Her yıl sınava giren 500 bin aday, bölümünü beğenmiyor
Güncelleme Tarihi:
Sınav sonuç kâğıdını doğru okumak ve tercihte bulunmak, sınav kadar zor. Hangi bölüme, hangi puanla yerleşeceğini, üniversitelerin imkânlarını, özel şartları bilmeden, ölü tercih yapmadan bir seçimde bulunmak için sınav kâğıdınızdaki bilgilerin ne anlama geldiğini iyi bilmeniz gerekir. Tercih yaparken izlemeniz gereken 7 adım var. Bu adımları dikkatle atın ve listenizi kontrol edin.
Bilinçli tercih yapmak için öncesinde mutlaka ön hazırlık yapın. Her sene ön hazırlığı olmayan öğrenciler zaman darlığının da etkisi ile yanlış tercihlerde bulunabiliyorlar. Sınava gİren 500 bİn aday bölümden memnun kalmıyor Üniversite giriş sistemini yeniden sınava giren 500 bine yakın üniversite öğrencisinin tıkadığı tespit edildi. Liseden mezun aday sayısı ile üniversite kontenjan sayısı eşit, ancak daha önceki yıllarda yerleştirilemeyenlerle yanlış tercih yapıp yeniden üniversite sınavına giren adaylar sistemi kilitliyor. YÖK, 500 bin öğrencinin bir kısmının ön lisanstan yüksek lisans bölümlerine geçmek isterken büyük kısmının ise yanlış tercih kurbanı olduğunu belirledi. Adaylara sınav öncesi verilebilecek iyi rehberlik hizmetleriyle bu sorun en aza indirilmeye çalışılıyor. Böylelikle hem üniversite önünde yığılmaların önlenmesi, hem de adaylar için zaman ve ekonomik kayıpların en aza düşürülmesi hedefleniyor.
7 adımda ideal tercih nasıl yapılır?
1- Tercih listesi oluşturulurken 2012 Yükseköğretim Programları ve Kontenjanlar Kılavuzu’nu önünüze koyun ve hiçbir ön şart gözetilmeksizin istek sırasına göre tüm programları belirleyin. Yanlarına da 2012 yılında giren adayların başarı sıralarını yazın.
2- Tercihlerinizi başarı sırasına göre yapın;
* Başarı sıralaması ilk 10 binde olan öğrencilerin tercihlerine ilk bin-2 binden başlamaları ama tercih yoğunlaşmasının 8-12 bin arasında olması,
* Başarı sıralaması 20 binde olan öğrencilerin ilk 4-5 binden birkaç tercih yapması, ama tercih yoğunlaşmasının 15-25 bin arasında olması,
* Başarı sıralaması 50 binde olan öğrencilerin ilk birkaç tercihini 10 binlerden yapıp tercih yoğunlaşmasının 30–60 bin arasında olması,
* Başarı sıralaması 100 binde olan öğrencilerin ilk birkaç tercihini 20 binlerden yapıp tercih yoğunlaşmasının 75-150 bin arasında olması daha idealdir.
Not; Fen edebiyat fakültelerinde fizik, kimya, biyoloji, matematik, Türkçe, coğrafya ve tarih bölüm tercih etmek isteyen adayların bu seneki eğilimi de göz önünde bulundurarak tercih aralığını + yönde olabildiğince açmaları gerekir. Örneğin başarı puanı 120 bin olan adayların Türk dili ve edebiyatı bölümünü tercih etmek istediklerinde 20 bin + opsiyonu maksimum tutmaları gerekir.
3- Bu ön belirlemelerden sonra, kazandığınızda öğrenim görmeyeceğiniz fakülteleri, barınma sorunu oluşturabilecek, sadece puana göre yazılan, mezun olduğunuzda istihdam imkânları kısıtlı olanları, ileride daha büyük sorunla karşılaşmamak için listeden çıkarın.
4- Eğer farklı puan türlerinden tercih yapacaksanız listenizi her alandan en çok istediğiniz bölümlere göre oluşturun. Örneğin, MF’ciler aynı zamanda TM’den puan kırılmadan istedikleri programları tercih edebilir. İstenilen bölümü MF-1.2.3.4 ve TM-1.2.3 puan türlerine karşılık gelen başarı sıralarına göre karma olarak oluşturun.
5- İstek sırasına göre bölümler arasında başarı sırası farkı olabilir. Bu fark, başarı sırası olarak 3-5 bini aşmış ise o zaman ölü tercih oluşur. Bu duruma dikkat edin. Ama aradaki fark çok ise hangi bölüm daha çok isteniyorsa o bölüm kalmalı, diğerleri listeden çıkarılmalıdır.
6- Tercihlerinizde yer verdiğiniz bölüm/programların devlet, vakıf, KKTC veya yurtdışı da olsa maddi şartlarına dikkat edin. Devlet üniversitelerinde ikinci öğretim yapan bölümlerin harç miktarları yüksek olabilir. Ayrıca devlet üniversitelerinde de yurtdışı üniversiteleriyle entegre yürütülen bölüm/programların ücretli olduğunu unutmayın. Bu bölümlerin belirli dönemleri Türkiye’de, diğer dönemleri de yurtdışında olabilir. Hem Türkiye’de hem de yurtdışında okunan yıllar için bir bedel ödeniyor.
7- 2 yıllık programlardan tercihte bulunacak genel lise mezunu adaylar, Tablo 3A’daki bölümler için önceliğin meslek lisesi mezunlarına verildiğini, boş kontenjan olursa kendilerinin sınav sonuç belgesindeki alan dışı Y- YGS puanlarına göre yerleştirileceklerini unutmamalıdır.
Yanlış seçim ömür boyu kaybettirir
Prof. Dr. Jale Saraç (Dicle Üniversitesi Rektörü): Tercihlerle ilgili aslında herkesin sık sık tekrarladığı, belki sizin de duymaktan yorulduğunuz cümleleri tekrar etmek istemiyorum. Sizler kişisel beceri ve yeteneklerinize uygun, ekonomik, sosyal koşullarınızla örtüşen bir meslek seçimi yaptınız muhakkak. Lütfen şunu asla hatırınızdan çıkarmayın değerli genç arkadaşlar; yanlış meslek seçimi size bir ömür kaybettirir. İnsan ancak mutlu olduğu işte faydalı üretimler yapabilir. Fakat bunun yanında tercih edeceğiniz üniversitenin size sunacağı imkânları da göz ardı etmemek gerekiyor. Üniversitenin uluslar ası işbirlikleri, Erasmus ve Farabi hareketlilikleri, araştırma merkezleri, eğitim öğretim kalitesi ve size sunacağı sosyal aktivite imkânları da çok önemli. Aynı zamanda tercih edeceğiniz üniversitenin bulunduğu şehir, üniversitenin şehirle olan bağı, barınma koşulları da mutlaka düşünmeniz gereken noktalar. Dilerim her biriniz hayalinizdeki üniversiteye kavuşursunuz…
Sürpriz yerleştirmeler olabilir
Cihan Yeşilyurt (Fen Bilimleri Dershanesi Rehberlik Koordinatörü): Yükseköğretim programlarının ilgi alanınıza girip girmediğini, beklentilerinize ve yaşam biçiminize uygun olup olmadığını araştırın. Okumayı düşünmediğiniz bir bölümü listenize yazmayın.
Genel lise mezunlarından 2 yıllık tercih yapacak çok sayıda aday bulunuyor. Bu adayların Kılavuzda Tablo 3-A olarak belirtilen 2 yıllık programlarda önceliğin meslek liselilerde olduğunu, Tablo 3-B de yer alan 2 yıllık bölümlerde ise böyle bir önceliğin olmadığını ve her adayın puanına göre değerlendirildiğini unutmamaları gerekiyor.
Yükseköğretim programlarına her yıl sürpriz yerleşmeler de olabilir. İlk birkaç tercihinizde, başarı sıranızın ya da puanlarınızın yeterli olmayabileceği endişesi yaşamadan, mutlaka idealiniz olan bölümlere yer verin. Özellikle vakıf üniversitelerinin başarı sıralarında sürpriz düşüşler ya da yükselişler beklenebilir. Çok geniş bir yelpazeden tercihlerinizi oluşturabilirsiniz. Örneğin; 50 bininci olan bir aday 25 bininci başarı sırası ile alan bir bölümü yazarak listesini oluşturmaya başlayabilir ve kendi başarı sırasının oldukça altında olan 100 bininci bir bölümü de son tercihi yaparak tercihlerini bitirebilir. Bu yıl TS puan türüyle tercih yapacak adaylar daha da alt sıralardan çok daha geniş bir aralıktan tercihlerini oluşturmalılar.
