Emlak Vergisi’ni indirmenin üç yolu
Güncelleme Tarihi:
Abdülkadir KÜŞİN
Oluşturulma Tarihi: Ocak 23, 2002 01:58
Hükümetin büyükşehirlerde Emlak Vergisi'ni yüzde 100 artıran yasa değişikliği, artırılan gayrimenkul rayiç bedellerine eklenince ‘geometrik darbe’ ortaya çıktı.
Yani, Emlak Vergisi'nin büyükşehirlerde 100 katı aşan oranlarda artması gündeme geldi. Başbakan Ecevit, dün indirme talimatı verdi. İndirimin 3 yolu var. Bunlardan birini uygulayın.
Yetkiniz var, Emlak Vergisi'ni yarı yarıya indirin.
Rayiç bedeller çok arttı. Vergi artışını erteleyin.
Vergi artacak diyorsanız, genel beyanı erteleyin.
Büyükşehirlerde Emlak Vergisi'ni yüzde 100 artıran yasa artık yürürlükte. Emlak Vergisi beyannameleri hazırlanmaya başlanmadığı çoğu vatandaş, yiyeceği ‘geometrik büyüyen darbe’nin belki de farkında değil. Ancak, özellikle İstanbul'da incelemeye çalıştığımız bazı rayiç bedeller, üstüne yüzde 100'lük vergi artışını da ekleyince, Emlak Vergisi yükünün geçen yıla göre 10 kattan 100 kata varan artışını gündeme getiriyor. Kimsenin bu kadar yükselen verginin altından kalkması mümkün değil. Öyleyse, Emlak Vergisi'nde kimine göre ‘çifte darbe’, bana göre de ‘geometrik darbe’nin bir kısmını törpülemekte yarar var. Bunu yapmak Hükümetin elinde. Nitekim Başbakan Bülent Ecevit, dün makul düzeye indirme talimatı verdi. İsterseniz, Emlak Vergisi'nde vatandaşın büyüyen yükünü kısa yoldan nispeten azaltabilecek formülleri katkı için sıralayalım:
Hükümet büyükşehirlerde yasayla yüzde 100 artırdığı Emlak Vergisi'ndeki artışı yarıya düşürsün. Bunun için Bakanlar Kurulu'nun yetkisi var.
Bu yıl, 4 yılda bir yaşanan genel beyan dönemi. Emlak Vergisi'ne esas olan rayiç bedeller zaten astronomik ölçüde artırıldı. Bunun işaretleri geçen yıl ağustos ayında ortaya çıkmıştı. O zaman yazdık, ama her zamanki gibi, olay kapıya dayanmadan kimse farketmedi. Astronomik artışın üstüne bir de Emlak Vergisi oranını yüzde 100 artırmak haksızlık. Hiç olmazsa bunu bir yıl erteleyin.
İlle de yeni çıkarılan Emlak Vergisi'nde yüzde 100 artışı uygulayacaksanız, o zaman genel beyan dönemini bir yıl erteleyin. Vatandaşı bu ağır yükten kurtarın.
Bunların hiçbiri olmazsa, vatandaşa yeni itiraz hakkı tanınacak bir uygulama devreye girsin. Çünkü, belediyelerin belirlediği gayrimenkul rayiç bedellerinde inanılmaz adaletsizlikler var. Gerekirse bir üst komisyon formülü bulunsun, bu komisyon çok fahiş olan rayiç bedelleri düşürsün.
