7.8 katrilyonluk İşsizlik Fonu, faiz dışı fazla tutsağı

30 Eylül 2003 tarihine kadar Ä°ÅŸsizlik Sigortası Fonu'nda 7.8 katrilyon birikti. Ancak, faiz dışı fazla hedefinini tutturulabilmesi için fonun ödeme kapsamı geniÅŸletilemiyor. Bu yüzden fondan ödeme yapılan kiÅŸi sayısı sadece 60 bin.Ãœst üste gelen ekonomik krizlerin de etkisiyle çok sayıda çalışanın iÅŸsiz kalmasına raÄŸmen halen Ä°ÅŸsizlik Sigortası ödeneÄŸinden sadece 60 bin 398 kiÅŸiye aylık ödendiÄŸi ortaya çıktı. Bugüne kadar da iÅŸsizlik ödeneÄŸinden yararlanan iÅŸsiz sayısı 180 bin kiÅŸiyle sınırlı kaldı. Ä°ÅŸsizler için kurulan fonda ise tam 7 katrilyon 873 trilyon liralık para, bütçedeki ‘‘100'de 6.5'lik faizdışı fazla' hedefinin tutturulmasına yardımcı olmak için ‘hapis' tutuluyor.BaÅŸbakan Tayyip ErdoÄŸan ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Murat BaÅŸesgioÄŸlu, iÅŸsizlik ödeneÄŸinden yararlanmanın iÅŸsizler lehine kolaylaÅŸtırılması ve bir kiÅŸiye ödenen aylığın da arttırılması konusunda çalışma yaptıklarını kamuoyuna duyurmuÅŸlardı.Ancak, 1 Mart tezkeresinin reddedilmesinin de ekonomiyi olumsuz etkilemesi üzerine, Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Ali Babacan buna karşı çıktı. Babacan, fondaki paranın ‘kaydi' olarak kamu tasarrufu hanesinde yeraldığını, kapsam ve miktarın arttırılarak, fonun eritilmesi halinde ise, bunun yüzde 6.5'luk faizdışı fazla hedefinin tutturulmasını olumsuz etkileyeceÄŸini belirtti. Bu argümanlarla BaÅŸbakan ErdoÄŸan'ı ikna eden Babacan, böylece iÅŸsizler lehine yapılacak düzenlemenin bir baÅŸka bahara ertelenmesine neden oldu.Ä°ÅŸsizlik Sigortası Yasası, AÄŸustos 1999'da yasalaÅŸtırıldı, 1 Haziran 2000'de dilimler kesilmeye baÅŸlandı. 1 Haziran 2002'den itibaren yasal koÅŸullara uygun olmak kaydıyla iÅŸsizlere ilk ödemeler yapılmaya baÅŸlandı. Kesinti, baÅŸlangıçta işçilerin bordrolarına göre iÅŸverenden yüzde 3, işçiden yüzde 2, devletten yüzde 2 olarak uygulanıyordu. Ancak, 2002 ve 2003 yılı bütçe yasalarına konulan maddelerle bu kesinti oranları sırayla yüzde 2-1-1 ÅŸeklinde düzenlendi. Bu düzenleme, kriz koÅŸullarında iÅŸgücü maliyetini düşürerek istihdamı desteklemek amacıyla uygulamaya sokuldu. YARARLANMAK ZORÄ°ÅŸsizlik ödeneÄŸi, son 600 gün kesintisiz çalışmış olanlara 180 gün süreyle, 900 gün çalışıp da iÅŸsiz kalanlara 240 gün, 1080 gün kesintisiz çalışıp da iÅŸsiz kalanlara ise 300 gün süreyle ödeniyor. Aylık miktar ise iÅŸsizin çalışırken son 4 aylık net ücretinin ortalamasının yüzde 50'si olarak yapılıyor. Ancak bu tutar hiçbir ÅŸekilde net asgari ücreti (bugün için 225 milyon) geçemiyor. Sonuçta fiili olarak, iÅŸsizlik ödeneÄŸinden yararlananlar en az 160, en fazla 225 milyon lira kendi yasal koÅŸullarına göre aylık alıyorlar.Ä°ÅŸsizlik fonunda toplam 7 katrilyon 873 trilyon lira biriktiÄŸi ve bu rakam her ay hızla arttığı halde bugüne kadar iÅŸsizlere sadece toplam 140 trilyon ödeme yapıldı. Fondan 30 trilyon lira da çeÅŸitli giderler için harcandı. Fon yönetimi baÅŸarılı Zorunlu Tasarruf Fonu'nun yönetiminde baÅŸarısız olan ve çalışanların güvenini yitiren devlet, Ä°ÅŸsizlik Sigortası Fonunda ipin ucunu sıkı tutarak ‘baÅŸarılı bir fon yönetimi' örneÄŸi gösterdi. Ä°ÅŸsizlik Sigortası Fonu'nda 2001 yılında yüzde 107.5 oranında NEMA getirisi saÄŸlanırken, TEFE yüzde 88.6, TÃœFE yüzde 68.5, A tipi yatırım fonları yüzde 81.7, B tipi fonlar yüzde 97.2, mevduat yüzde 60, repo ise yüzde 80.8'de kaldı. 2001'de Ä°ÅŸsizlik Sigortası Fonu'nu sadece döviz sepeti yüzde 110.4 ile geçebildi. Bu da, kriz nedeniyle dövizdeki patlamadan kaynaklandı. 2002 yılında ise Ä°ÅŸsizlik Sigortası Fonu yüzde 68.8 oranında nemalanırken, TEFE yüzde 30.8, TÃœFE yüzde 29.7, döviz sepeti 22.1, A tipi yatırım fonları yüzde 8.6, B tipi yatırım fonları yüzde 48.9, mevduat yüzde 53.1, repo ise 52'de kaldı. Halen, Fondaki paraların yüzde 9.22'si mevduatta, yüzde 58.8'i hazine bonosunda, yüzde 22'si hazine tahvilinde, yüzde 9.9'u da dövize endeksli tahvil olarak deÄŸerlendiriliyor. 2002 yılından itibaren kesinti oranı yüzde 3-2-2'den yüzde 2-1-1'e düşürülmesinden ötürü Fon'un 2002'de 756 trilyon 2003'te ise 1 katrilyon 32 trilyon lira gelir kaybı oldu. Bir baÅŸka deyiÅŸle iÅŸsizlik fonu, yaklaşık 1.7 katrilyon lira tutarında piyasaya destek vermiÅŸ oldu.1 Haziran 2000'den 30 Eylül 2003 sonuna kadar biriken 7 katrilyon 873 trilyon liranın 2 katrilyon 676 trilyonu, işçi ve iÅŸverenden kesilen primlerden 903 trilyonu devlet katkısında. 4 katrilyon 457 trilyonu ise faiz gelirinden oluÅŸtu. Â