Dikey ve yatay geçiş hakkında merak etikleriniz
4 yıllık bir okula geçmek mümkün mü?
-İki yıllık meslek yüksekokullarında okuyan öğrencilerin kendi alanları ile ilgili lisans bölümlerine geçmeleridir. Dikey geçiş yerleştirmesi DGS adı verilen bir sınavla merkezi olarak yapılır. DGS’ye meslek yüksekokulları ve açık öğretim önlisans programlarından mezun olanlar ile son sınıfta olup da staj dışındaki mezuniyet şartlarını yerine getirmiş olanlar başvurabiliyor.
İkinci öğretim ne demek?
-Bazı yükseköğretim kurumlarında örgün önlisans ve lisans programlarının eşdeğerinde programlar açılır. Bu türdeki öğretimler örgün öğretim dışındaki saatlerde (akşam saatleri ya da hafta sonları) yapılıyor. Bu öğrenciler örgün öğretim öğrencilerinden daha yüksek oranda harç ödüyorlar. İkinci öğretimden mezun olan öğrencilerin diplomalarında, ikinci öğretimle ilgili herhangi bir ifadeye yer verilmiyor.
Bir başka üniversiteye geçilebilir mi?
-Öğrencilerin bulundukları programlarda hazırlık sınıfı dışında en az iki yarıyıl eğitim gördükten sonra, başarılı olmak, üniversitede disiplin cezası almamış olmak, üniversite ile ilişkileri kesilmemiş olmak kaydıyla, öğrencinin kendi üniversitesinde ya da başka bir üniversitede asıl programından yakın bir programa geçiş yapmasıdır. Yatay geçiş yapmak isteyen öğrencilerin, ilgili üniversitelerde araştırma yapmaları gerekir.
MERAK ETTİKLERİNİZ
ÖSYS’de ek yerleştirme var mı?
-ÖSYM tarafından yapılan yerleştirme işlemi merkezi olarak ve bir defada yapılır. Yerleştirme sonuçları ÖSYM tarafından ilan edildikten sonra bazı adaylar yerleştikleri programlara kayıt yaptırmayabilirler. Bazı bölümlerin kontenjanları dolmayabilir veya ÖSYM kılavuzu yayımlandıktan sonra açılan bölümler olabilir. Bu durumda, ÖSYM, belirteceği tarihte ek yerleştirme yapar. Ancak ek yerleştirmeye, herhangi bir yükseköğretim programına yerleştirilmemiş (AÖF kontenjansız programları hariç) ve ilgili programın taban puanına eşit veya daha yüksek puan almış adaylar başvurabiliyor.
Bir bölümü kazansam diğer bölümün yedek listesinde yer alabilir miyim? Bir bölüm kazansam bile ek yerleştirmede başka bir üniversiteye kaydımı alabilir miyim? Daha sonra bölüm değiştirme şansım olur mu?
-Herhangi bir bölüme yerleştirilen adayın yerleştirilme işlemi tamamlanır. Daha sonra yerleştirilen bölümü değiştirmek veya başka bir bölüme geçmek mümkün değildir. Ayrıca bu adaylar ek yerleştirmeden de yararlanamazlar.
Bölümlerin özel koşulları varsa bunları nereden öğrenebilirim?
-Her yıl tercih döneminde ÖSYM tarafından yayımlanan tercih ve yerleştirme kılavuzunda bir bölümle ilgili özel koşullar ve açıklamaları bulabilirsiniz. Tercih listenize yazacağınız her bölümün karşısındaki ilgili koşul ve açıklamaları okumanız gerekmektedir. Çünkü yerleştirildiğiniz halde o bölümün istediği koşulları taşımıyorsanız kayıt yaptıramayabilirsiniz.
Gelecek sene tekrar sınava hazırlanayım mı, bu sene istemediğim düşük puanlı bir bölümü tercih edeyim mi?
-İstemediğiniz bir bölüme yerleştirilirseniz bir sonraki yıl tekrar sınava girdiğinizde OBP’niz düşecektir. İstemediğiniz halde bölüme devam ettiğiniz takdirde uzun vadede pişmanlık duyabilirsiniz. Üniversite ve meslek seçiminin tüm hayatınızı etkileyecek bir süreç olduğunu unutmayın. Bu nedenle, tercih listenizi sadece okumayı planladığınız bölümleri dikkate alarak oluşturun. Yerleştirilmemeniz halinde istediğiniz üniversite veya bölüm için bir kez daha mücadele etmekten korkmayın. Pek çok aday sınava ikinci kez hazırlandığında istediği bölüme ya da üniversiteye girebilmektedir.
Meslek lisesi mezunuyum. Tercih yapmak için nelere dikkat etmeliyim? Sınavda aldığım puanla hangi bölümlere gidebilirim?
-Öncelikle, puan açısından avantajlı olduğunuz, alanınızdaki yükseköğretim programlarını belirleyin. Bunlar dışında okumak istediğiniz yükseköğretim programları varsa onları da listenize ekleyin. Seçtiğiniz bölümleri istekleriniz doğrultusunda sıralayın. Eğer 2 yıllık programlardan da tercih yapacaksanız alanınızdaki programlara YGS puanınızla değil -Sınavsız Geçişle- OBP’nize göre yerleştirileceğinizi unutmayın. Bu programları sıralarken kendi METEB’inizdeki (Mesleki ve Teknik Eğitim Bölgesi) bölümlere öncelik verin. Çünkü sınavsız geçişte adaylar önce lise son öğrencilerinden başlanarak, okul türleri de dikkate alındıktan sonra kendi bölgelerine öncelik verilerek yerleştirilme işlemine alınacaklardır.
Lise öğretmenleri fen edebiyat fakültelerinde yetişecek
2013 yılından itibaren üniversitelerin biyoloji, fizik, matematik, kimya, tarih, coğrafya, felsefe grubu ve Türk dili ve edebiyatı öğretmenliği bölümlerine öğrenci alınmayacak.
Eğitim Fakültelerinin yeniden yapılandırılması ve ihtiyaca göre öğretmen branşlarının belirlenmesine bağlı olarak YÖK “2013-Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu’nda” bu öğretmenlik bölümlerine yer vermedi. Kuruluş amaçları “Temel bilimlerde araştırmacı ve uzman yetiştirmek” olan fen-edebiyat fakülteleri işlevlerinden uzaklaşarak adayları öğretmenlik beklentisine yöneltip, eğitim fakültelerinin bir kopyası haline gelecek. Uzmanlar bu konuda şunları söylüyor: “Bu yıl öğrenci almayacak olan eğitim fakültesinde 102 programda toplam 3091 kontenjanı vardı. Lise eğitimine branş öğretmeni yetiştirme pozisyonunda olan eğitim fakültelerinin pedagojik formasyon birikiminden de yararlanılmıyor. Ancak, liselerdeki öğretmen ihtiyacı düşünüldüğünde bazı bölümlerin Eğitim Fakültesi bünyesinde devam etmesi gerekiyor.” Bu bölümleri tercih edecek olan adaylara tavsiyemiz kesinlikle tercih yelpazelerini geniş tutmaları yönünde. Bu yıl rehber öğretmenlere göre matematik, fizik, kimya, biyoloji Türkçe, coğrafya ve tarih gibi bölümlerin puanları artacak. Bunun nedeni de fizik, kimya, biyoloji, matematik, tarih, coğrafya, felsefe grubu ve Türk dili ve edebiyatı öğretmenliği bölümlerinin kontenjanlarının verilmemesi ve 2 yıldır fen-edebiyat fakültelerinin kontenjanların azaltılması gösteriliyor.
Seçilen bölüm kadar eğitim göreceğiniz kent de önemli
Prof. Dr. Mustafa Kibar (Çukurova Üniversitesi Rektörü): Üniversite tercihi yapacak öğrenciler için en önemli şey, hangi alanda eğitim almak istediklerinin kararını verebilmesidir. Çeşitli çekincelerle öğrencilerimizden istemedikleri bölümlerden eğitim hakkı kazandıklarında mutsuz ve isteksiz olduklarını gözlemliyoruz. Bu nedenle adayın istediği alanı belirleyip, ilgili bölümleri tercih etmesi yerinde olur. Tercih yaparken, seçilen bölüm kadar hangi kentte okuyacakları da önemlidir.