İTİRAZ BİTTİ
Dünkü Hürriyet Gazetesi'nin ekonomi sayfalarında Maliye Bakanı Sümer Oral'ın ‘‘Vatandaşın itiraz hakkı var’’ beyanı başlığa çekilmişti. Maliye Bakanı'nın verdiği bilgi hukuken mümkün değil. Vatandaşın rayiç bedellere itiraz hakkı sadece muhtarlar ve ticaret odaları üzerinden yapılabiliyor. Onlar da zaten oluşturulan komisyonların üyesi. Vatandaşlar itiraz haklarını muhtarlar aracılığıyla kullanabilirlerdi. Bu konuda 2001 yılı ağustos ayında Hürriyet'te bir yazıyla vatandaşları uyarmaya çalışmıştım. İtiraz hakkı değerlerin komisyonlarca belirlenip, ilanından 30 gün sonra bitti. İşin en önemli yanı, bu komisyonların ne zaman toplanıp, ne zaman rayiç bedelleri belirlediklerini kimse bilemiyor. Çünkü, duyurulmuyor. Belirlenen bedeller de zamanında vatandaya duyurulmuyor. Dolayısıyla vatandaş vaktinde uyanmıyor. İtiraz dönemini yakalayabilenler de muhtarlara takılabiliyor. Muhtarlar bu tür itirazları yapıp, belediye başkanlarıyla karşıkarşıya gelmek istemiyor.
Talimat verdim, makul düzeye inecek
Başbakan Bülent Ecevit, Emlak Vergileri konusunda ölçünün kaçtığını belirterek, konunun yeniden düzenlenmesi için gerekli talimatı verdiğini söyledi. Ecevit, TBMM'ye gitmek üzere Başbakanlık Merkez Binası'ndan ayrılırken, gazetecilere, Emlak Vergileri ile ilgili kısa bir açıklama yaptı. Ecevit, şunları kaydetti: ‘‘Emlak Vergileri konusunda ölçünün kaçtığı anlaşılıyor. Vatandaşlardan haklı yakınmalar geliyor. Onun için, konunun yeniden düzenlenmesi için gerekli talimatı verdim.’’ Ecevit, nasıl bir düzenleme yapılacağı sorusu üzerine, ‘‘Makul bir düzeye indirilecek’’ dedi.
ATO: 121 dava kazandık
Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Sinan Aygün, Emlak Vergisi'nde yükselen oranlarla ilgili tartışmalar sürerken, ATO'nun rayiç bedellerin yeniden belirlenmesi için belediyeler aleyhine açtığı 257 davanın 121'ini kazandığını bildirdi. Aygün yaptığı açıklamada, sonuçlanan davaların belediyelerin belirlediği rayiç fiyatların aşırı yüksek tutulduğunu gösterdiğini belirterek, ‘‘Mükelleflerin mağduriyetinin giderilmesi için rayiç bedeller yeniden ve gerçekçi fiyatlarla belirlenmelidir’’ dedi.
Sonuçlanan davalara göre Ankara'nın ilçelerindeki çeşitli cadde ve sokaklardaki arsa ve arazilerin metrekare değerinin takdir komisyonu tarafından yeniden belirleneceğini bildiren Aygün, diğer 136 davada ise karar aşamasına gelindiğini belirtti.
Yükselen Emlak Vergisi kira gelirine yansır
Gelirler Genel Müdürlüğü yetkilileri, Gelir Vergisi Kanununda yer alan ‘‘Kira geliri, Emlak Vergisi değerinin yüzde 5'inden az olamaz’’ hükmünün, sadece kira gelirini kaçıranlar için güvenlik önlemi olarak uygulandığını bildirdi. Hükmün yıllardır Kanunda yer aldığını kaydeden yetkililer, şu yoruyu yaptı: ‘‘Ancak bu hüküm, beyanname verenler için uygulama konusu olmadı. Kontrat yapan, kira gelirini belgeleyen hiçbir vatandaş için (Bu değer Emlak Vergisi'nin altında mı, üstünde mi) diye araştırmaya gidilmedi. O yüzden, ev sahiplerinin korkmasına hiç gerek yok.’’
Tarlabaşı, Bağdat Caddesi’ni katladı
Bağdat Caddesi, İstanbul'un en kıymetli yerlerinin başında gelir diye bilinir. Ama rayiç bedellere bakınca öyle görünmüyor. Çünkü, Bağdat Caddesi'nde rayiç bedel metrekare başına 1.5 milyar lira.
Orta halli insanların alışveriş yaptığı, ihraç fazlası dökme malların satıldığı küçük dükkanlarla dolu toz ve çamur içindeki Söğütlüçeşme Caddesi'nde rayiç bedel metrekare başına 2 milyar lira.
