Borsaya yapay zeka

BORSA İstanbul’daki (BİST) türev ürünlere yatırım yapmak veya kur riskinden korunmak isteyen yatırımcılar için yapay zekâ desteğiyle bir bilgisayar yazılımı geliştiriliyor. Gelecek yılın ortalarında tamamlanması beklenen yazılımla, yatırımcılar kolayca kullanabilecekleri bir arayüz yardımıyla yapay zekâ destekli alım-satım stratejileri geliştirerek algoritmik işlemler yapabilecekler. Bu arayüz yatırımcıyı, alım veya satım yapmaya geçmesi konusunda uyarabilecek ya da kendisi otomatik olarak alım satım işlemleri yapabilecek.

TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesinde (TOBB ETÜ) yaklaşık 1.5 yıldır sürdürülen ve TÜBİTAK’ın desteklediği Ar-Ge projesi tamamlandığında, BİST bünyesinde türev işlemlerinin yürütüldüğü Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasasındaki (VİOP) opsiyon işlemlerine izin veren ürünlere yapay zekâ ve algoritmalar desteğiyle yatırım yapmak kolaylaşacak. VİOP bünyesinde halen BİST-30 Endeksi, Dolar-TL kuru ile 10 ayrı şirketin hisse senetlerinin değerine dayalı opsiyon işlemi yapma imkânı bulunuyor. Yatırımcılar, VİOP’ta kâr amaçlayarak veya kur riskinden korunulması (hedge) amaçlı işlemler gerçekleştirebiliyor.

TOBB ETÜ Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Ahmet Murat Özbayoğlu ve İşletme Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ekin Tokat’ın, TÜBİTAK desteği ile 2016 yılından bu yana sürdürdükleri, “Derin Öğrenme ve Evrimsel Algoritma Tabanlı Opsiyon Alım-Satım Stratejileri Eniyilemesi İçin Çok-Etmenli Bir Benzetim Ve Başarım Testi Platformu Yazılımı” adlı Ar-Ge projesinde ilk aşama tamamlandı. Özbayoğlu ve Tokat, şu ana kadar New York Borsasındaki opsiyon işlemleri üzerinden yaptıkları ve ortalama kazançtan daha yüksek kazanç elde ettikleri yazılımı, ikinci aşamada BİST’teki VİOP ve özellikle opsiyon işlemlerine uygulayacaklarını ifade ettiler.

İŞLEM KOLAYLAŞACAK

Opsiyon sözleşmeleri; prim karşılığında, opsiyonu satın alana hiçbir yükümlülük altına girmeden, belirli tutardaki varlığı (döviz, hisse senedi, tahvil, emtia vb.) belirlenmiş bir fiyattan, belirli bir vadede alma ya da satma hakkı veriyor. Özbayoğlu, “Bunu bir ev satın alınmak istenirken, satıcıyı belli bir süre bağlamak için kaparo verilmesine benzetebiliriz. Türkiye’de opsiyon piyasası henüz yeni gelişmeye başladı. İşlem, ilk bakışta yatırımcılara karmaşık da geliyor olabilir. Geliştireceğimiz yazılım ve arayüz yardımıyla, yatırımcıların opsiyon işlemlerini kolaylaştıracağız. Arayüze borsa endeksine dayalı opsiyon kağıdı veya opsiyon işlemine izin verilen hisse senedi ismi girildiğinde, bir strateji doğrultusunda, size alım veya satım sinyali verecek, alım-satım işlemi de yapabilecek” dedi. Geliştirecekleri yazılımın yatırımcıya geçmiş veriler yardımıyla, ekonomik kriz, olumlu-olumsuz şirket haberleri ve sektör haberlerine duyarlı bir strateji sağlayacağını ifade eden  Tokat da, böylece bir trend analizi ve değer tahmini yapılabileceğini anlattı.

DÖVİZ OPSİYON SÖZLEŞMESİNDE REKOR

OPSİYON işlemleri; riskten korunmak (hedge) isteyen yatırımcılara risk yönetimi yapma imkânı sağlarken, fiyat beklentisi çerçevesinde kâr elde etmek isteyen yatırımcılar için de spot piyasalardan daha düşük teminat tutarlarıyla, aynı miktarda dayanak varlık üzerine yatırım yapma olanağı veriyor. BİST’in verilerine göre yatırımcıların opsiyon sözleşmelerine ilgisi rekor düzeyde artış gösterdi. 2015 yılında döviz opsiyon sözleşmelerinde 4.2 milyar lira olan işlem hacmi yüzde 427 artarak 2016 yılında 22 milyar liraya ulaştı. 2015 yılında hisse senedi opsiyon sözleşmelerinde 527.2 milyon lira olan işlem hacmi ise yüzde 282 artarak, 2016 yılında 2 milyar lira oldu.