 14 bin puan seviyesine kadar çekildi. İkinci seansın ikinci yarısında başlayan alımlar özellikle seansın sonlarına doğru hızlanıp günün yükselişle kapanması sonucunu doğurdu.
Büyümede iki hedef Oral'ın canını sıktı
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)'nde kabul edilen Bütçe Kanunu'nda, yüzde 4 olarak resmiyet kazanan 2002 büyüme hedefinin, Uluslararası Para Fonu (IMF)'na gönderilecek olan Niyet Mektubu taslağında, yüzde 3'e indirilmesinden Maliye Bakanı Sümer Oral'ın haberinin olmadığı ortaya çıktı. Bu durum, Oral ile Maliye bürokrasisinde rahatsızlık yarattı. 20 Aralık'ta liderlere gönderilen Niyet Mektubu taslağında, büyüme hedefinin yüzde 3'e indirildiği, hafta başında basında yer aldı.
Oral, konuyu kendisinin de gazetelerden okuduğunu ve böyle bir değişiklikten haberinin olmadığını söyleyerek, ‘‘Hazırlanan bütçede 4 olarak belirlenen hedef, Meclis'ten de geçti. Eğer bir değişiklik olsaydı, herhalde haber verilirdi’’ dedi. Oral, ‘‘Eğer, hedef 3'e indirilmişse, aynı dönemde çok temel bir ekonomik gösterge için iki ayrı hedefin sözkonusu olması olana mıdır?’’ sorusuna ise ‘‘Ben o haberin doğru olduğunu neden varsayayım?’’ sorusuyla yanıt verdi.
Yılın ikinci zammı elektriğe
TEDAŞ, geçen yılın sonunda yapılan ve 8 gün uygulamada kalan yüzde 2'lik zammın ardından elektriğe, 1 Ocak'tan geçerli olmak üzere ortalama yüzde 3'lük yeni bir zam daha yaptı. Böylece, akaryakıttan sonra yeni yılın ikinci zammı da elektrik fiyatlarıyla gerçekleşti.
Normal yörelerde konutlarda kullanılan elektriğin birim fiyatı 150 kilovatsaate kadar olan tüketimlerde 111 bin 100 liradan 114 bin 430 liraya çıktı. 150 kilovatsaat ve üzeri tüketimlerde ise 166 bin 650 liradan 171 bin 650 liraya yükseldi. Kalkınmada öncelikli yörelerde konutlarda kullanılan elektriğin birim fiyatı ise 150 kilovatsaata kadar 103 bin 900 liradan 107 bin liraya, 150 kilovat ve üzeri için ise 155 bin 850 liradan 160 bin 525 bin liraya çıkarıldı.