Cari açıkta 22.9 milyar dolarlık rekor

 Bu düzeyde bir açıkla Türkiye’nin geçen yıl ABD, İngiltere, İspanya gibi ülkelerle birlikte dünyanın en fazla cari açık veren ilk 10 ülkesi arasında yer aldığı tahmin ediliyor.

Tükiye’nin geçen yıl GSMH’sinin yaklaşık yüzde 6.8’i kadar bir cari işlemler açığı vermesinde en önemli rolü dış ticaret açığındaki büyüme oynadı. Ödemeler dengesindeki tanımıyla dış ticaret açığı 2005 yılında yüzde 36.4 oranında artarak 32 milyar 576 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bu gelişme, ihracat(FOB) gelirlerinin yüzde 15.8 oranında artarak 73 milyar 122 milyon dolar, bavul ticareti gelirlerinin yüzde 10.5’lik düşüşle 3 milyar 473 milyon dolar olmasına karşın, altın dahil ithalatın (CIF) yüzde 19 oranında artarak 116 milyar 48 milyon dolara ulaşmasından kaynaklandı.

NET HİZMET GELİRLERİ YÜZDE 9.5 BÜYÜDÜ

Türkiye’nin dış ticaret açığını finanse etmesine yardımcı olan hizmetler dengesindeki fazla ise geçen yıl net turizm gelirleri ve yurtdışı inşaat hizmetlerinden kaynaklanan artışların etkisiyle bir önceki yıla göre yüzde 9.5 artarak 14 milyar 4 milyon dolar oldu.

Bu kapsamdaki turizm gelirleri, yüzde 14.2 oranında artarak 18 milylar 152 milyon dolara, turizm giderleri ise yüzde 13.8 artarak 2 milyar 872 milyon dolara yükseldi. Bunun sonucunda net turizm gelirleri, yüzde 14.3 oranında artarak 15 milyar 280 milyon dolar oldu.

Hizmetler başlığının diğer önemli bir kalemi olan taşımacılık gelirleri ise yüzde 22.9 oranında artarken, taşımacılık kaleminin bir alt kalemi olan navlun giderlerinde ithalattaki artışa paralel olarak gözlenen yüzde 21.7’lik artıştan dolayı taşımacılık giderlerinde yüzde 22.7 oranında artış yaşandı. Böylece 2005 yılının yılın net taşımacılık giderleri, bir önceki yıla oranla yüzde 21.9 artarak 1 milyar 297 milyon dolara yükseldi.

YATIRIM DENGESİNDE 5.7 MİLYAR DOLARLIK AÇIK

Türkiye’nin yatırım gelirleri dengesinde 2004 yılında 5 milyar 637 milyon dolar olan net çıkış 2005 yılında 5 milyar 748 milyon dolara yükseldi. Yatırım gelirleri 2 milyar 651 milyon dolardan 3 milyar 684 milyon dolara yükselen Türkiye’nin yatırım giderleri ise 8 milyar 288 milyon dolardan 9 milyar 432 milyon dolara çıktı. Bu kapsamdaki uzun ve kısa vadeli kredilere ilişkin faiz ödemeleri yüzde 15.4 artarak 5 milyar 12 milyon dolara çıktı.

CARİ TRANSFERLER

Cari transfer girişleri ise yüzde 30.3 artarak 1 milyar 468 milyon dolar oldu. Bu kapsamdaki işçi gelirleri 851 milyon dolar net resmi transferlerden kaynaklanan girişler ise 617 milyon dolar olarak gerçekleşti.

20.9 MİLYAR DOLARLIK FİNANSMAN

Türkiye 2005 yılındaki 22.9 milyar dolara ulaşan rekor cari işlemler açığı için 20 milyar 860 milyon dolarlık bir finansmana gereksinim duydu. Finansman gereksiniminin açıktan düşük kalması ise net hata ve noksan kaleminde izlenen 1 milyar 983 milyon dolarlık kaynağı belirsiz döviz girişinden kaynaklandı. Açığın finansman gereksinimi 2004 yılına göre yüzde 56.5 oranında arttı.

DOĞRUDAN YATIRIMLAR

Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri ve yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye’de gerçekleştirdikleri gayrimenkul alımlarını da içeren yabancıların Türkiyle’ye yaptıkları doğrudan yatırımları yüzde 239 artarak 9 milyar 650 milyon dolara yükseldi. Bunun 1 milyar 880 milyon doları yabancıların Türkiye’deki gayrimenkul alımlarından kaynaklandı.

Türkiye’den yurt dışına yapılan doğrudan yatırımlar ise 859 milyon dolardan 1 milyar 47 milyon dolara yükseldi. Böylece Türkiye 2005 yılında net 8 milyar 603 milyon dolarlık doğrudan yabancı sermaye girişi yaşadı. Bu tutar 2004 yılında 1 milyar 988 milyon dolar olmuştu.

PORTFÖY YATIRIMLARI

2004 yılında 8 milyar 23 milyon dolar olan Hazine’nin Euobond borçlanmaları da dahil portföy yatırımları yoluyla yaşanan net sermaye girişi 2005 yılında 13 milyar 709 milyon dolara çıktı.

DİĞER YATIRIMLAR

Ticari ve nakit kredilerle mevduatlardan kaynaklanan net sermaye girişi ise geçen yıl 16 milyar 404 milyon ABD dolara kadar yükseldi. Cari işlemler, sermaye ve finans kalemlerinde yaşanan bu gelişmelerden sonra Türkiye’nin resmi rezervlerinde 17 liyşan 847 milyon dolarlık artış kaydedildi. Bu tutar 2004 yılında 824 milyon dolarda kalmıştı.
Bu arada geçen yıl ödemeler dengesinin en tartışmalı kalemi olan net hata ve noksan kalemi ise 1 milyar 983 milyon dolarlık döviz girişiyle sonuçlandı.