Ayla Teyze, Hazine Bonosu mağduru

KOMŞUMUZ Ayla Teyze, ‘Hazine Bonosu mağduruyum, Şükrü Bey evladım, perişan oldum’ diyerek içeri girdiğinde, merakla sordum; - Hayrola Ayla Teyze ne oldu?- Ne olacak evladım. Hazine Bonosu faiz gelirini beyan etmedim diye, bir sürü vergi ve ceza geldi.- Aman Ayla Teyze, bir yanlışın olmasın. - Ah evladım hiç sorma, 2001 yılı için vergi ve ceza geldi. Bankadaki memur, ‘50 milyar lira vergi istisnası var’ demişti. Ben 42 milyar lira faiz elde ettiğim için beyan etmemiştim. Şimdi de dünyanın vergi ve cezası geldi. Ne yapacağımı şaşırdım...Olay anlaşılmıştı. Ayla Teyze, bir yanlış anlamanın mağduruydu. Aslında sadece Ayla Teyze değil, binlerce, onbinlerce vatandaş Hazine Bonosu mağduruydu.OLAY NE?Hazine Bonosu faizlerinde, özellik taşıyan bir durum var o da; 26 Temmuz 2001 miladı ile ilgiliydi. Hani ilkokuldan itibaren tarih derslerinde ‘Milattan Önce ve Milattan Sonra’ görmüştük ya onun gibi bir şey. Hazine bonolarında da ihraç tarihinin 26 Temmuz 2001’den önce olup olmadığı çok önemli. 26 Temmuz 2001 tarihinden itibaren ihraç edilen Hazine Bonosu (HB) ve Devlet Tahvillerini (DT) alanlar yaşadı. Çünkü bu bonoların faizinden, enflasyon indirimi düşüldükten sonra, 2001 yılında 50 milyar TL de vergi istisnası uygulandı. İzleyen yıllarda, bu istisna tutarı giderek arttı. Çok kişi ‘ihraç tarihi’ ile ilgili bu ince noktayı fark etmedi. Fark etmeyince de olanlar oldu... Çünkü 26 Temmuz 2001 öncesi, 50 milyar TL’lik istisna yoktu.Bunu Ayla Teyze’ye, dilimin döndüğünce anlattım. O da; ‘Evladım, ben ihraç tarihinden ne anlarım. Eylül 2001’de bankadan Hazine Bonosu aldım, bankadaki memur da ‘Teyze, 50 milyar liraya kadar vergi istisnası var’ deyince sevindim. Bankacı bilmiyorsa, ben ne bileyim evladım’ dedi.O da kendi açısından haklıydı ama bu sorunu çözmüyordu. Çünkü aldığı Hazine Bonosu 26.7.2001 tarihinden önce ihraç edilmişti. Ayla Teyze, bono alırken, Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 59. maddesini bilmiyordu. Ancak, yasaları bilmemek, mazeret değildi!.. Vergisini, yüzde 200 civarında faizini ve cezasını ödeyecekti.ŞİMDİ NE OLACAK?Geçmiş yıllarda elde ettiği Hazine Bonosu faiz gelirini beyan etmeyip ‘Eyvah, şimdi ne olacak?’ diyenlere, önce küçük bir müjde verelim. 1999 yılı zamanaşımına uğradı. Bugüne kadar gelmediyse, artık 1999 yılı için vergi ve ceza gelmez.2000 yılında, bir trilyon TL hatta 10 trilyon TL’de Hazine bonosu faiz geliri elde ettiyseniz, beyana tabi değildi. Çünkü enflasyon indirimi yüzde 151 idi...2001 yılında, 26.7.2001 öncesinde ihraç edilen HB ve DT faizi 9 milyar 939 milyon, bu tarihten itibaren ihraç edilenler de 111 milyar 359 milyon TL’yi aşan faiz gelirleri, beyana tabi.2002 yılında, 26.7.2001 öncesinde ihraç edilen HB ve DT faizi 52 milyar 777 milyon, bu tarihten itibaren ihraç edilenlerde 660 milyar 714 milyon TL’yi aşan faiz gelirleri, beyana tabi.2003 yılında 26.7.2001 öncesinde ihraç edilen HB ve DT faizi 28 milyar 235 milyon, bu tarihten itibaren ihraç edilenler de 314 milyar 809 milyon TL’yi aşan faiz gelirleri, beyana tabi.Bunun altında kalanların, beyan edilmesi gerekmiyordu.Yukarıda belirtilen sınırı aşanlar, Maliye tarafından incelemeye alınmamışlarsa, bu gelirlerini ‘pişmanlık’ dilekçesi ile beyan edip, vergi cezasından kurtulabilirler. Ancak, vergiyi ve gecikme zammı oranı ile aynı olan pişmanlık zammını öderler. Bu olayda, bazı ülkelerde olduğu gibi banka ya da Maliye vatandaşı önceden uyarsa, bu sorunlar yaşanmazdı. Ayla Teyze ve benzerlerinin, vergi ve ceza ile karşılaşmalarında, Hazine Bonosu gelirlerinin vergilendirme durumunu tasarrufçuya, açık ve net olarak açıklanmayışı nedeniyle, Maliye’nin de bir ölçüde sorumlu olduğunu düşünüyoruz. Bu nedenle, geçmiş yıllarla ilgili vergi ve cezaya muhatap olanların ‘uzlaşma’ istemeleri, Maliye’nin de vergi ve cezada ciddi bir indirim yapması, sorunu büyük ölçüde çözümleyecektir.