Dolara üçlü kıskaç
Güncelleme Tarihi:
Hurrem ŞATIROĞLU
Oluşturulma Tarihi: Temmuz 20, 2001 01:28
Enis Öksüz'ün Ulaştırma Bakanlığından istifasıyla piyasalara hakim olan olumlu hava, dün Merkez Bankası'nın etkin operasyonuyla sürdü. Böylece dolar 1 milyon 335 bin liraya indi.
Dövizde spekülasyon yapan yabancı bankalar denetime alındı.
Vadeli döviz piyasasının yeniden işlemeye başlaması güven verdi.
Merkez Bankası döviz interbankında doları yükseltenin tepesine bindi.
Merkez Bankası, üçlü bir operasyonla döviz kurunda frene bastı, faiz piyasalarını rahatlattı. Bono ve tahvil piyasasında işlem gören kamu menkul kıymetlerinin yıllık bileşik oranlarında dün 5 puana varan gerilemeler oldu. Olumlu işaretleri alan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası da (İMKB) dün yüzde 6.09 yükseldi. İyi havanın etkisiyle ihale açma gereği de duyulmaksızın Merkez Bankası dolar satış kuru önceki güne göre yüzde 2.6 düşüp 1 milyon 35 bin liraya çekildi.
Atılan ilk ve en önemli adım önceki günden itibaren Merkez Bankası'nın döviz interbankında el yakmaya başlaması oldu. Önceki günden itibaren döviz interbankında işlem yapmaya başlayan Merkez Bankası, bu yöntemle, bir yandan piyasalara kur üzerinde fazla etkin olmadan yön gösterirken, diğer taraftan, kurla oyun oynamak isteyenler ortaya çıktıklarında daha düşük veya yüksek kur kotasyonu verip oyunları bozmaya başladı.
Merkez Bankası bu uygulamayı dolar kurunda etkin hale gelen bazı bankalara uzmanlarını gönderip denetlemeye başladıktan sonra devreye aldı. Önceki gün başalayan ikili bu operasyona dün vadeli döviz işlemlerinin dahil edilmesi dolar üzerindeki karamsarlığın biraz daha azalmasını sağladı. Böylelikle Merkez Bankası tamamen teknik bir dizi düzenleme ve yerli bankalarla yaptığı görüşmeler sonucunda ortaya koyduğu anlaşma zemini sayesinde fazla döviz kaybı oluşmaksızın ve dalgalı kur sistemine de gereğinden fazla müdahale etmeden kur üzerinde etkin rol oynamaya başladı.
FAİZ DE GEVŞEDİ
Merkez Bankası'nın piyasalara kaynak tüketmeden etkin şekilde dönmesi ve vadeli işlemler piyasasının çalışmaya başlaması bono ve tahvil oranları üzerinde de yüksek oranlı düşüşlere neden oldu.
Vadeli işlemler piyasasında gerçekleşen işlemlerdeki kur değerlerine uygun olarak getiri hesabı yapılabildiğinden, faizlerde de ön görülü davranmak mümkün oldu. Bono ve tahvil piyasasının en çok işlem gören bonosununyıllık bileşik oranı önceki günkü değeri olan yüzde 100.57'den, yüzde 96.24'e çekildi. Bono ve tahvil piyasasında çok düşük işlem hacimleriyle, vadesinin dolmasına kısa süre kalan menkul kıymetlerin oranlarında yükselişler de gerçekleşti.
BORSA YÜKSELDİ
Dolar kurunda ve faizlerdeki gerileme borsayı yükseltici etki yaptı. Geçen hafta seans içinde 8.326 puana kadar düşen ve yeniden toparlanmaya çalışan borsa, önceki gün 417 puan yükseldikten sonra dün de 609 puan artıp 9.715 puana ulaştı. Borsadaki yükseliş sırasında önceki gün artan ve 515 trilyon liraya çıkan işlem hacminin gerilediği dikkat çekti. Dün piyasanın işlem hacmi 413 trilyon lira olarak önceki güne göre yüzde 19.8 düştü.