Seçeceğiniz üniversitelerde var olan uluslararası anlaşmalara, ERASMUS ve Mevlana gibi değişim programlarını inceleyin.
Uluslararası alanda geçerli olan diplomalara sahip olup olmadığını sorun. Örneğin; Çukurova Üniversitesi’nden mezun olan öğrenciler ‘Diploma Eki Etiketi’ taşıyan diplomalarla mezun olarak tüm dünyada iş bulma imkânına sahip oluyor.
Öğrencilere sosyal ve kültürel olanaklar sağlanan kampuslarda rahat ediliyor. Adayın sosyokültürel, sportif ve sağlık ihtiyaçlarını karşılayabilmesi öğrenim hayatını verimli bir şekilde sürdürmesi gerekir.
Merak ettikleriniz
Başarı sıraları ham puana göre mi, ortaöğretim puanı eklenmiş puana göre mi belirtiliyor?
-ÖSYM sonuç belgesindeki başarı sıralarınız ortaöğretim puanınız eklenerek hesaplanır.
Sonuç kağıdında bir sürü puan var, hangisi benim işime yarıyor?
-Hangi puanlarınızı kullanacağınız tercihlerinize göre değişir. Örneğin sadece özel yetenek veya açıköğretim programlarına başvuracak bir aday YGS puanlarını kullanırken, herhangi bir mühendislik programına yerleşmek isteyen bir aday Y-MF-4 puanını kullanacak. Tercih etmeyi düşündüğünüz bölümler hangi puan türüne göre öğrenci alıyorsa, siz de o puanınızı dikkate almalısınız. Yükseköğretim programlarının puan türleri ÖSYS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu’nda belirtiliyor.
Tercih yaparsam gelecek sene sınava girdiğimde ortaöğretim puanım düşer mi? Ya da puanım hangi durumlarda düşer?
-Sadece tercih yapmış olmanız gelecek yıl puanınızın düşmesine neden olmaz. Puan düşmesi ancak bir yükseköğretim programına yerleştirilmeniz halinde olur. (AÖF’nin kontenjansız programları hariç). Bu nedenle okumayı düşünmediğiniz bir programa tercih listenizde kesinlikle yer vermemelisiniz.
Sayısal öğrencisiyim TM-3’ten tercih yaptığımda puanım düşer mi?
-Artık alan içi-alan dışı farkı kalktığı için her aday puan kaybına uğramaksızın her bölümü tercih edebilir.
Sonuç belgesini doğru yorumlayın
Faruk Ardıç (Fem Yayınları Rehberlik Koordinatörü): Sonuç belgesini doğru yorumlayın Sonuçların doğru yorumlanması gerekir.
“2013-Üniversite sınav sonuçları” ve “2013 Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu” adaylara gönderilmeyecek. Tercih sürecinde adayların öncelikle yapması gereken 2013 Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu’nu ÖSYM’nin sitesinden indirmeleri ve ayrıntılı olarak okumalarıdır. Üniversiteye hazırlanan gençlerin birçoğu yükseköğretim programları hakkında yeterli bilgiye sahip değiller. Bu yüzden tercih edecekleri programları belirlemede, sıraya koymada zorluk çekiyorlar. Bazı adaylar ise, ilk tercihlerine dikkat ediyor sonrakileri rasgele sıralıyor. Tercihlerini isteyerek yazanlar bir süre sonra programın beklentilerine uygun olmadığını görüyor.
Adayların önce, hangi alandan ve puan türünden tercih yapmak istediklerini belirlemeleri gerekir. “Ne olursa okurum” mantığı hayatınızın sonuna kadar sizi etkileyecek yanlış bir düşüncedir. Sonuç belgesinin doğru yorumlanması olası yanlışlıkların önünü kesecektir.
Üniversite seçerken, "Nasılsa alışırım" diye düşünmeyin, herhangi bir üniversiteye değil, istediğiniz bölümü tercih listenize yazın.
Yapacağınız tercihlerdeki ayrıntılar, size yeni ufuklar açabileceği gibi hiç beklemediğiniz bir ortamla karşı karşıya kalmanıza da neden olabilir. “Üniversite olsun da, neresi olursa olsun!” düşüncesi ile yanlış adım atmayın. Kaybedilen yıllar, sonradan gitmeyi arzuladığınız bölümleri kazanamama, sevilemeyen meslekler, önünüze çıkan maddî sıkıntılar üniversite hayatınızın da sonu olabilir. Tercih yapmadan önce kendinize bazı sorular sorun ve bunların cevaplarını verdikten sonra listenizi oluşturun. Üniversite seçimi özellikle iş hayatının ilk yıllarında etkilidir. FEM Yayın Merkezi Rehberlik Koordinatörü Faruk Ardıç, üniversite seçerken, adaylara şu önerilerde bulunuyor.
Tercih öncesi hazırlık yapın
Daha bilinçli tercih yapmak için tercih öncesi mutlaka ön hazırlık yapmak gerekiyor. Her sene tercih döneminde ön hazırlığı olmayan öğrenciler zaman darlığının da etkisi ile yanlış tercihlerde bulunabiliyor. Tercih öncesi istediğiniz programların bulunduğu üniversitelerin internet sayfasında yer alan bilgileri dikkatle inceleyin. Bu üniversitelerden ayrıntılı bilgi alın. Broşürler ya da daha önce yerleşmiş tanıdık öğrencilerin tavsiyesini alın.
Başarı sırasını göz önünde tutun
Tercih sıralamanızı önce isteklerinize, sonra da bölümlerin 2012 yılındaki başarı sıralamasına göre yapın. Ancak bu yıl üniversite kontenjanları yüzde 5 artacak. 4 yıllık eğitim veren hukuk, tıp, ilahiyat gibi bölümlerin artış oranı yüzde 15’in üstünde. Bu yüzden adayların, tercih listesini belirlerken geniş bir yelpaze oluşturmalarında fayda var. ÖSYM,yerleştirmedeadayların tercihlerinin sıralamasını değil, her adayın bireysel başarısını göz önüne alarak yapıyor. Örneğin, A,B,C adaylarının aynı türden puanları sırasıyla 400.001, 400.002 ve 400.003 olsun. Bu adaylar, tercih etmek istedikleri aynı programı A adayı birinci tercihinde, B adayı 20’inci tercihinde, C adayı da 30’uncu tercihinde yer versin. Değerlendirmede bu bölüme tercihlerinde 30’uncu sırada yer vermesine rağmen puanı 400.003 olan C öğrencisi yerleşir.
"Nasılsa alışırım" düşüncesi yanlış
Üniversite tercihlerinin oluşturulmasında birinci belirleyici etken istekler olmalı. İsteklerin belirlenmesinde adayın kendini tanıması, yeteneklerini keşfetmesi, çalışmak istediği mesleğin özelliklerini bilmesi önemlidir. Örneğin mimar olmayı çok istiyor olabilirsiniz. Ama puanınız endüstri mühendisliğine de yetiyor. Çevrenin de etkisiyle ilk tercih çok istediğiniz mimarlığı değil, endüstri mühendisliğini yazabilirsiniz. Endüstri mühendisliğine yerleşince de daha birinci sınıfın sonuna gelmeden çok büyük bir hata yaptığınızı anlayabilirsiniz. Bazen “alışırım diyerek mezun oluncaya kadar bölüme devam ediliyor ve ömür boyu süren bir mutsuzluk girdabına kapılıyor. Bu nedenle istemediğiniz, çevrenizden etkilenerek tercih listesine koyduğunuz bölümleri çıkarın.
Tercihte en çok yapılan hatalar
Üniversite adayları tercih sürecinde bazen mesleklerin isimlerine aldanıp tercih yapıyor, bazen de doktorluk, mühendislik gibi toplumun daha çok saygı duyduğu ve rağbet ettiği meslekleri seçmeyi yeğliyor. Bazı adaylar da toplumun baskısından kurtulmak için üniversite olsun da, hangisi olursa olsun düşüncesiyle tercih yapıyor. Bu aşamada yapacağınız en büyük hata, “Neresi olursa olsun yerleşeyim!” düşüncesiyle hareket etmek olur. Bu durum çoğu zaman istenmeyen bir bölüme zoraki gitmek ya da bir sene kaybetmek anlamına gelebiliyor. Bölümle ilgili yeterince bilgi sahibi olmayınca hata yapmak mümkün. Özellikle ayrıntılara dikkat etmek gerekiyor. Yapılan tercih sonrası kazanılan okulun ekstra taleplerinin ortaya çıkması, benzer isimler yüzünden farklı bölümlerin kazanılması, barınma sorunlarının olması öğrenciye hayatından önemli bir yılı kaybettirebiliyor. Kılavuzda bulunan bölümlerde isim açıklamaları yeterince okunmayınca bölümlerin isimleri karıştırılabiliyor. Bu durumda da mezuniyet sonrası işsiz kalmak ya da yeniden üniversiteye hazırlanmak kaçınılmaz. Örneğin; restorasyon bölümü restoran düzenleme olarak algılanabiliyor.