Yıkıntı binalarıyla ünlü Tarlabaşı'nda bu rakam 4 milyar liraya çıkıyor.
Oral: Bir formül bulmaya çalışıyoruz
Maliye Bakanı Sümer Oral, Başbakan Bülent Ecevit'in emlak vergilerine ilişkin talimatı üzerine, ‘Birkaç gün içinde hazır olacak biçimde bir kanun değişikliği hazırlığı’ yaptıklarını açıkladı. Oral, yapılacak değişikliğin, emlak vergisi oranında değil, beyana esas olacak rayiç değerin belirlenmesi hakkında olacağını söyledi. Emlak Vergisi Yasası'nda yapılan değişiklikle, büyükşehir belediye sınırları içindeki bina ve arazilerin vergisi yüzde 100 arttırılmıştı. Oral, değişikliğin, ‘rayiç bedelin takdiri’ konusunda olduğunu söylerken, ‘‘Nasıl bir değişiklik planlanıyor?’’ sorusuna ise ‘‘Formül üzerinde düşünüyoruz. kesin birşey çıkmadı’’ dedi. Değişiklik için, ‘1992 değerlerine geri dönülebileceğini’ yorumunda bulunan bir yetkili, ‘‘Geçen yıl ödenen emlak vergisi, yeniden değerleme oranıyla çarpılarak, bu yıl ödenecek miktarın bulunması şeklinde bir değişikliğe gidilebilir’’ dedi.
Bu vergiyi tespit eden Türk olamaz
Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Zafer Çağlayan, ‘‘Ben Emlak Vergilerini tespit edenlerin Türkiye‘de yaşadıklarına ve Türk olduklarına inanmıyorum. Vergiler ekonominin, üretim, istihdamın ve yatırımın önünü tıkamamalıdır’’ dedi.
Çağlayan, Emlak Vergileri’ne yapılan artışları değerlendirdi. Arsa ve arazi metrekare birim değerleri tespit edilirken 1998‘e kıyasla 20-30 misli, bazı bölgelerde ise 70 misli artış yapıldığını ifade eden Çağlayan, vergi oranlarında yapılan artışta ise ödenecek vergide 140 misli artış yapıldığını kaydetti. İnşaat metrekare maliyet bedellerinin 10 misli arttırıldığına dikkat çeken Çağlayan, ‘‘Üç yılın enflasyonunu esas alınsa bile artış yüzde 200'ü bulmaz. İki evi olana, birini satıp diğerinin vergisi öde denilmektedir’’ dedi.
Büyükşehirlerde Emlak Vergisi'ni yüzde 100 artıran yasa artık yürürlükte. Emlak Vergisi beyannameleri hazırlanmaya başlanmadığı çoğu vatandaş, yiyeceği ‘geometrik büyüyen darbe’nin belki de farkında değil. Ancak, özellikle İstanbul'da incelemeye çalıştığımız bazı rayiç bedeller, üstüne yüzde 100'lük vergi artışını da ekleyince, Emlak Vergisi yükünün geçen yıla göre 10 kattan 100 kata varan artışını gündeme getiriyor. Kimsenin bu kadar yükselen verginin altından kalkması mümkün değil. Öyleyse, Emlak Vergisi'nde kimine göre ‘çifte darbe’, bana göre de ‘geometrik darbe’nin bir kısmını törpülemekte yarar var. Bunu yapmak Hükümetin elinde. Nitekim Başbakan Bülent Ecevit, dün makul düzeye indirme talimatı verdi. İsterseniz, Emlak Vergisi'nde vatandaşın büyüyen yükünü kısa yoldan nispeten azaltabilecek formülleri katkı için sıralayalım:
Hükümet büyükşehirlerde yasayla yüzde 100 artırdığı Emlak Vergisi'ndeki artışı yarıya düşürsün. Bunun için Bakanlar Kurulu'nun yetkisi var.