BORSANIN YÖNÜ
Dünkü yükselişe ilave olarak dolar ve faizler üzerindeki beklentiler, borsanın kısa vadede 10 binli puanlara kadar çıkabileceği beklentisini oluşturdu. İMKB-100 Endeksi'nin teknik olarak 10.500 puana kadar çıkma ihtimalinin bulunduğunu ancak bu arada piyasada kár amaçlı satışların da görülebileceği belirtildi.
Piyasaların bankalarla görüşülerek yeniden çalıştırılmaya başlanmasıyla dolar kurunun daha makul bir seviyeye inmasi beklentisi oluştu. Doların çok fazla düşmese de geride kalan günlerdeki gibi sert hareketler yapmaması bekleniyor.
Bankalardan piyasaya vadeli döviz dopingi
Bankalar piyasalarda belirsizlikler sonucu vadelerin iyice kısalması nedeniyle kullanılmayan vadeli döviz piyasasına yeniden teklif girmeye başladı. Dün yapılan 3 işlemle, döviz kuru 26 Temmuz için 1 milyon 376 bin lira, 2 Ağustos için 1 milyon392 bin lira, 20 Ağustos için de 1 milyon 418 bin lira olarak belirlendi.
Bu hafta içinde doların 1 milyon 600 bin liraya kadar yükselmesinden rahatsız olan Merkez Bankası, önceki gün Ankara'da özel sektör bankacılarıyla yapılan toplantıda, vadeli işlemler piyasasını kullanmalarını istedi. Merkez Bankası nezdinde 1988 yılında kurulan vadeli TL/döviz piyasasını uzun zamandır kullanmayan bankalar aslında başlangıçta, bu teklife biraz temkinli yaklaştılar. Birkaç gündür Merkez Bankası'nın da desteği ile yüklü miktarda satış yaparak, kurun yukarı doğru dalgalanmasını engellemeye çalışan bankaların, vadeli işlemler konusundaki çekincesi, ‘‘bir ay sonra kur 1 milyon 415 bin lira dediğiniz zaman halk alışa geçebilir’’ yönünde oldu. Ancak bunun tamamen bir teknik işlem olduğu ve özellikle reel sektöre vereceği mesajın daha önemli olduğu yönünde ikna olunca, dün bu piyasada ilk ilk işlemler de gerçekleşti.
Merkez Bankası nezdindeki vadeli TL/döviz piyasasında ilk işlemler, 26 Temmuz, 2 Ağustos ve 20 Ağustos valörlü olarak gerçekleşti. Piyasada işlemler, 1'er milyon dolar için, 26 Temmuz tarihli valörde 1 milyon 376 bin liradan, 2 Ağustos tarihli valörde 1 milyon 392 bin liradan, 20 Ağustos tarihli valörde de 1 milyon 418 bin liradan yapıldı.
Doların dünkü vadeli kurları
Tarih Kur (TL)
26 Temmuz 1.366.000
2 Ağustos 1.392.000
20 Ağustos 1.418.000
Derviş, yabancı bankalarla görüştü
Devlet Bakanı Kemal Derviş, önceki gün Türk bankalarının temsilcileriyle yaptığı toplantıdan sonra dün de bazı yabancı banka temsilcileriyle biraraya geldi. Derviş'in Hazine Müsteşarlığı'nda, aralarında Citibank, Deutsche Bank, ABN AMRO ve Chase Manhattan Bank'ın olduğu bazı yabancı banka temsilcilerini ile yaptığı görüşme, yaklaşık 1.5 saat sürdü. Devlet Bakanı Derviş'in yabancı banka temsilcileri ile yaptığı görüşmede, mali piyasalarda faiz ve kurlardaki artış baştaolmak üzere, ekonomi ve finans kesiminin içinde bulunduğu sorunlar ele alındı.
Merkez Bankası vadeli döviz piyasası nasıl işliyor?