Okulun konumunu araştırın
Anadolu’nun farklı bölgelerinde meslek yüksekokulları merkeze bir ya da 2 saat uzaklıktaki ilçelerde olabilir. Bu durumda sıkıntı olabilir. Yurt ya da ev kiralama imkânı bulunmayan bölgelerde merkezden sağlanan ulaşım, aile için maddi sıkıntıya sebep olurken öğrenci için de zaman kaybına yol açar. Ayrıca okulların bazı kampusları merkezde olurken, bazıları da daha uzak bölgelerde yer alır. Tercih edilen bölümün hangi kampusta ve yerleşim yerinde olduğunun yeterince araştırılması gerekiyor.
Bursluluk şartları ve eğitim dili
Üniversiteye göre değişen bursluluk imkânı, öğrencilere avantaj sağlamakla beraber bu konuda dikkatli olmakta yarar var. Vakıf üniversitesi bölümlerinin bursluluk oranı yüzde 50 veya yüzde 100 oranında değişiyor. Tercihte bursluluk oranına ve koşullarına dikkat edin. Ayrıca üniversiteler, öğrenciyi belli bir not ortalamasını koruması şartıyla okulun burslu bölümüne kayıt alıyor. Okulun şartlarını iyi okuyun. Kitapçıkta yer olan bölümlerin eğitim dilini içeren açıklamalara bakın. Bölümün İngilizce olduğunu, bir yıl hazırlık okuması gerektiğini, bazı öğrenciler kayıt esnasında öğrenebiliyor.
Şehir de, üniversite de öenmli
Adaylar çoğu zaman yaşadığı ildeki üniversiteleri tercih etme eğiliminde. Öğrencinin kapasitesi ve yeteneği daha kaliteli bir üniversiteyi kazanmaya elverişli ise ailesi veya arkadaşları öğrenciyi bu seçiminden alıkoymamalı. Bu gibi durumlarda öğrenci, aile ve rehber öğretmen ortak bir anlayışla karar vermeli. Bazı mesleklerde mezun olunan üniversitenin ismi, iş yaşamına geçildiğinde bir referans oluşturur. Fakat bu durum her meslek için geçerli değil. Örneğin, ilaç ihtiyacı olan bir müşteriyi eczacının diploma notu veya mezun olduğu üniversite pek ilgilendirmez. Bu yüzden adayın bulunduğu ilde okuma fikri, eğer çok özel bir neden yoksa vazgeçilmez bir amaç haline gelmemeli. Bazı öğrencilerde “Şu üniversite olsun da hangi bölüm olursa olsun.” düşüncesi yerleşmiş olabiliyor. Önemli olan bölümdür. Çünkü üniversite 4 ya da 5 yılı geçirecek bir yer. Seçeceğiniz bölüm -dolayısıyla meslek- ise bütün bir hayatı etkileyecek bir tercih. Bu durumda yapılması gereken şey, okumak istediğiniz bölümün en iyi hangi üniversitede eğitim verdiğini öğrenerek öncelikle orayı hedeflemek olmalı.
Başarı sırası ortalarda olanlar
En çok tercih edilen üniversitelerin ve bölümlerin kontenjanları doğal olarak sınırlıyken özellikle başarı sırası ortalarda olan öğrenciler ister istemez karamsarlığa kapılıyor. Oysa yükseköğretimde esas belirleyici süreç, mezuniyet döneminde, akademik altyapının iş yaşamınızda ne kadar kullanabilirliğinden geçiyor. Elbette öğrenim görecekleri üniversitenin öğrenciye sağlayacağı şartlar önemli. Ancak belirleyici olan, adayların kendilerini geliştirmek adına harcayacakları çabadır. İş hayatına erken başlamak, yabancı dil öğrenmek, geliştirici kulüp faaliyetlerine katılmak gençlerin üniversite sonrası uyum sürecini hızlandıracak unsur olacaktır.
Tercih yaparken önce bu soruları sorun
* Bölüm bitirildiğinde istihdam imkânı nedir?
* İl içi tercih yapılacaksa, seçilecek bölümler hangi ilçede öğrenim veriyor?
* Üniversiteye ulaşım imkânları nasıl?
* Öğretim kadrosu nasıl? Yatay geçiş (bölümler arası geçiş) ya da çift anadal (2 bölümü aynı anda okumak) programları var mı?
* Yabancı dile hazırlık programları var mı?
* Vakıf üniversitesi tercih edilecekse (ücretli ise) ücretleri ne kadar?
* Burslu programı seçecekseniz bunun devam koşulları neler?
* Barınma ve burs imkânı sağlanabiliyor mu?
* Mezunlarına iş imkânı sağlamada ne derece etkili?
* Teorik eğitimle pratiği birleştirebilmiş mi?
TERCİH LİSTENİ YAP, MERAK ETTİKLERİNİ HÜRRİYET’E SOR
Dileyen adaylar tercihlerle ilgili merak ettiklerini egitim.hurriyet.com.tr/sinav/uzmana-sor.aspx linkinden online olarak “Uzmana Sor”u tıklayarak sorularını aktarabilecek.
LYS’de hangi bölümü tercih edeceğine karar veremeyenler faydalanabilecek egitim.hurriyet.com.tr/meslekrehberi
LYS sonucunda elde ettikleri başarı sıralarını girerek tercih listesini oluşturabilecek. http://egitim.hurriyet.com.tr/Robot/LysRobot/LysRobot02.aspx
Merak ettikleriniz
Meslek liselilerin ek katsayısı ne oldu?
- Meslek lisesi öğrencilerinin ek puan katsayısı olan 0,06 ek katsayısı 2013 yılında ve öncesinde meslek liselerine yerleşen öğrenciler için devam edecektir. Örneğin Anadolu Öğretmen Okulu mezunu bir aday tercihlerinde Eğitim Fakültesi Türkçe öğretmenliği programına yer verirse OBP 0,12+0,06 ile çarpılıp ilgili puana eklenecek.
MTOK seçecek meslek liselilerin katsayı durumu ne olacak?
- Mesleki Teknik Ortaöğretim Kurumları (MTOK) olarak ifade edilen kontenjanlara eskiden olduğu gibi sadece meslek liselerinin ilgili alan mezunu öğrencileri başvurabilecekler. TOK tercih edecek meslek liselilerin OBP’leri sadece 0,12’lik tek katsayı ile çarpılacaktır. Bu bölümler için meslek liseli adaylar ek puan alamayacak.
2013 YGS değerlendirilmesi nasıl olacak?
-YGS’de uygulanan testlere verilen cevaplar, her test için ayrı ayrı değerlendirmeye alınacak. YGS’nin değerlendirilmesi sonucunda her bir aday için YGS-1, YGS-2, YGS-3, YGS-4, YGS-5 ve YGS-6 olmak üzere, altı ayrı puan türü oluşturulacak.
2013 yılı için katsayı uygulaması olacak mı?
- 2013 ÖSYS de üniversiteye yerleştirilmede kullanılacak puanın belirlenmesinde tüm adayların OBP’yi 0,12 katsayısı ile çarpılacak. Örneğin, OBP’si 350 olan öğrenciye 350 x 0,12=42 puan, 250 olan öğrenci 250x0,12=30 puan ve 500 olan öğrenci 500x0,12=60 puan alacak. Adayların mezun oldukları okul türleri ve seçtikleri alanlar farklı olsa da 2013 ÖSYS ile birlikte tüm adaylar için ortak katsayı olan 0,12 olacak.