Bu yıl, 4 yılda bir yaşanan genel beyan dönemi. Emlak Vergisi'ne esas olan rayiç bedeller zaten astronomik ölçüde artırıldı. Bunun işaretleri geçen yıl ağustos ayında ortaya çıkmıştı. O zaman yazdık, ama her zamanki gibi, olay kapıya dayanmadan kimse farketmedi. Astronomik artışın üstüne bir de Emlak Vergisi oranını yüzde 100 artırmak haksızlık. Hiç olmazsa bunu bir yıl erteleyin.
İlle de yeni çıkarılan Emlak Vergisi'nde yüzde 100 artışı uygulayacaksanız, o zaman genel beyan dönemini bir yıl erteleyin. Vatandaşı bu ağır yükten kurtarın.
Bunların hiçbiri olmazsa, vatandaşa yeni itiraz hakkı tanınacak bir uygulama devreye girsin. Çünkü, belediyelerin belirlediği gayrimenkul rayiç bedellerinde inanılmaz adaletsizlikler var. Gerekirse bir üst komisyon formülü bulunsun, bu komisyon çok fahiş olan rayiç bedelleri düşürsün.
İTİRAZ BİTTİ
Dünkü Hürriyet Gazetesi'nin ekonomi sayfalarında Maliye Bakanı Sümer Oral'ın ‘‘Vatandaşın itiraz hakkı var’’ beyanı başlığa çekilmişti. Maliye Bakanı'nın verdiği bilgi hukuken mümkün değil. Vatandaşın rayiç bedellere itiraz hakkı sadece muhtarlar ve ticaret odaları üzerinden yapılabiliyor. Onlar da zaten oluşturulan komisyonların üyesi. Vatandaşlar itiraz haklarını muhtarlar aracılığıyla kullanabilirlerdi. Bu konuda 2001 yılı ağustos ayında Hürriyet'te bir yazıyla vatandaşları uyarmaya çalışmıştım. İtiraz hakkı değerlerin komisyonlarca belirlenip, ilanından 30 gün sonra bitti. İşin en önemli yanı, bu komisyonların ne zaman toplanıp, ne zaman rayiç bedelleri belirlediklerini kimse bilemiyor. Çünkü, duyurulmuyor. Belirlenen bedeller de zamanında vatandaya duyurulmuyor. Dolayısıyla vatandaş vaktinde uyanmıyor. İtiraz dönemini yakalayabilenler de muhtarlara takılabiliyor. Muhtarlar bu tür itirazları yapıp, belediye başkanlarıyla karşıkarşıya gelmek istemiyor.
Talimat verdim, makul düzeye inecek
Başbakan Bülent Ecevit, Emlak Vergileri konusunda ölçünün kaçtığını belirterek, konunun yeniden düzenlenmesi için gerekli talimatı verdiğini söyledi. Ecevit, TBMM'ye gitmek üzere Başbakanlık Merkez Binası'ndan ayrılırken, gazetecilere, Emlak Vergileri ile ilgili kısa bir açıklama yaptı. Ecevit, şunları kaydetti: ‘‘Emlak Vergileri konusunda ölçünün kaçtığı anlaşılıyor. Vatandaşlardan haklı yakınmalar geliyor. Onun için, konunun yeniden düzenlenmesi için gerekli talimatı verdim.’’ Ecevit, nasıl bir düzenleme yapılacağı sorusu üzerine, ‘‘Makul bir düzeye indirilecek’’ dedi.
ATO: 121 dava kazandık
Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Sinan Aygün, Emlak Vergisi'nde yükselen oranlarla ilgili tartışmalar sürerken, ATO'nun rayiç bedellerin yeniden belirlenmesi için belediyeler aleyhine açtığı 257 davanın 121'ini kazandığını bildirdi. Aygün yaptığı açıklamada, sonuçlanan davaların belediyelerin belirlediği rayiç fiyatların aşırı yüksek tutulduğunu gösterdiğini belirterek, ‘‘Mükelleflerin mağduriyetinin giderilmesi için rayiç bedeller yeniden ve gerçekçi fiyatlarla belirlenmelidir’’ dedi.
Sonuçlanan davalara göre Ankara'nın ilçelerindeki çeşitli cadde ve sokaklardaki arsa ve arazilerin metrekare değerinin takdir komisyonu tarafından yeniden belirleneceğini bildiren Aygün, diğer 136 davada ise karar aşamasına gelindiğini belirtti.