Vadeli işlemler, piyasa oyuncularının bir günden daha uzun vadelerle dolar alış ve satışı yaptığı bir piyasa. Bu piyasada vade iki üç gün olabileceği gibi bir ay, bir kaç ay veya bir yıl olabilir. Bu piyasada yapılan işlemler, önceden belirlenmiş olan gelecekteki her hangi bir günde, yine önceden belirlenmiş olan değerler üzerinden alış verişin tamamlanması şeklinde yapılıyor. İşlemin gerçekleştiği gün kur değeri, önceden kontrat altına alınmış olan değerden farklı olabilir. Örneğin, bir kurum, bugün 15 Ağustos tarihinde gerçekleşmek üzere 5 milyon doları 1 milyon 400 bin liradan satacağını duyurur. Bu işlem kontrata bağlandığı takdirde, satıcı kurum, 15 Ağustos günü geldiğinde 5 milyon doları 1 milyon 400 bin lira değerle alıcı kuruma devreder. İşlemin gerçekleştiği gün dolar kuru 1 milyon 350 bin veya 1 milyon 500 bin lira olabilir. Bu durum vadeli işleme konu olan her hangi bir değeri değiştirmez. Yapılan işlemlerde kur değerleri, işleme konu olan vadedeki faiz beklentisine göre hesaplandığından, faizler üzerindeki beklentileri de etkileyebiliyor.
Vadeli işlemler halkı etkiler mi?
Vadeli işlemler piyasası, profesyonellere dönük bir piyasa. Bu piyasada oluşan kur değerleri, bazı beklentilere dayalı bir dizi teknik yöntemle hesaplanıyor. Hesaplamada, mevcut kur değerine, beklenen günlük, haftalık, aylık getiri tahmininin eklenmesiyle vadeli işlemlerdeki kur değerleri hesaplanıyor. Bugün için, ağustos ayında mevcut şartlarda 1 milyon 400 bin lira olacağı tahmin edilebilecek dolar kurunun, 1 milyon 300 bin lira olması da mümkün. Profesyoneller, bu hesapları hergün yaptığından, bugün yaptığı hesaplamada zarar edeceği bir durumu, yarın yapacağı hesaplamayla ortadan kaldırmaya çalışır. Ancak vatandaşın bu imkanı elde etmesi mümkün değil.
Adım adım operasyon
Merkez Bankası, önce gecelik Türk Lirası faizlerini yüzde 63'ten yüzde 67'ye yükseltti. Bu artırımın nedeni, Merkez Bankası'nın yasayla tanınmış enflasyon beklentisine göre para politikası oluşturma hakkı olarak gösterildi. Ancak piyasalar, operasyonu TL borçlanıp, dolar alanların maliyetini yükseltmek için atılan bir adım olarak algıladı. Piyasalar bu nedenle Merkez Bankası'nı eleştirdi.
Haklarında ‘Spekülasyon yapıyor’ iddiaları olan yabancı bankalar denetim altına alındı.
Önceki gün yapılan ve Devlet Bakanı Kemal Derviş ile ekonomi kormaylarının da katıldığı zirvede, ekonomi bürokrasisine ‘Etkinizi gösterin’ talimatı verildi.
Liderlerin ağzından gücünü kullanma emri alan Merkez Bankası döviz interbankına girdi. Burada, bankalararası piyasadaki dolar kotasyonlarına göre değişkenlik gösterecek şekilde Merkez Bankası kur fiyatı vermeye başladı. Verilen fiyatlar dövizde aşırı fiyatlarla yapılan işlemleri gerçekleştirenlerin zarar etmesine neden olacak şekilde ayarlanmaya başlandı.
Kemal Derviş, bu adımlar atılırken, önceki gün Türk bankalarının temsilcileriyle bir toplantı yaptı. Toplantıda sonucunda piyasalara bir güven havası da oluştu.
Son adım olarak dün Merkez Bankası vadeli işlemler piyasası küçük miktarlı işlemlerle de olsa çalışmaya başladı. Bu adımla da en azından kısa vadeli işlemlerde piyasanın önünü görme imkanı sağlandı.
Dolar kurunda iki gün içinde ‘öngörülebilir’ kurların ortaya çıkması ve piyasanın speküle edilmemesi için önlemlerin alınması, dolaylı olarak faiz oranlarını etkiledi. Önceki gün bono ve tahvil piyasasında başlayan gerileme dün 10 puana varan düşüşlere dönüştü.
Şimdi, önümüzdeki hafta yapılacak olan Hazine ihalesi önemli hale geldi. Düşmesi gereken Hazine faizinin gerçekten düşüp düşmeyeceği, ihaleye katılımın olup olmayacağı beklenecek.