Öğretim üyesi kadrolarını iyi inceleyin
Prof. Dr. Yunus Söylet (İstanbul Üniversitesi Rektörü): İyi bir araştırma yapın. Üniversitenin sunduğu olanaklara, yerleşke yaşamı ile ilgili bütün bilgilere üniversitelerin web sayfalarından geniş biçimde ulaşmak mümkün. Sosyal medyayı da etkin kullanan öğrencilerimiz deüniversitelerin resmi facebook sayfalarını ve twitter sayfalarını takip edin. Sosyal medya alanında üniversitelerin söylemine bakıp, gelecek vizyonu, girişimci ruhu ile ilgili bilgilere ulaşın. Bu bilgilerden yaralanarak hayalinizdeki üniversiteye en yakın üniversiteleri belirleyerek tercihlerinizi ona göre şekillendirin. Başta İstanbul Üniversitesi olmak üzere bir çok üniversitemiz artık dünya sıralamalarına giriyor. Bu marka üniversiteleri inceleyin. Öğretim üyesi kadrosuna ve sayısına, geleceğe odaklı bölümlere, son dönemlerde kurduğu yeni fakültelere bakın ve inceleyin. Üniversitelerin kariyer merkezi, sürekli eğitim merkezine, staj olanaklarına, uluslararası işbirliği sayılarına, öğrenci değişim programı ile yurt dışına giden öğrenci sayılarına, bir yıl içinde yaptığı uluslararası kongre ve sempozyum sayılarına bakıp doğru bilgilerle donanıp doğru karar vermenizi öneriyorum.
Şehir üniversiteleri yaşamın tam içinde
Büyük şehirlerde ulaşım zorlukları yaşansa da bunlar yeni ulaşım sistemleri ile büyük ölçüde giderilmekte. Artık dünyada kampus üniversitesinden, şehir üniversitesine doğru bir eğilim var. Şehir üniversiteleri yaşamın tam içinde ve kentten kopuk değil. Ülkemizde de İstanbul Üniversitesi gibi şehir içinde yaygın eğitim veren üniversiteler bulunuyor. Sosyal yaşam başta olmak üzere şehir içindeki üniversitelerde eğitim gören öğrenciler, tek tip değil çeşitlilik gösteren birçok seçeneğe sahipler. Bu da öğrencilerin farklı yaşam tarzlarını ve düşüncelerini tanımalarına daha çok katkı sağlıyor. Geleceğe yönelik meslek tercihleri yapabilirsiniz. Tıp ve biomedikal, genetik mühendisliği, moleküler biyoloji, yeni medya, sosyal medya uzmanlığı, finans,çevre ve enerji mühendislikleri ile girişimcilik bu mesleklerden bazılarıdır.”
UZMANLARDAN TÜYOLAR
Mesleğinizi seçiyorsunuz
Can Ağırgöl (Uğur Dershanesi Rehberlik Koordinatörü): İnsan hayatının en önemli dönüm noktalarından biri olan meslek seçimi ile tercih çok yakından ilişkilidir. Tercih edilen şey esasen büyük oranda adayla birlikte ömrünün sonuna kadar yaşayacak olan mesleğidir. Ülkemizde ve dünyada öne çıkan bazı meslek alanları var. Öğrencilerin bu mesleki alanları ve çalışma olanaklarını bilme leri önemlidir. Tercih yapacak olan adaylar hayatlarının geri kalanında mutlu olmak için, iş gücü içinde verimli bir şekilde çalışabilmek için kendilerini tanımakla kalmayıp hangi mesleklerin kendileri için avantajlı olduğunu ve o mesleklerde başarılı olup olmayacaklarını iyi düşünmeleri
gerekir.
Adaylar belirledikleri üniversite ve bölüm seçeneklerini iki süzgeçten geçirmelidir: Bunlardan ilki en çok istedikleri okullar ve bölümler; diğeri de başarı sıralarına en uygun olan alanlardır. Adaylar asla istemedikleri ve mutlu olmayacakları programları listelerine almamalıdır. Açıkta kalma korkusuyla olsa bile düşük puanlı bir bölüm tercih edilecekse o bölümün kazanılan bölüm olarak karşılarına çıkabileceğini unutmamaları gerekir.
2012 tercih döneminde başarı puanları hesaplanırken okulun ağırlıklandırması da eklendi. Bu sene yerleştirme puanları hesaplanırken okulun ağırlıklandırması dikkate alınmadan başarı puanları hesaplanacak.
Buna göre okulunda en düşük bir öğrenciye başarı puanının etkisi 250* 0.12=30 puan olurken, okul birincisine ise 500*0.12= 60 puan olacak. Meslek liseli öğrencilere başarı puanının katkısı minimum 250* (0.12+0.06) = 45 puan ve maksimum 500* (0.12+0.06) = 90 puan olacak. Başarı puanı sınırı 100 den 250 çekildi. En yüksek başarı puanı ise 500 olarak devam edecek. Meslek lisesi mezunu adaylar, kendi mesleğinin niteliği olan ön lisans programlarına sınavsız geçiş bu yıl da sürecek. Bu yılın önemli bir değişikliği de tıp ve hukuk alanında bazı bölümlerin kontenjanlarının artması oldu.
Hukuk fakültelerinin tercih edilmesinin en önemli nedenlerinden birini uzmanlar, konuların güncel olmasına bağlıyor. Özellikle rekabetin yaşanması ve iş bulmanın zorlaşmasıyla beraber kendini geliştirmek isteyen öğrenciler hukuku tercih ediyor. Sayısal alandan mezun öğrenciler için Tıp fakültelerinde yaşanan durumun bir benzerinin hukuk fakülteleri için yaşanmasının en büyük nedeni bu fakülte çıkışlıların avukat olarak mezun olmaları. Ayrıca hukuk mezunları kamu ve özel sektörde birçok pozisyonda iş sahibi olabiliyor.
Farklı üç yeni bölüm
Tıp Mühendisliği: İlk kez bu sene Karabük Üniversitesi Tıp Mühendisliği bölümünü açtı. Bu bölüm, tıp malzemelerinin üretimi konusunda eğitim verecek. Mühendislik içinde malzeme mühendisleri, makine mühendisleri, bilgisayar, elektrik-elektronik mühendisleri, disiplinler arası bir çalışma bekleniyor. Burayı tercih edecek adaylar bir yıl İngilizce hazırlık olmak üzere dört yıl akademik eğitim alacaklar.
Tarımsal Genetik Mühendisliği: Niğde Üniversitesi’nde açılan tarımsal genetik mühendisliği ile tarımda, bitkilerin besleyici değerlerini yükseltebilmek, verimlerini artırmak için, istenen genetik karakteristikleri bir türden bir başkasına aktarmak üzere yapılan çalışmaları hedefliyor. Birçok biyoteknoloji şirketi, önümüzdeki yüzyılda daha çok tarımsal ürünü kapalı alanlara getirmek amacıyla, yeni doku kültürü için çalışıyor.
Ulaştırma Mühendisliği: Ulaştırma mühendisliği, ulaştırma planlaması ve modellemesi, trafik mühendisliği ve karayolu güvenliği, yol geotekniği ve üstyapısı, demiryolu mühendisliği gibi uzmanlaşma alanları olan inşaat mühendisliği dalıdır. Ulaştırma mühendisliği bölümü Karabük, Yalova ve Beyşehir Üniversitelerinde bulunuyor.
Kim nereyi tercih edecek?
Kılavuzda adayların tercih listesini düzenlerken yararlanacağı üç farklı bölüm listesi var.
Tablo 3A’da Merkezî Yerleştirme ile öğrenci alan ön lisans programları yer alıyor. Bu programların tümü sınavsız geçişle öğrenci alan programlar olmasına rağmen, sınavsız geçişten boş kalan kontenjanları için Tablo 3A’daki programları hem genel lise hem meslek lisesi mezunları tercihleri arasında gösterebilecekler.
Tablo 3B’de sadece Y-YGS puanı ile öğrenci alan ön lisans programları yer alıyor.
Tablo 4’te ise hem Y-YGS hem de Y-LYS puanlarıyla öğrenci alan lisans programları var.
Sıralamaya göre tercih yapın
Salih Toyran (Sınav Dergisi Dershaneleri Rehberlik Koordinatörü)
* Kılavuzu mutlaka inceleyin. Özellikle ilk 17 sayfadaki genel hükümlerin yanında tabloları ve özel koşul ve açıklamalarını iyi okuyun.
* Tercih yaparken puanınızı değil sıralamanızı dikkate alın. Çünkü katsayılar her sene soruların yapılabilirliği gibi faktörlerden etkilenirler. Ancak sıralama gerçekçi bir tahmin yapmanıza yardımcı olabilir.
* Tercih edeceğiniz üniversite bir vakıf üniversitesi ise direkt olarak öğrenci işlerinden ve öğrencilerden üniversiteye dair bütün detaylarını öğrenin. Çünkü her vakıf üniversitesinin kurallarının farklı olduğunu unutmayın.
