‘Türkiye'nin üniversite mezunu profili değişiyor’

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanı Prof. Dr. Yekta Saraç, Türkiye'de yükseköğrenim gören öğrencilerin ebeveynlerinin yüzde 73'ünün üniversite mezunu olmadığını belirtti. Saraç, "Avrupa Yükseköğretim Alanı üye ülkelerindeki genel eğilimden farklı olarak, Türkiye'de ebeveynleri yükseköğrenim görmemiş ailelerden gelen bireylerin üniversite eğitimi alma oranı Avrupa ülkelerine göre çok daha fazla. Türkiye'nin üniversite mezunu, yetişmiş insan profili değişiyor. Bu önemli, olumlu bir sosyolojik süreç. Türkiye'de ebeveynlerinden farklı yeni bir nesil yetişecek" diye konuştu.

Saraç, Fransa'da 24-25 Mayıs'ta düzenlenen Avrupa Yükseköğretim Alanı Bakanlar Zirvesi'nde sunulan Bologna Süreci Uygulama Raporu'nda, ‘üniversiteye yeni başlayan ve ebeveynleri yükseköğretim derecesine sahip bireyler’ ile ‘yükseköğretim derecesine sahip 45-64 yaşlarındaki genel nüfus’ arasında yakın ilişki tespit edildiğini söyledi.

Yekta Saraç, rapora göre, Avrupa Yükseköğretim Alanı üye ülkelerinin birçoğunda, düşük eğitim derecesine sahip ailelerden gelen bireylerin üniversiteye katılımının kısıtlı olduğunu, Türkiye'de ise ebeveynleri üniversite mezunu olmayan ailelerden gelen bireylerin de yüksek oranda üniversite eğitimi aldığını belirtti.

Üye ülkelerin genelinde, 45-64 yaşlarındaki üniversite mezunu nüfus arttıkça, ebeveynleri yükseköğretim derecesine sahip bireylerin üniversiteye katılımının da arttığını söyleyen Saraç, Türkiye'ye oranla bu ülkelerde yükseköğrenim görmemiş ailelerden gelen bireylerin yükseköğretime katılımının düşük olduğunu vurguladı.

‘TÜRKİYE'NİN ÜNİVERSİTE MEZUNU, YETİŞMİŞ İNSAN PROFİLİ DEĞİŞİYOR’
Saraç, Türkiye'nin, erişim noktasında birçok üye ülkeden farklılık gösterdiğine dikkati çekerek, "Halen Türkiye'de üniversitelerde okuyan öğrencilerimizin ebeveynlerinin yüzde 73'ünün üniversite mezunu olmadığını görüyoruz. Avrupa Yükseköğretim Alanı üye ülkelerindeki genel eğilimden farklı olarak, Türkiye'de ebeveynleri yükseköğrenim görmemiş ailelerden gelen bireylerin üniversite eğitimi alma oranı Avrupa ülkelerine göre çok daha fazla. Türkiye'nin üniversite mezunu, yetişmiş insan profili değişiyor. Bu önemli, olumlu bir sosyolojik süreç. Türkiye'de ebeveynlerinden farklı yeni bir nesil yetişecek" dedi.

Raporda, Türkiye'de birbirinden farklı eğitim seviyelerine sahip ailelerden gelen bireylere, üniversiteye erişim imkanı sağlandığının ortaya çıktığını anlatan Saraç, "Ülkemizde yükseköğretim derecesine sahip 45-64 yaşlarındaki nüfusun oranı yüzde 9,3. Yükseköğretime yeni başlayan ve ebeveynleri yükseköğretim derecesine sahip olan nüfus oranı da yüzde 20. Bu veriler gösteriyor ki, ülkemizde üniversite eğitimi almamış ailelerden gelen bireyler de yükseköğretime katılım sağlayabiliyor" diye konuştu.

‘MERKEZİ SINAVLAR YÜKSEKÖĞRETİME ERİŞİMDE FIRSAT EŞİTLİĞİ SAĞLIYOR’
Saraç, uygulama raporunun, Türkiye'de yükseköğretim sisteminin kapasitesinin artmakta olduğunu ve bu artışın dezavantajlı gruplar da dahil olmak üzere farklı eğitim seviyelerine sahip ailelerden gelen bireylere geniş katılım fırsatı sağladığını gösterdiğini belirterek, "Fırsat eşitliği sağlama noktasında ülkemiz açısından bu önemli ve müspet bir durum. Bunda merkezi sınavların rolü büyük. Bu vesileyle Anadolu'nun herhangi bir yerinde yaşayan, az gelirli ve eğitim almamış bir ailenin çocuğu da, başarılı ise yükseköğretimden, fırsat eşitliğinden istifade edebiliyor ve en gelişmiş üniversitelerimize girebiliyor" dedi.

Türkiye'de üniversitelerin sadece belli bir kesimin erişim sağladığı kurumlar olmadığını vurgulayan Saraç şöyle devam etti:
"Avrupa'da ise, mukayese edildiğinde, bunun tersine bir durum söz konusu. Üniversiteye elit bir kesimin daha çok erişim sağladığına yönelik eleştiriler Avrupa'da yüksek sesle dillendirilmeye başlandı. Aslında yükseköğretim söz konusu olduğunda seçkinci anlayışın önemini doğru kabul etmemiz lazım. Fakat bu seçkinci anlayış, ailelerin refah seviyesi, toplum içindeki statüsü ile değil başarıyla ilişkili bir seçkincilik olmalı."

‘AVRUPA ÜLKELERİNİN ORTALAMASI YÜZDE 47’
Rapora göre, Avrupa genelindeki yükseköğretim öğrencileri içinde, ebeveynleri üniversite mezunu olmayanların oranı yüzde 47 olarak tespit edildi. Bu oranın en düşük olduğu ülkeler sırasıyla yüzde 22 ile Norveç, yüzde 25 ile Danimarka ve yüzde 27 ile Almanya.

Ebeveynleri üniversite mezunu olmayan üniversite öğrencisi oranının en yüksek olduğu ülke ise yüzde 73 ile Türkiye. Türkiye'yi yüzde 69 ile İtalya, yüzde 65 ile Portekiz ve yüzde 62 ile Malta takip ediyor.