63 yıllık Sagra'ya can verdi

Toksöz Grubu Türkiye'nin en büyük ilaç üreticilerinden birisi olan Sanovel'in sahibi. Ancak grup iki sene önce Türkiye'nin efsane markalarından Sagra'yı 77 milyon dolara alarak çikolata işine girdi. İlk bir sene boyunca fabrikayı kapatarak içeriyi tamamen yenileyen grup, geçen sene de Tadelle ve Sagra markalarını yepyeni bir içerikle tekrar piyasaya çıkardı.

Babası Amasya'da bir eczane açarak iş hayatına başlayan Ahmet Toksöz ile ilaç seköründen 63 yıllık Sagra'yı alarak gıdaya girişlerini, Tadelle ve Sarelle'nin yeni yolculuklarını ve önümüzdeki döneme yönelik planlarını konuştuk.

eguler@hurriyet.com.tr

- Siz Türkiye'nin en büyük ilaç üreticilerinden birisiniz. Gıdaya girme işi nereden çıktı?

Gıda aslında ilaca benzer. Mesela Amerika'da food&drug yani gıda ve ilaç diye geçer. Bunların bütün altyapısı ve imalat prosedürü birbirine çok yakın. Biz de 70'lerden beri ilaç işindeydik ama her zaman yumurtaları ayrı sepete koyun derlerdi.

- Siz de koydunuz... 

Evet, işleri dağıtmaya karar verdik. Bunun için de gıdayı düşünüyorduk zaten. Ama çikolata işinde net değildik.

- Sagra'yı nereden buldunuz?

Gazetede TMSF tarafından ihale edileceğini gördük. Ondan sonra da inceleyelim dedik.

- Gazeteden buldunuz yani...

Aynen öyle. Girdileri daha az, imalat prosedürü daha kolay ve biz de kendi bilgi birikimimzle bu işi idare edebiliriz diye düşündük. İmalat bize çok kolay geldi ama pazarlama çok farklı ilaca göre.

Bizim temelde kendimizi güçlü hissettiğimiz taraf şu: İlacı hiç dokunmadan üretebiliyorsunuz. Eğer bu stratejiyi gıdaya koyar ve en iyi içeriği kullanırsak sonuçta çok iyi bir ürün yaratacağızmızdan şüphemiz yoktu. Biz de bunu yaptık. Dağıtım ve pazarlamayı da güçlendirip başarılı oluruz dedik.

FABRİKADA İLAÇ BİLE ÜRETEBİLİRİZ

Eren GÃœLER YAZIYOR

Alalı iki sene oldu. İlk bir sene tamamen fabrikayı yeniledik ve 10 milyon dolara yakın yatırım yaptık. Oradaki fabrika gıdayı bıraktığınızda ilaç üretecek hale geldi.

- Ne yaptınız?

İçeride mekanik elektirik ve havalandırma sistemini yeniledik. Bakteri ortamının oluşmayacağı bir sistemi, ilacın altyapısını kurduk. Ayrıca daha kaliteli çikolata yapmak adına makinaları geliştirdik. Üzerine de tablet ürünler için yeni makina getirdik.

Biz ilk bir seneyi ayrıcalıklı olalım diye formülasyon geliştirmeye ayırdık. Bizim ilaçtaki Ar-Ge ile Sagra'daki Ar-Ge birlikte çalışarak tamamen doğal içerikler ürettik. Ürünleri üst kademelerde konumlandırdık. Bir sene sonra da ürünleri piyasaya çıkardık.

TADELLE'NİN DAĞITIMINDA SORUN ÇIKTI

- Peki bu 1 yıllık dönemi değerlendirebilir misiniz?