Önümüzdeki hafta salı günü yapılacak ihaleye katılımın yüksek olması ve faizin düşmesi, son aylardaki dalgalanmalardan sonra piyasalar açısından bir tür müjde olacak.
Vadeli döviz piyasasının yeniden işlemeye başlaması güven verdi.
Merkez Bankası döviz interbankında doları yükseltenin tepesine bindi.
Merkez Bankası, üçlü bir operasyonla döviz kurunda frene bastı, faiz piyasalarını rahatlattı. Bono ve tahvil piyasasında işlem gören kamu menkul kıymetlerinin yıllık bileşik oranlarında dün 5 puana varan gerilemeler oldu. Olumlu işaretleri alan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası da (İMKB) dün yüzde 6.09 yükseldi. İyi havanın etkisiyle ihale açma gereği de duyulmaksızın Merkez Bankası dolar satış kuru önceki güne göre yüzde 2.6 düşüp 1 milyon 35 bin liraya çekildi.
Atılan ilk ve en önemli adım önceki günden itibaren Merkez Bankası'nın döviz interbankında el yakmaya başlaması oldu. Önceki günden itibaren döviz interbankında işlem yapmaya başlayan Merkez Bankası, bu yöntemle, bir yandan piyasalara kur üzerinde fazla etkin olmadan yön gösterirken, diğer taraftan, kurla oyun oynamak isteyenler ortaya çıktıklarında daha düşük veya yüksek kur kotasyonu verip oyunları bozmaya başladı.
Merkez Bankası bu uygulamayı dolar kurunda etkin hale gelen bazı bankalara uzmanlarını gönderip denetlemeye başladıktan sonra devreye aldı. Önceki gün başalayan ikili bu operasyona dün vadeli döviz işlemlerinin dahil edilmesi dolar üzerindeki karamsarlığın biraz daha azalmasını sağladı. Böylelikle Merkez Bankası tamamen teknik bir dizi düzenleme ve yerli bankalarla yaptığı görüşmeler sonucunda ortaya koyduğu anlaşma zemini sayesinde fazla döviz kaybı oluşmaksızın ve dalgalı kur sistemine de gereğinden fazla müdahale etmeden kur üzerinde etkin rol oynamaya başladı.
FAİZ DE GEVŞEDİ
Merkez Bankası'nın piyasalara kaynak tüketmeden etkin şekilde dönmesi ve vadeli işlemler piyasasının çalışmaya başlaması bono ve tahvil oranları üzerinde de yüksek oranlı düşüşlere neden oldu.
Vadeli işlemler piyasasında gerçekleşen işlemlerdeki kur değerlerine uygun olarak getiri hesabı yapılabildiğinden, faizlerde de ön görülü davranmak mümkün oldu. Bono ve tahvil piyasasının en çok işlem gören bonosununyıllık bileşik oranı önceki günkü değeri olan yüzde 100.57'den, yüzde 96.24'e çekildi. Bono ve tahvil piyasasında çok düşük işlem hacimleriyle, vadesinin dolmasına kısa süre kalan menkul kıymetlerin oranlarında yükselişler de gerçekleşti.
BORSA YÜKSELDİ
Dolar kurunda ve faizlerdeki gerileme borsayı yükseltici etki yaptı. Geçen hafta seans içinde 8.326 puana kadar düşen ve yeniden toparlanmaya çalışan borsa, önceki gün 417 puan yükseldikten sonra dün de 609 puan artıp 9.715 puana ulaştı. Borsadaki yükseliş sırasında önceki gün artan ve 515 trilyon liraya çıkan işlem hacminin gerilediği dikkat çekti. Dün piyasanın işlem hacmi 413 trilyon lira olarak önceki güne göre yüzde 19.8 düştü.
BORSANIN YÖNÜ
Dünkü yükselişe ilave olarak dolar ve faizler üzerindeki beklentiler, borsanın kısa vadede 10 binli puanlara kadar çıkabileceği beklentisini oluşturdu. İMKB-100 Endeksi'nin teknik olarak 10.500 puana kadar çıkma ihtimalinin bulunduğunu ancak bu arada piyasada kár amaçlı satışların da görülebileceği belirtildi.