* Meslekleri gerçek anlamda öğrenin. Mümkünse o meslek gruplarından insanlarla konuşun, internet araştırması yaparak meslek kılavuzları okuyun. İŞKUR’ un İş ve Meslek Danışmanları’ndan randevu alarak görüşmeler yapın.
* Genel olarak “Şu bölümün iş alanı yok, mezunları iş bulamıyor” klişesini ciddiye almayın. Çünkü hangi bölüm mezunu olursanız olun fark etmez işinizi severek yapar ve fark yaratırsanız işsiz kalma ihtimaliniz olmadığını aklınızdan çıkarmayın.
* “Çok da içimden gelmiyor” dediğiniz hiçbir bölümü tercih etmeyin ve bir kez daha sınava hazırlanmaktan korkmayın. Çünkü bir yıl uzun ömrünüzde çok kısa bir süredir ve verimli bir çalışmayla 70 binlikten ilk 10 binlik seviyesine kadar çıkabilirsiniz.
Öğrencinin ilk 4 tercihi idealist olarak yorumlanabilir.
İdealist tercihi kazanma ihtimali düşük, fakat yazmayı istediği tercihler olabilir.
5-6-7-8. tercihleri ise realist tercihler olarak sınıflandırmak mümkün.
Realist tercih sıralamaya çok yakın olan bölümleri ifade eder.
Öğrencinin son 4 tercihi de garanti tercih.
Garanti tercih ise sıralamanın hayli gerisinde olan bölümleri ifade eder.
TERCİH LİSTENİ YAP, MERAK ETTİKLERİNİ HÜRRİYET’E SOR
Dileyen adaylar tercihlerle ilgili merak ettiklerini http://egitim.hurriyet.com.tr/sinav/uzmana-sor.aspx linkinden online olarak “Uzmana Sor”u tıklayarak sorularını aktarabilecek.
LYS’de hangi bölümü tercih edeceğine karar veremeyenler faydalanabilecek. http://egitim.hurriyet.com.tr/meslekrehberi
LYS sonucunda elde ettikleri başarı sıralarını girerek tercih listesini oluşturabilecek. http://egitim.hurriyet.com.tr/Robot/LysRobot/LysRobot02.aspx
Merak ettikleriniz
TM’ciyim. Ama Sözel’den de sınava girdim. TS-1 puanı 339 sıralama 51 binlerde. TS-2 352 puan sıralama 50 bin. Coğrafya bölümünü kazanabilir miyim?
-Coğrafya bölümü TS-1 puan türüyle öğrenci alıyor. Geçen yıl toplam kontenjanı 315 olan coğrafya öğretmenliği bölümüne bu yıl öğrenci alınmayacak. Yani öğretmenlik okumak isteyen öğrenciler de artık Fen Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü’nü yazacak. Geçen yıl bu sınava girmiş ve 51 bininci olmuş olsaydın 8-10 coğrafya bölümü dışında hepsini kazanmış olacaktın. Hatta Balıkesir Üniversitesi Coğrafya Bölümü geçen yıl 99500’inci olan öğrenciyi bile aldı. Formasyonun tekrar gelmesi, Fen-Edebiyat’ta özellikle TS bölümlerini çok etkileyeceğe benziyor.
2004-2005 meslek lisesi mezunuyum. Sınavsız geçiş hakkım hala var mı?
-Elbette sınavsız geçiş hakkın devam ediyor; fakat yeni mezunların daha şanslı olduklarını unutmamak lazım.
Meslek lisesi öğrencisiyim. Bölümüm Çocuk Gelişimi. Ben de okul öncesi öğretmenliği istiyorum. YGS5 puanım 353. Sıralamam ise 29.171 sizce olabilir mi ve sırlamayı kaç binden başlatabilirim?
-Devlet üniversitesi en son ek puanlı sıralamada geçen yıl 28700 olan öğrenciyi almış. Bu yıl okul öncesinde yüzde 9’luk bir artışı da göz önünde tutarsak şansın var görünüyor. 22-23 binden itibaren yazmaya başlayabilirsin.
Eğer aday geçen sene herhangi bir yükseköğretim programına yerleştirilmişse, söz konusu özel yetenek programlarına bu yıl başvuru yaptığında OBP’si bu durumdan etkileniyor mu?
-Kontenjansız açıköğretim bölümleri ve sınavsız geçiş hakkıyla girilen 2 yıllık ön lisans programlarına yerleşen öğrenciler hariç, diğer tüm adaylar yerleşmiş oldukları yükseköğretim programına ister kayıt yaptırmış isterse kayıt yaptırmamış olsun, ortaöğretim başarı puanlarının çarpıldığı katsayılar yarıya düşürülecek.
Aynı anda birkaç alanda eğitim almalı
Prof. Dr. Ahmet Acar (ODTÜ Rektörü): Üniversite mezunlarının önemli bir kısmı belki bundan 10 yıl sonra bugün bildiğimiz alanlardan çok farklı yerlerde çalışıyor olacak. Kendi alanında iyi bir eğitim almak tabii önemli, ama değişen teknolojilere uyum gösterebilmek ve yeni iş ortamlarındaki, gelişen sektörlerdeki görevlerle başa çıkabilmek gerekecek. Bunun için tek bir disiplinin darlığından kurtulmak gerekir. Bu bakımdan yan dal, çift ana dal programları ve başka bölümlerden seçmeli ders alabilmek faydalı olur. Seçmeli dersler ve çift ana dal ve yan dal olanakları mesleki birikimi destekleyecek ve formasyon yelpazesini genişletecektir. Üniversitenin bu olanağı sağlaması çok önemli.
Kişisel ve sosyal gelişimi sağlayacak ortamda eğitim alın
Adaylar tabii ki tercih edecekleri üniversitenin öğretim üyesi kadrosunu, müfredatını, birlikte eğitim görecekleri öğrencileri, sunulan eğitim-öğretim altyapısını inceleyeceklerdir. Üniversitenin eğitim ve araştırmada ne kadar başarılı olduğuna bakacaklardır. Mezunlarının yurt içinde ve yurt dışında iş bulma oranını, iş yaşamındaki başarılarını öğrenmeye çalışacaklardır.
Katkı payı ödenip ödenmeyeceği eğitimin maliyetindeki en büyük faktör, ama kent dışından gelecek öğrenciler için barınma olanakları ve maliyetleri de değerlendirilmeli. Aynı şekilde, beslenme olanakları ve maliyetleri de önemlidir. Bu kapsamda, başarı ve ihtiyaç burs imkânları araştırılmalı. Üniversite eğitimi, sadece bir meslek kazandırmaya yönelik değildir. Öğrencinin, kazanacağı genel formasyon da hayata hazırlanması için eşit derecede önemlidir. Üniversite yıllarından kazanımlar sadece bir bölümün sağladığı eğitimle kısıtlı değildir; üniversitenin sağladığı genel gelişim ortamının niteliğine bakılması gerekir. Seçecekleri üniversitenin sunduğu genel öğrenme ve yaşam ortamı da, kişisel ve sosyal gelişimlerinde ve hayata hazırlanmalarında önemli rol oynayacaktır. Kişisel ve sosyal gelişimleri destekleyecek öğrenci toplulukları faaliyetlerini; kültür, sanat ve spor etkinliklerinin zenginliğini; ülkemizdeki ve yurtdışındaki kuruluşlarla etkileşim fırsatlarını; kuracakları uzun süreli arkadaşlıkları ve dostlukları düşünsünler. Genelde kampus üniversiteleri, öğrencilerine akademik ve sosyal-kültürel açıdan daha geniş olanaklar sunarlar. Değişik bölümlerin öğrencileri aynı ortamları paylaşarak dostluklar kurar ve birbirlerinden çok şey öğrenirler.
Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS) sonuçları rekor bir hızla açıklandı. Tercihler bugün başlıyor, 18 Temmuz'a kadar sürüyor.
Üniversite kapısını aralayacaklar için bu kritik dönemde Hürriyet adayların yanında yer alacak. Türkiye’nin en büyük dershanelerinin rehberlik uzmanlarından tercihlerle ilgili tüyolar alıp, örnek tablolarla bu süreçte merak ettiğiniz soruların yanıtlarını bulacaksınız. Büyük üniversitelerin rektörlerinden adaylara öneriler ve bu yıl yapılan değişikliklerle tercih listesi hazırlanırken en çok yapılan hatalara yer vereceğiz.