Sarelle hızlı bir şekilde büyüyor, orada bir sıkıntı yok. Tadelle de güzel bir ürün oldu ama dağıtımda sorun yaşadık. Ekim-Nisan arası bize TMSF'den geçen eski distrübitörlerle çalıştık. Ama ürünler artık eski ürün değil, bizim istediğimiz noktalara dağılması gerekiyordu. Fakat biz eski alışkanlıklarla dördüncü beşinci sokaklara düşüyorduk, istediğimiz yerlere giremedik. Halbuki biz ürünleri üst seviyede konumlandırdık.

- Ne yaptınız peki?

Nisandan sonra 10 büyük ilde kendi dağıtım ağımızı kurduk. Yeni kamyonlar aldık ve 200 kişilik satış kadrosu oluşturduk. Dışarıdan kiralık adam almadan herkesi kendi bordromuza aldık.

- Maliyeti yüksek değil mi bu işin?

Evet yüksek ama bizim cirolar, üstelik de yazın ciddi bir şekilde artmaya başladı. Sarelle zaten gidiyordu, Tadelle de Haziran'dan sonra koyduğumuz hedeflere ulaşmaya başladı.

Ekibimizi oluşturduktan sonra istediğimiz marketlere girmeye başladık. Ama ekip çok yeni. Önümüzdeki dönemde çok daha hızlı bir şekilde ilerleyeceğiz. Gıdada da ilaçtaki gibi bir satış ve dağıtım sistemi oluşturuyoruz.

ÜRÜNLER TAMAMEN DEĞİŞTİ

- Sagra fabrikasında şu anda neler üretiliyor?

Şu anda Tadelle, Sarelle ve Gol var. Ama toplam cironun yüzde 85'ini Tadelle ve Sarelle oluşturuyor.
 
- Kaç kişi çalışıyor?

550 kişi fabrikada çalışıyor, 250 kişi de merkezde var.

- Ürünlerde eskiye göre neleri değiştirdiniz?

Ürünlerin içeriği ve üretim şartları tamamen değişti. En iyi malzemeyi kullanıyoruz ve özel formülasyonlar geliştirdik.

Mesela eskiden ayçiçek yağı kullanılıyordu, biz şimdi kakao yağı kullanıyoruz. O çok önemli bir değişiklik, maliyeti çok artırıyor. Ayrıca bütün ürünler içerik itibariyle tamamen doğal, asla GDO'lu ürün yok bizde. Aslında biz zaten en baştan bunu prensip olarak koymuştuk, son dönemdeki olaylar da bize ne kadar haklı olduğumuzu gösterdi. Biz 'evde bu ürünü nasıl yaparsın' diye düşünerek formülleri oluşturuyoruz.

Biz soyayı alırken sertifikalı alıyoruz, yani GDO'suz. Ayrıca transyağ da kullanmıyoruz. Bunu transyağsız üretmek varken ben niye çocuğuma trans yağ yedireyim...

Bir de biz Tadelle'nin içine fındık püresi de koyuyoruz. İçinde hem parçacıkları hem ezmesi var.

- Gelen tepkiler nasıl?

İnsanların hafızası eskiyi hatırlıyor, 'vay be eski Tadelle'yi yapmışsınız' diyolar, biz de sesimizi çıkarmıyoruz. Halbuki şimdiki çok daha kaliteli ve lezzetli.

Fakat şu anda Tadelle olması gereken yerde değil. Bir numaraya oturması lazım.

- Nasıl olacak?

İşte kurduğumuz yeni dağıtım ağının Türkiye'ye çok penetre olması lazım, istediğimiz her yere girmemiz lazım. Pazarlama ile ilgili başka projeler de var, üniversitelerle ilgili projeler ama beklettik. Çünkü önce dağıtım ağını tamamen oturtmanız lazım.

HEDEF CÄ°RONUN GERÄ°SÄ°NDEYÄ°Z

- Cironuz ne olur?

Beklediğimizin altında kalacak. Geçen sene 100 milyon TL demiştik, bu sene olmaz ama seneye ulaşacağız. Şu anda hedefin yaklaşık yüzde 35 gerisindeyiz.

