Adnan Menderes

ADNAN MENDERES FOTOĞRAFLARI İÇİN TIKLAYIN

Silahli Kuvvetler’in 27 Mayis 1960’ta yönetime el koymasiyla sonuçlanan olaylar dizisi aslinda bir yil önce başlamişti. 1957 seçimlerinden sonra şiddetlenen ve mücadeleleri meclis dişina taşan CHP/DP çekişmesi gittikçe içinden çikilmaz bir hal almaya başladi. CHP, DP iktidarina karşi sertleşen bir mücadeleye girişti, iktidar ise bu mücadeleyi TBMM dişina taşan şiddet tedbirleriyle karşiladi. CHP lideri Inönü’nün 1959 Mayis’inda çiktiği yurt gezisi, ilk büyük olaylara sebep oldu. Uşak’ta DP’li bir grup, CHP lideri aleyhinde gösteri yaparak onu taşladi. Inönü başindan yaralandi. Üç gün sonra Istanbul’a gelirken

Topkapi’da benzer bir gösteriyle karşilandi ve muhtemel bir suikasta uğramaktan askeri birliklerin müdahalesi sayesinde kurtuldu. Bu olaylarla birlikte basina karşi olan tedbirler de sertleşiyordu. Gazeteler, konan yayin yasaklari yüzünden olaylardan bahsedemiyor, muhalefet yapan gazete ve dergiler kapatiliyor, gazeteciler hapse atiliyordu. Bu arada iktisadi güçlükler de artmişti, DP iktidarinin son dönemlerinde her zamandan daha çok ihtiyaç duyduğu diş kredileri kendisine vermemekte kararli davranan ABD ve öteki Batili devletler, Menderes’in sermaye açiğini kapatmak üzere SSCB ve Doğu Avrupa ülkeleriyle ilişkileri geliştirmek istediği ve SSCB’ye bir ziyaret planladiğini açikladiği sirada desteklerini kesin olarak çekmişlerdi. Türkiye’de ise DP muhalifleri, hükümetin popülist politikalarini, herhangi bir hesaba dayanmaksizin yalnizca anti-komünist bir kale olma karşiliğinda Bati’dan durmaksizin kredi akacaği varsayimina dayanmakla suçluyorlardi. Bu arada yolsuzluk söylentileri de yayginlaşmaya başlamişti ki bu da halkin desteğinin, DP ve Menderes aleyhine olarak azalmasinin önemli bir nedeniydi.

1959 yili da iktidar ve muhalefet arasindaki ilişkiler açisindan son derece gergin geçmişti. Bu gerginlik 1960'a girildiğinde bir türlü yumuşamak bilmediği gibi daha da sertleşmeye başlamişti. 7 Nisan’da DP Meclis Grubu bir bildiri yayimladi. Bildiride, CHP'nin ülkedeki bütün yikici gruplari çevresinde topladiği, halki ve orduyu iktidara karşi ayaklanmaya kişkirttiği öne sürüldü. Bu bildirinin ardindan DP Meclis Grubu TBMM Başkanliği'na muhalefetin eylemlerinin soruşturulmasi için bir önerge verdi.

Ordu içinde de on yillik DP iktidarina karşi alt kademelerden başlayan hareket, protesto gösterileri sirasinda kendini açikça belli etmeye başlamişti. Özellikle 29 Nisan'daki gösteriler sirasindaki öğrenci-ordu dayanişmasi dikkat çekiciydi.

27 MAYIS İHTİLALİ

Menderes'in Tahkikat Komisyonunun CHP hakkinda verilen önerge hakkindaki çalişmalarini tamamladiğini açiklamasindan iki gün sonra 27 Mayis 1960'da başkanliğini Orgeneral Cemal Gürsel’in yaptiği ve Milli Birlik Komitesi adi altinda toplanan bir subay grubu, emirleri altindaki askeri birliklerle birlikte Ankara ve Istanbul'daki bazi önemli yerleri ele geçirdi ve Türk Silahli Kuvvetleri adina yönetime doğrudan el koyduğunu açikladi.

27 Mayis sabahi, Silahli Kuvvetler adina radyodan yayinlanan bildiride, "Bugün demokrasimizin içine düştüğü buhran ve son müessif hadiseler dolayisiyla ve kardeş kavgalarina meydan vermemek maksadiyla Türk Silahli Kuvvetleri memleketin idaresini eline almiştir" deniyordu.

Eskişehir'den dönmekte olan Başbakan Adnan Menderes, Kütahya yolunda tutuklanarak Ankara'ya getirildi. Daha sonra Celal Bayar, hükümet üyeleri ve DP'li milletvekilleriyle birlikte Istanbul'a oradan da Yassiada'ya gönderildi.

MENDERES’İN İDAMI VE İDAMIN YANKILARI İÇİN TIKLAYIN