Piyasaların bankalarla görüşülerek yeniden çalıştırılmaya başlanmasıyla dolar kurunun daha makul bir seviyeye inmasi beklentisi oluştu. Doların çok fazla düşmese de geride kalan günlerdeki gibi sert hareketler yapmaması bekleniyor.
Bankalardan piyasaya vadeli döviz dopingi
Bankalar piyasalarda belirsizlikler sonucu vadelerin iyice kısalması nedeniyle kullanılmayan vadeli döviz piyasasına yeniden teklif girmeye başladı. Dün yapılan 3 işlemle, döviz kuru 26 Temmuz için 1 milyon 376 bin lira, 2 Ağustos için 1 milyon392 bin lira, 20 Ağustos için de 1 milyon 418 bin lira olarak belirlendi.
Bu hafta içinde doların 1 milyon 600 bin liraya kadar yükselmesinden rahatsız olan Merkez Bankası, önceki gün Ankara'da özel sektör bankacılarıyla yapılan toplantıda, vadeli işlemler piyasasını kullanmalarını istedi. Merkez Bankası nezdinde 1988 yılında kurulan vadeli TL/döviz piyasasını uzun zamandır kullanmayan bankalar aslında başlangıçta, bu teklife biraz temkinli yaklaştılar. Birkaç gündür Merkez Bankası'nın da desteği ile yüklü miktarda satış yaparak, kurun yukarı doğru dalgalanmasını engellemeye çalışan bankaların, vadeli işlemler konusundaki çekincesi, ‘‘bir ay sonra kur 1 milyon 415 bin lira dediğiniz zaman halk alışa geçebilir’’ yönünde oldu. Ancak bunun tamamen bir teknik işlem olduğu ve özellikle reel sektöre vereceği mesajın daha önemli olduğu yönünde ikna olunca, dün bu piyasada ilk ilk işlemler de gerçekleşti.
Merkez Bankası nezdindeki vadeli TL/döviz piyasasında ilk işlemler, 26 Temmuz, 2 Ağustos ve 20 Ağustos valörlü olarak gerçekleşti. Piyasada işlemler, 1'er milyon dolar için, 26 Temmuz tarihli valörde 1 milyon 376 bin liradan, 2 Ağustos tarihli valörde 1 milyon 392 bin liradan, 20 Ağustos tarihli valörde de 1 milyon 418 bin liradan yapıldı.
Doların dünkü vadeli kurları
Tarih Kur (TL)
26 Temmuz 1.366.000
2 Ağustos 1.392.000
20 Ağustos 1.418.000
Derviş, yabancı bankalarla görüştü
Devlet Bakanı Kemal Derviş, önceki gün Türk bankalarının temsilcileriyle yaptığı toplantıdan sonra dün de bazı yabancı banka temsilcileriyle biraraya geldi. Derviş'in Hazine Müsteşarlığı'nda, aralarında Citibank, Deutsche Bank, ABN AMRO ve Chase Manhattan Bank'ın olduğu bazı yabancı banka temsilcilerini ile yaptığı görüşme, yaklaşık 1.5 saat sürdü. Devlet Bakanı Derviş'in yabancı banka temsilcileri ile yaptığı görüşmede, mali piyasalarda faiz ve kurlardaki artış baştaolmak üzere, ekonomi ve finans kesiminin içinde bulunduğu sorunlar ele alındı.
Merkez Bankası vadeli döviz piyasası nasıl işliyor?
Vadeli işlemler, piyasa oyuncularının bir günden daha uzun vadelerle dolar alış ve satışı yaptığı bir piyasa. Bu piyasada vade iki üç gün olabileceği gibi bir ay, bir kaç ay veya bir yıl olabilir. Bu piyasada yapılan işlemler, önceden belirlenmiş olan gelecekteki her hangi bir günde, yine önceden belirlenmiş olan değerler üzerinden alış verişin tamamlanması şeklinde yapılıyor. İşlemin gerçekleştiği gün kur değeri, önceden kontrat altına alınmış olan değerden farklı olabilir. Örneğin, bir kurum, bugün 15 Ağustos tarihinde gerçekleşmek üzere 5 milyon doları 1 milyon 400 bin liradan satacağını duyurur. Bu işlem kontrata bağlandığı takdirde, satıcı kurum, 15 Ağustos günü geldiğinde 5 milyon doları 1 milyon 400 bin lira değerle alıcı kuruma devreder. İşlemin gerçekleştiği gün dolar kuru 1 milyon 350 bin veya 1 milyon 500 bin lira olabilir. Bu durum vadeli işleme konu olan her hangi bir değeri değiştirmez. Yapılan işlemlerde kur değerleri, işleme konu olan vadedeki faiz beklentisine göre hesaplandığından, faizler üzerindeki beklentileri de etkileyebiliyor.