Üniversite tercihleri 8-18 Temmuz arasında
ÖSYM’nin rekor hızla bir haftada sonuçları açıklamasının ardından bugün tercih dönemi başlıyor. 18 Temmuz’a kadar adaylar tercih listelerini ÖSYM’ye bildirmek zorunda. 2013-2014 öğretim yılı için yükseköğretim programlarına yapılacak merkezî yerleştirme işlemine girecek adaylar 2013 ÖSYS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu ile Tercih Formundan faydalanarak tercih yapacaklar. Adaylar tercihlerini başvuru merkezlerinden veya TC kimlik numaralarını ve şifrelerini kullanarak ÖSYM’nin internet sayfasından internet yoluyla yapabilecekler. ÖSYM, bu dönemde isteyen adaylara http://rehberlik.osym.gov.tr rehberlik hizmeti verebilecek.
Tercih sonrası sonuçlar temmuz ayının sonunda açıklanacak.
Adaylar, 2013-ÖSYS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu’na, ÖSYM’nin http://www.osym.gov.tr adresinden erişebilecek. Adaylara kılavuz satışı yapılmayacak. Tercih işlemleri, kılavuzda belirtilen esaslar uyarınca gerçekleştirilecek. Kontenjanların bulunduğu tabloların son sütunlarında yer alan 2012-ÖSYS sonuçlarına ait bilgilerin, bir programın ne ölçüde tercih edildiğini göstermekle birlikte 2012-ÖSYS sonucu ortaya çıkan değerler olduğunun unutulmaması gerekiyor.
Adaylar tercihlerini isterlerse bir başvuru merkezi aracılığıyla isterlerse internetten kendileri bireysel olarak yapabilecek. Başvurularını internetten yapmak istemeyen adaylar doldurdukları tercih formu ve nüfus cüzdanı ya da pasaportlarıyla istedikleri bir başvuru merkezine tercih için başvuracak.
LYS cevap kağıtları internette
Lisans Yerleştirme Sınavları’na (2013-LYS) ait soru kitapçıkları ve cevap kağıtlarının görüntüleriyle cevap anahtarları, sınava giren adayların kendi soru kitapçıkları ile cevap kağıtları, adayların incelemesi amacıyla erişime açıldı. Adaylar kendi cevap kağıtlarının görüntüsünü, ÖSYM’nin https://ais.osym.gov.tr internet adresinden, TC kimlik numaraları ve şifreleriyle edinecekler.
Yükseköğretim programlarına öğrenci alırken iki farklı yöntem uygulanıyor: Biri, ÖSYM tarafından yapılan merkezi yerleştirme. Diğeri de Yükseköğretim kurumları tarafından yapılan Özel Yetenek Sınavıyla seçme yöntemi.
Bu iki yöntem kullanılarak ülkemizde adaylar 6 farklı biçimde üniversiteli olabiliyor. İşte üniversiteli üniversiteli olmak için gerekenler:
* Meslek lisesi çıkışlı adaylar hiç sınava girmeden başvuru sırasında sınavsız geçiş hakkını kullanacağını belirterek ve tercih formuna da sınavsız geçişle yerleşebileceği ön lisans programlarını seçerek üniversiteli olabiliyor.
* YGS puanlarıyla isteyen sınavsız geçişten boş kalan ön lisans programlarını tercih edilebilir.
* YGS’de 140 puan ve üzerinde puan alan adaylar YGS puanlarıyla açıköğretim tercihi yaparak üniversitede okuyabilir.
* YGS’de 180 puan barajını geçenler YGS puanlarıyla öğrenci alan lisans programlarını tercih ederek üniversite kapısını açabilir.
* YGS ve Özel Yetenek puanlarıyla Özel Yetenek gerektiren programlara yerleşilebilir.
* LYS’de 180 puan barajını geçen adaylar LYS puanlarıyla öğrenci alan programlara girebilir.
Kimler tercih yapabilecek?
* 2013-YGS’ye girip de YGS’deki 6 puan türünün herhangi birinden 140 veya daha fazla puan alanlardan sınavsız geçiş hakkı bulunmayanlar
* 2013-YGS’ye girip herhangi bir YGS puanından 140 veya daha fazla puan alanlardan aynı zamanda sınavsız geçiş hakkına da sahip olanlar
* Sadece sınavsız geçiş hakkı bulunanlar.
Bu özellikleri taşıyan tüm adaylar, tercih bildirimi için Tercih Formundan faydalanarak, yükseköğretim programları arasından tercihlerini yapabilecek.
Adaylar, tercih yapma hakları olan tablolardan istedikleri programları istek sırasına koyarak tercih bildiriminde bulunacak. 2013-YGS’ye giren adaylardan en az bir puan türünde 140 veya daha fazla YGS puanı alan adaylar, yerleştirmede kullanılacak Y-YGS ve varsa Y-LYS puanlarını da göz önünde tutarak kılavuzdaki açıklamalara göre tercih bildirimini başvuru merkezlerinden veya internetten bireysel olarak kendileri yapabilir.
Sadece sınavsız geçiş için başvuranlar ile 2013-YGS’de hiçbir puan türünde 140 veya daha fazla puan alamayanlardan sınavsız geçiş hakkına sahip olan adaylar da tercih bildirimini aynı şekilde yapabilecek.
2013-YGS’de 140 veya daha yüksek puan alanlardan sınavsız geçiş hakkına da sahip olan adaylar, tercihlerini, sınav puanlarıyla yerleşebilecekleri programları veya sınavsız geçişle yerleşebilecekleri programları karışık olarak istedikleri sırada seçerek liste düzenleyebilirler.
2013-YGS’de hiçbir puan türünde 140 veya daha yüksek puan alamayanların sınavsız geçiş hakları da yoksa bu adaylar tercih yapma hakları da bulunmuyor.
Tercih listesi oluştururken dikkat!
* Listenizi düzenlerken istek sıranıza göre düzenleyin ancak isteklerinizin kendi puan gerçeklerinizle, ülkemizdeki üniversiteye giriş gerçeklerinin uyumunu da gerektirdiğini unutmayın.
* İlk birkaç tercihiniz, puanınızdan yüksek programlar olabilir. Diğerleri yerleşebileceğiniz ve yerleştiğinizde gidip kaydolacağınız,severek okuyacağınızı düşündüğünüz programlar olmalı.
* Programların özel koşullarını kılavuzdan mutlaka kendiniz okuyun, birilerinin verdiği bilgiyle yetinmeyin.
* Tercih listesi düzenlerken programların kodlarını mutlaka 2013 kılavuzundan yazın,yazarken rakamların yerlerini değiştirmeyin.
* Tercihlerde programların taban puanları yerine en son yerleşen adayın başarı sırasını ölçü alın. Çünkü puan hesaplamada kullanılan parametreler her yıl değişir. Aynı netlerle iki farklı yılda farklı puanlar alınabilir.Fakat sınavın amacı adayları sıralamak olduğu için başarı sırası ile ilgili veri çok büyük değişiklik göstermez genellikle.
REKTÖRDEN
Prof. Dr. Gülay Barbarosoğlu (Boğaziçi Üniversitesi Rektörü): Geleceğinizi belirleyecek bu önemli kararı verme çabası içinde karşınıza çıkan farklı ve zaman zaman birbirleriyle çelişen bilgiler sizlerin ve ailelerinizin kafasını biraz karıştırıyor olabilir. Bu karmaşadan kurtulmanın yolu kendinize çok basit ama çok temel bir soruyu sormak olabilir: “Ben neden üniversite eğitimi alacağım?” Üniversite eğitiminden beklentiler günümüzde ne yazık ki sınırlı ve çok kısa vadeli hedeflere kilitlenmiş durumda: Mezun olduktan sonra iş bulabilecek miyim ? Nasıl bir gelir elde edeceğim? Kuşkusuz bunlar önemsiz sorular değil¸ elbette üniversite eğitimi, mezuniyet sonrasında sizi tatmin edecek düzeyde gelir getiren bir meslek sahibi olmanızı sağlayacak bir araçtır.. Ancak sizlere ve ailelerinize üniversite eğitiminin sadece meslek edindirme ile sınırlı bir süreç olarak görülmemesi gerektiğini hatırlatmak isterim.