- Yeni ürünler var mı?

Şimdi Sagra markası ile tablet çikolatalar çıkaracağız. Ayrıca Tadelle'nin gofreti ve Sarelle'nin şekersiz versiyonu çıkacak. Zaman içerisinde de ürünleri geliştirmeye devam edeceğiz.

- Sizin butik mağazalar açma projeniz vardı...
 
İlk mağazayı Ordu'da açtık. Daha önce kahve ve çikolata satılacak demiştik ama şimdilik sadece çikolata satılıyor. Bir de hediyelik çikolatalarla ilgili 25 ayrı formülasyon geliştirdik ve onları satıyoruz.

Kahve işinde çok net değiliz ama ana hedef 10 yerde bu konsepti geliştirmek. Kahve olup olmaması biraz mekanın büyüklüğüne bağlı. Büyük mekanlar bulursak  ayak üstü kahve içilecek yerleri de yapacağız.

- Sagra çeşmeleri de vardı eskiden...

Sagra çeşmelerini düşünmüyoruz çünkü hijyen anlamında bizim konseptre pek uygun değil. Ancak ona kapalı devre bir sistem yapabilirsek olur.

- Başka yatırım planı var mı?

Şu anda yok. Biz ilacı iyi bir yere getirdik, Sagra'yı da eski hak ettiği yere getireceğiz. Fazla dağılmak istemiyoruz.

BÄ°R ECZANE Ä°LE BAÅžLADI

- Sizin iş hayatına girişiniz nasıl başlıyor?

Benim babam eczacı. 1967 Ä°stanbul Eczacılık mezunu. Biz aslen NevÅŸehir Ãœrgüp'lüyüz, ama Ankara'da yaşıyorduk. Babam mezun olduktan sonra eczane açmak istiyor ama parası Ankara'ya yetmiyor. Bunun üzerine dedemle Karadeniz'i geziyorlar ve tesadüfen Amasya Suluova'ya yolları düşüyor. Burada eczane sayısının az olduÄŸunu görünce Suluova'da açmaya karar veriyorlar.Â

1.5 sene sonra orayı kapatıp Ankara'ya dönüyorlar ve eczaneyi Ankara'da açıyorlar. 1975 yılında da Galinos Dağıtım ile ecza dağıtım işine giriyor.

- Sonra?

Bu sefer diğer eczanelere de sevkiyata başlıyor. 1980'lerin başında ise İstanbul'a geliyor. 1982'de Adilna diye üç ortaklı bir şirketi satın alıyor. Bunlar Fransız bir şirketin Türkiye mümessili. Adilna hem ithalat yapan hem de fason üretim yapan bir şirket. Babam alınca fason imalatı kendim yapacağım, ithalat da yapmayacağım diyor.

1982-86 arasında pazar çok büyüyor. Fransızlar da bunu görünce 'biz size ortak olalım' diyor. Babam da 'Adilna olmaz, yeni bir şirket kurup orada ortak olalım' diyor. İşte o şekilde Sanovel kuruluyor.

- İki ortak mı?

Yok hayır, iki Fransız bir de biz. Şirket kuruluyor ama hisselerde anlaşılamıyor. Bir Fransız şirket başkası tarafından satın alınınca piyasadan çıkıyor, diğer Fransız Sanofil ile de hisse konusunda anlaşmazlık çıkıyor. Sanovel kağıt üzerinde kalıyor ama onlar Adilna üzerindeki tüm ilaçlarını geri çekip başka bir şirkete veriyorlar. Biz de bir anda ortada kalıyoruz.

- Ne yaptınız peki?

Biz de o zaman Sanovel'i yerli imalat yapılabilir hale getiriyoruz. Zaten o gün bugündür bizim yabancı ortaklığımız yok, yaşanan sıkıntılardan sonra bir daha da yapmayız.

Şu anda ilaç sektörünün en büyük onuncu şirketiyiz, büyümemiz devam edecek.