Vadeli işlemler halkı etkiler mi?
Vadeli işlemler piyasası, profesyonellere dönük bir piyasa. Bu piyasada oluşan kur değerleri, bazı beklentilere dayalı bir dizi teknik yöntemle hesaplanıyor. Hesaplamada, mevcut kur değerine, beklenen günlük, haftalık, aylık getiri tahmininin eklenmesiyle vadeli işlemlerdeki kur değerleri hesaplanıyor. Bugün için, ağustos ayında mevcut şartlarda 1 milyon 400 bin lira olacağı tahmin edilebilecek dolar kurunun, 1 milyon 300 bin lira olması da mümkün. Profesyoneller, bu hesapları hergün yaptığından, bugün yaptığı hesaplamada zarar edeceği bir durumu, yarın yapacağı hesaplamayla ortadan kaldırmaya çalışır. Ancak vatandaşın bu imkanı elde etmesi mümkün değil.
Adım adım operasyon
Merkez Bankası, önce gecelik Türk Lirası faizlerini yüzde 63'ten yüzde 67'ye yükseltti. Bu artırımın nedeni, Merkez Bankası'nın yasayla tanınmış enflasyon beklentisine göre para politikası oluşturma hakkı olarak gösterildi. Ancak piyasalar, operasyonu TL borçlanıp, dolar alanların maliyetini yükseltmek için atılan bir adım olarak algıladı. Piyasalar bu nedenle Merkez Bankası'nı eleştirdi.
Haklarında ‘Spekülasyon yapıyor’ iddiaları olan yabancı bankalar denetim altına alındı.
Önceki gün yapılan ve Devlet Bakanı Kemal Derviş ile ekonomi kormaylarının da katıldığı zirvede, ekonomi bürokrasisine ‘Etkinizi gösterin’ talimatı verildi.
Liderlerin ağzından gücünü kullanma emri alan Merkez Bankası döviz interbankına girdi. Burada, bankalararası piyasadaki dolar kotasyonlarına göre değişkenlik gösterecek şekilde Merkez Bankası kur fiyatı vermeye başladı. Verilen fiyatlar dövizde aşırı fiyatlarla yapılan işlemleri gerçekleştirenlerin zarar etmesine neden olacak şekilde ayarlanmaya başlandı.
Kemal Derviş, bu adımlar atılırken, önceki gün Türk bankalarının temsilcileriyle bir toplantı yaptı. Toplantıda sonucunda piyasalara bir güven havası da oluştu.
Son adım olarak dün Merkez Bankası vadeli işlemler piyasası küçük miktarlı işlemlerle de olsa çalışmaya başladı. Bu adımla da en azından kısa vadeli işlemlerde piyasanın önünü görme imkanı sağlandı.
Dolar kurunda iki gün içinde ‘öngörülebilir’ kurların ortaya çıkması ve piyasanın speküle edilmemesi için önlemlerin alınması, dolaylı olarak faiz oranlarını etkiledi. Önceki gün bono ve tahvil piyasasında başlayan gerileme dün 10 puana varan düşüşlere dönüştü.
Şimdi, önümüzdeki hafta yapılacak olan Hazine ihalesi önemli hale geldi. Düşmesi gereken Hazine faizinin gerçekten düşüp düşmeyeceği, ihaleye katılımın olup olmayacağı beklenecek.
Önümüzdeki hafta salı günü yapılacak ihaleye katılımın yüksek olması ve faizin düşmesi, son aylardaki dalgalanmalardan sonra piyasalar açısından bir tür müjde olacak.