Kalıpları zorlayın
Bazı uzmanlık gerektiren mesleklerin eğitimi sadece belirli bölümlerde alınabiliyor ve bu eğitim sonucu mühendis, doktor, diş hekimi gibi uzmanlar yetiştiriliyor. Ancak hızla değişen dünyamızda bir yandan yeni meslekler ortaya çıkarken, bir yandan da mesleklerin özellikleri değişebiliyor. Bu nedenle iyi üniversite eğitimi size bir yandan seçtiğiniz alanda uzmanlık kazandırırken, bir yandan da farklı alanlarda size sunduğu akademik olanaklarla sizi farklı mesleklere, farklı deneyimlere uyum sağlayıp, başarılı olabileceğiniz beceri ve deneyimler sağlamalıdır. Bunun yanında iş yaşamının küreselleşmesi “dünya vatandaşı” olarak kendini yetiştirmiş kişilere gelecekte daha çok ihtiyaç olacağı anlamına da geliyor. Bu nedenle bir üniversitenin sunduğu kendini geliştirme ortamı, mezun camiasının gücü, evrensel bakış açısı kazandırma misyonu da gittikçe önem kazanmakta. Üniversite ya da mesleki tercihleriniz ne olursa olsun kalıpları zorlamanızı; yeni ve yaratıcı bakış açıları geliştirmenizi; üniversitenin kazandıracağı akademik değer kadar, sosyal ve kültürel vizyonu da önemseyerek seçeceğiniz alanda kendinizi hayat boyu geliştirmenizi öneririm. Özgürlükçü ve demokratik kültürüyle, bilimi ve bağımsız düşünceyi her zaman ön planda tutan bir ortamda bilgi haftada 5 saat matematikten, 4 saat ekonomi dersinden daha fazlasıdır. Geleceğin hızla değişen dünyasına sizleri hazırlayacak entelektüel birikim ve donanımı sağlayan eğitimi almalısınız. Üniversite, bilgi aktarımının yanı sıra öğrencinin kendini geliştirmesini amaçlayan perspektif ve vizyonu kazandırmalıdır.
UZMANLARDAN TERCİH TÜYOLARI
Celil Vardar (Final Eğitim Kurumları Rehberlik Koordinatörü): Bilim ve teknoloji baş döndürücü bir hızla ilerliyor. Yeni teknolojiler ve icatlar iş dünyasında da günlük hayatımızda da ciddi değişiklikleri beraberinde getiriyor. Yeni çağ, geleceği planlamada klasik bakış açılarını geçersiz kılıyor artık. Küreselleşme ve global ekonomi nedeniyle dünyanın herhangi bir bölgesinde yaşanan ekonomik ya da sosyal bir olay dünyanın öbür ucunda tepkilere neden olabiliyor; ekonomik krizler ya da kaoslar yaratabiliyor.
İş piyasasındaki çok hızlı bir değişim var. Meslekler değişiyor, yeni iş ve meslek alanları doğuyor. Meslekler arası geçiş artıyor. Üniversitenin herhangi bir bölümünden mezun olan adaylar okulu bitirdikten sonra eğitimini aldıkları alanın tamamen dışında bir alanda işe giriyor ve çok da başarılı oluyorlar. Çalışanların eğitim düzeyi yükseliyor. Bireylerin meslek seçme ve mesleği sürdürme anlayışları değişiyor.
İş dünyasının çalışanlarda aradığı nitelikler değişiyor. İşe girişte ilk sorulan “Hangi üniversiteden mezunsun?” sorusu yerini “Sen bu işi ne ölçüde biliyorsun?” sorusuna bırakmaya başladı.
Herhangi bir bölümü İstanbul’da, Ankara’da, İzmir’de veya başka bir Anadolu kentinde okumanın alınan diplomanın geçerliliği açısından farkı ortadan kalkmaya başladı. Tercihlerin en önemli yanı da kuşkusuz genç arkadaşlarımızın aslında kendi gelecekleriyle ilgili bir belirleme yapıyor olmaları. Hayatlarının bundan sonraki dönemi nasıl biçimlenecek? Nasıl bir iş ortamında çalışacaklar? Ne kadar tatil yapabilecekler? Kendilerini hangi ölçüde geliştirebilecekler...?
İşte bu ve buna benzer yüzlerce soru tercihlerle yanıtını bulacak.
SINAV SONUÇ BELGESİNİ NASIL OKUYACAKSINIZ?
2013 LYS Sonuç Belgelerinin üst kısmında adayların LYS Testlerindeki doğru ve yanlış sayıları var.Adayın katıldığı sınavlarda gösterdiği başarı bu bölümde yer alıyor. Hemen bu bölümün altında ise adayların Okul başarılarıyla ilgili bilgiler bulunuyor. Adayın diploma notu ile hemen yanında diploma notunun 5 ile çarpılmasından elde edilen adayın OBP’si var. Bu bilgilerin altında sol tarafta adayların sınavlarda aldıkları puanlar ve bu puanlara göre başarı sıraları yer alıyor.
Sağ tarafta ise adayların sınav puanlarının üzerine OBP’si 0,12 katsayısı ile çarpılarak elde edilen puan eklenerek Yerleştirme puanları bulunmuş.
OBP katkıları da eklenmiş olan ve üniversiteye yerleştirmede kullanılan Yerleştirme Puanları ile bu puanlara göre adayların başarı sıraları sonuç belgesinde listelenmiş.
Dikkat edilirse bu aday hem MF hem de TM puan türünün oluşması için gerekli olan LYS’lere katılmış. MF puan türü için Matematik-Geometri ile Fizik, Kimya ve Biyoloji sınavlarına; TM için de Matematik-Geometri ile Türk Dili ve Edebiyatı ,Coğrafya-1 sınavlarına katılmış. TS puanı için girilmesi gereken 5 testin ikisine katılarak bu testlerin en az ikisinden 0,5 ve daha yüksek ham puan elde ettiği için TS puanı hesaplanmış ancak TS puanı için gerekli olan LYS-3 dışındaki ikinci test olan LYS-4’e yani Tarih,Coğrafya-2 ve Felsefe Grubu ile Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi testlerine katılmadığı için bu testlerin standart puanları TS puanı oluşurken sıfır kabul edilmiş. Adayların tercih etmek istediği program hangi puan türüyle öğrenci alıyorsa adaylar da bu puan türündeki puanını ve başarı sırasını dikkate alarak tercihlerini düzenleyecektir. Örneğin MF-3 puanıyla öğrenci alan bir programı tercih etmek istiyorsa aday 478,28344 olan Y-MF-3 puanını ve bu puanın karşısındaki 7608 başarı sırasını ölçü almalıdır.
MERAK ETTİKLERİNİZ
Tercihlerimi puanıma göre mi sıralamalıyım?
-Tercihlerinizi yaparken en çok istediğiniz bölümden en az istediğiniz bölüme doğru puan farklarına bakmadan sıralamalısınız. ÖSYM yükseköğretim programlarına yerleştirme yaparken sizi olası en yüksek tercihinize yerleştirir, bu nedenle çok istemediğiniz halde puanı daha yüksek diye bir bölüme üst tercihlerinizde yer verirseniz daha çok istediğiniz bir bölüme yerleşme şansınızı kaybedebilirsiniz. Ayrıca tercihlerinizi oluştururken puan yerine başarı sıranızı temel almalısınız çünkü puan, o yıl uygulanan sınavın zorluk kolaylık derecesine, sınava giren adayların o yılki başarılarına göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle istediğiniz bölümlerin ÖSYM kılavuzunda belirtilen başarı sıralarıyla kendi başarı sıranızı kıyaslayarak oluşturacağınız bir tercih listesi daha sağlıklı olacak.
Başarı sıraları ham puana göre mi, ortaöğretim puanı eklenmiş puana mı göre mi belirtiliyor?
-ÖSYM sonuç belgesindeki başarı sıralarınız ortaöğretim puanınız eklenerek hesaplanır.
Sonuç kağıdında bir sürü puan var, hangisi benim işime yarıyor?
-Hangi puanlarınızı kullanacağınız tercihlerinize göre değişir. Örneğin sadece özel yetenek veya açıköğretim programlarına başvuracak bir aday YGS puanlarını kullanacakken, herhangi bir mühendislik programına yerleşmek isteyen bir aday Y-MF-4 puanını kullanacaktır. Tercih etmeyi düşündüğünüz bölümler hangi puan türüne göre öğrenci alıyorsa, siz de o puanınızı dikkate almalısınız. Yükseköğretim programlarının puan türleri ÖSYS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzunda belirtilmektedir.
Tercih işlemlerini nasıl ve nerede yapmak gerekiyor?
-Tercih listenizi oluşturduktan sonra ÖSYM’nin belirlemiş olduğu başvuru merkezlerinde veya internet üzerinden bireysel olarak tercih işleminizi yapabilirsiniz.