Dövizde vadeli işlem imkanı

Sermaye Piyasası Kurulu'nun (SPK) İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Vadeli İşlemler Piyasası İşlem ve Üyeliğine İlişkin yönetmeliği, Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Yönetmeliğe göre, vadeli ve opsiyonlu işlem sözleşmelerinin özellikleri, işlem yöntemleri ve söz konusu sözleşmelerin asgari unsurları, sözleşmeye konu aracın niteliğine göre, borsa yönetim kurulu tarafından belirlenip, SPK'nın uygun görüşü ile saptanacak. Borsa yönetim kurulunun bu konudaki kararları ve değişiklikleri, borsa bülteninde duyurulacak.

Yönetmeliğe göre, vadeli ve opsiyonlu işlem sözleşmelerine konu olacak araçlar, "Sözleşmeye dayanak teşkil eden sermaye piyasası aracı, finansal gösterge ve döviz" olarak tanımlandı.

Yönetmelik uyarınca, herhangi bir işlem gününde bir vadeye veya bir sözleşme türünün tüm vadelerine ait işlemler, borsa yönetim kurulu kararı ile durdurulabilecek, aynı şekilde de yeniden başlatılabilecek. Bu yetkiler, piyasada etkinliğin sağlanması bakımından borsa başkanlığına devredilebilecek.

Vadeli işlem sözleşmelerinin teslim tarihi de borsa yönetim kurulu tarafından belirlenerek borsa bülteninde ilan edilecek. Borsa yönetim kurulu, gerekirse, portföy bazında teminatlandırma yapılmasına da karar verebilecek, pozisyon limitlerini belirleyebilecek. Uygulamada, bir veya birden fazla gerçek ve-veya tüzel kişinin doğrudan veya dolaylı olarak sahip oldukları veya kontrol ettikleri hesaplar, açıkça veya zımmen, bir sözleşme veya anlaşmaya bağlı olsun veya olmasın birleştirilecek.

Vadeli işlemler piyasasında opsiyon tiplerinden hangisinin geçerli olacağı, sözleşmenin ihdası sırasında borsa yönetim kurulu tarafından belirlenecek.

Söz konusu piyasada bir borsa üyesi aracılığıyla işlem yapmak isteyen tüm gerçek ve tüzel kişiler, borsa tarafndan hazırlanan ve bu piyasanın özelliklerini anlatan kılavuzu okuduklarına ve anladıklarına dair "risk taahhütnamesi"ni imzalayacaklar.

Vadeli işlemler piyasası üyeliği, borsa yönetim kurulu tarafından farklı araçların konu teşkil ettiği vadeli ve opsiyonlu işlem sözleşme türleri bazında ihdas edilebilecek. Bu piyasa üyeliği için başvuruda bulunan borsa üyelerinin taşıması gereken asgari şartlar da yönetmelikte yer aldı. Üye olacakların, SPK'dan, vadeli ve opsiyonlu işlem sözleşmeleri alım-satımı aracılık faaliyetinde bulunmak için izin almaları gerekiyor.

Gerekli görülmesi durumunda, piyasada işlem yapma yetkisi olan banka ve aracı kurumlara, işlem görecek sözleşme türü bazında, borsa yönetim kurulu tarafından işlem yapma limiti tahsis edilebilecek.

PİYASA YAPICILIĞI

Borsa yönetim kurulu, farklı araçların konu teşkil ettiği vadeli ve opsiyonlu işlem sözleşme türleri bazında piyasa yapıcılığı istemi ihdas edebilecek. Piyasa yapıcılığı için başvuruda buluncak üyelerde aranacak asgari şartlar yönetmelik ile bilirlenirken, başvuru koşulları ile piyasa yapıcılığına ilişkin diğer şartlar, borsa bülteninde ilan edilecek.

Yönetmelikte yer alan geçici maddeye göre, 23 Şubat 2001 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren, Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik uyarınca kurulacak borsa faaliyete geçtiği tarihte, bu yönetmelik yürürlükten kalkacak ve yönetmelik uyarınca yapılan işlemler söz konusu borsaya devredilecek.

Yönetmelik hükümlerini, İMKB Başkanı yürütecek.

VADELİ İŞLEM PİYASASI TAKAS MERKEZİ KURULACAK

Resmi Gazetenin bugünkü sayısında ayrıca, İMKB Vadeli İşlemler Piyasası Takas Merkezi Üyeliği ve İşlemlerine İlişkin Yönetmelik de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Yönetmelik, İMKB Vadeli İşlemlerler Piyasası'nda borsa üyelerini gerçekleştirmiş oldukları işlemlerden doğan yükümlülüklerinin yerine getirilmesini sağlayacak olan Vadeli İşlemler Takas Merkezi'nin çalışma usul ve esaslarını belirliyor.

Yönetmelik uyarınca, borsa yönetim kurulu, vadeli ve opsiyonlu işlemlere ilişkin takas yükümlülüklerinin yerine getirilmesini kolaylaştırmak amacıyla, İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş bünyesinde, SPK'nın onayı ile bir vadeli işlemler takas merkezi oluşturacak.

Tüm vadeli işlem piyasası sözleşmeleri takası bu merkez tarafından sonuçlandırılacak ve takas merkezi bu işlemlerin kayıtlarını sürekli muhafaza edecek.

İMKB YÖNETMELİĞİ'NDE DEĞİŞİKLİK

SPK, İMKB üyelerinin alım satım taahhütlerini yerine getirmemeleri ve temerrüt durumunda, uygulanacak faizin hesaplanması yöntemini de değiştirdi.

İMKB Yönetmeliği'nde yapılan değişikliğe göre, üyelerin kesinleşen alım satım işlemlerine ait karşılıklı yükümlülüklerin yasal süreler içinde yerine getirilmemesi halinde, temerrüde düşülen tarihten itibaren taahhüdün yerine getirildiği tarihe kadar alınacak faizin hesaplanmasında, "İMKB Repo Ters Repo Pazarı'nda veya Merkez Bankası İnterbank Para Piyası'nda oluşan bir gecelik ağırlıklı ortalama faiz oranlarından en yüksek olanından, her bir piyasa için yönetim kurulunca belirlenerek SPK tarafından onaylanan katına karşılık gelen faiz oranı" dikkate alınacak.

Önceden, söz konusu faizin hesaplanmasında, Merkez Bankası'nın kendi işlemlerinde uygulanmak üzere ilan ettiği en yüksek faiz oranı dikkate alınıyordu.

Temerrüde düşen üyeye temerrüd halini sona erdirmesi için Borsa başkanlığınca belirlenecek bir süre verilecek. Bu sürenin sonunda işlem konusu menkul kıymetler, borsa tarafından resen aldırılacak veya sattırılacak. Yönetim kurulu, resen alım ve satış yöntemlerini, temerrütlerin tahsil ve dağıtım esaslarını belirleyecek.