Yükselen Emlak Vergisi kira gelirine yansır
Gelirler Genel Müdürlüğü yetkilileri, Gelir Vergisi Kanununda yer alan ‘‘Kira geliri, Emlak Vergisi değerinin yüzde 5'inden az olamaz’’ hükmünün, sadece kira gelirini kaçıranlar için güvenlik önlemi olarak uygulandığını bildirdi. Hükmün yıllardır Kanunda yer aldığını kaydeden yetkililer, şu yoruyu yaptı: ‘‘Ancak bu hüküm, beyanname verenler için uygulama konusu olmadı. Kontrat yapan, kira gelirini belgeleyen hiçbir vatandaş için (Bu değer Emlak Vergisi'nin altında mı, üstünde mi) diye araştırmaya gidilmedi. O yüzden, ev sahiplerinin korkmasına hiç gerek yok.’’
Tarlabaşı, Bağdat Caddesi’ni katladı
Bağdat Caddesi, İstanbul'un en kıymetli yerlerinin başında gelir diye bilinir. Ama rayiç bedellere bakınca öyle görünmüyor. Çünkü, Bağdat Caddesi'nde rayiç bedel metrekare başına 1.5 milyar lira.
Orta halli insanların alışveriş yaptığı, ihraç fazlası dökme malların satıldığı küçük dükkanlarla dolu toz ve çamur içindeki Söğütlüçeşme Caddesi'nde rayiç bedel metrekare başına 2 milyar lira.
Yıkıntı binalarıyla ünlü Tarlabaşı'nda bu rakam 4 milyar liraya çıkıyor.
Oral: Bir formül bulmaya çalışıyoruz
Maliye Bakanı Sümer Oral, Başbakan Bülent Ecevit'in emlak vergilerine ilişkin talimatı üzerine, ‘Birkaç gün içinde hazır olacak biçimde bir kanun değişikliği hazırlığı’ yaptıklarını açıkladı. Oral, yapılacak değişikliğin, emlak vergisi oranında değil, beyana esas olacak rayiç değerin belirlenmesi hakkında olacağını söyledi. Emlak Vergisi Yasası'nda yapılan değişiklikle, büyükşehir belediye sınırları içindeki bina ve arazilerin vergisi yüzde 100 arttırılmıştı. Oral, değişikliğin, ‘rayiç bedelin takdiri’ konusunda olduğunu söylerken, ‘‘Nasıl bir değişiklik planlanıyor?’’ sorusuna ise ‘‘Formül üzerinde düşünüyoruz. kesin birşey çıkmadı’’ dedi. Değişiklik için, ‘1992 değerlerine geri dönülebileceğini’ yorumunda bulunan bir yetkili, ‘‘Geçen yıl ödenen emlak vergisi, yeniden değerleme oranıyla çarpılarak, bu yıl ödenecek miktarın bulunması şeklinde bir değişikliğe gidilebilir’’ dedi.
Bu vergiyi tespit eden Türk olamaz
Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Zafer Çağlayan, ‘‘Ben Emlak Vergilerini tespit edenlerin Türkiye‘de yaşadıklarına ve Türk olduklarına inanmıyorum. Vergiler ekonominin, üretim, istihdamın ve yatırımın önünü tıkamamalıdır’’ dedi.
Çağlayan, Emlak Vergileri’ne yapılan artışları değerlendirdi. Arsa ve arazi metrekare birim değerleri tespit edilirken 1998‘e kıyasla 20-30 misli, bazı bölgelerde ise 70 misli artış yapıldığını ifade eden Çağlayan, vergi oranlarında yapılan artışta ise ödenecek vergide 140 misli artış yapıldığını kaydetti. İnşaat metrekare maliyet bedellerinin 10 misli arttırıldığına dikkat çeken Çağlayan, ‘‘Üç yılın enflasyonunu esas alınsa bile artış yüzde 200'ü bulmaz. İki evi olana, birini satıp diğerinin vergisi öde denilmektedir’’ dedi.