Okul çağı çocuklarında beslenme
Güncelleme Tarihi:
Okul çağı, 6-14 yaş arası çocukların gördüğü eğitim-öğretim süresini kapsayan ve onların toplum yaşamına ilk kez bilinçli olarak girdiği büyüme ve gelişmenin hızlı olduğu bir dönemdir. Okul çağı, çocukların yaşam boyu sürebilecek beslenme alışkanlıklarının büyük ölçüde oluştuğu bir dönemi kapsıyor. Bu dönemde beslenmenin çocuğun yaşına, cinsiyetine, vücut ağırlığına, fiziksel aktivite düzeyine göre düzenlenmesi gerekiyor. Bu grupta yeterli ve dengeli beslenmenin en önemli göstergesi ise büyüme ve gelişmedir. Büyümenin yeterliliğinin belirlenmesi ise yaşa ve cinsiyete göre olması gereken vücut ağırlığı ve boy uzunluklarının saptanması, yani büyümenin izlenmesi ile mümkün.
Okul çağı dönemde yetersiz ve dengesiz beslenen çocuklarda büyüme-gelişmelerinin aksadığı, dikkat sürelerinin kısaldığı, algılamalarının azaldığı, öğrenmede güçlük çektikleri, hastalıklara karşı dirençsiz oldukları ve sık hastalandıkları biliniyor. Bunun yanı sıra demir yetersizliği anemisi, iyot yetersizliği hastalıkları, diş çürükleri, diğer vitamin ve mineral yetersizlikleri sık görülen sağlık sorunlarından bazılarıdır.
Tüm sağlık sorunları ele alındığında ve beslenmeyle olan ilişkileri incelendiğinde, gelecek nesillerin daha güçlü ve sağlıklı olmalarına temel hazırlamak için okul çağı dönemde beslenmenin ne kadar önemli olduğu ortada. Okul çağı çocuklarına; besin gruplarından süt grubunda yer alan süt, yoğurt, ayran, et grubunda yer alan et, tavuk, balık, yumurta, kuru baklagiller, yağlı tohumlar, sebze ve meyve grubu ve tahıl grubuna giren ekmek, bulgur, makarna, pirinç vb. besinlerin her öğünde yeterli miktarlarda tüketilmesi öneriliyor.
Çocukların yeterli ve dengeli beslenebilmesi için tüketilen besinlerin çeşitliliğinin sağlanması ve besinlerden günlük alınan enerji, protein, vitaminler ve minerallerin vücutta en elverişli olarak kullanılabilmesi için dört besin grubunda yer alan besinlerin öğünlere dağılmasında fayda var.
En önemli öğün kahvaltı
Çocukların gün boyu fiziksel ve zihinsel performansının yüksek düzeylerde tutulması için ara ve ana öğünlerin düzenli olarak tüketilmesi gerekiyor. Öğün atlamadan günlük tüketilecek besinlerin üç ana, iki ara öğünde alınması en uygun olanı. Okul çağı çocuklar için en önemli öğün kahvaltıdır. Özellikle okula gidip gelme zamanları iyi ayarlanmadığında kahvaltı yapmaları düzensizleşiyor. Bu yüzden sabahları herhangi bir şey yemeden veya simit/poğaça/bisküvi vb. ile geçiştiren çocuklar oluyor.
Kahvaltı yapmamış çocuklarda dikkat dağınıklığı, yorgunluk, baş ağrısı ve zihinsel performansta azalma oluyor. Çocukların her sabah düzenli olarak yeterli ve dengeli şekilde kahvaltı yapma alışkanlığı kazanmalarıyla okul başarılarında artış görülüyor. Peynir, haşlanmış yumurta, taze meyve suyu, birkaç dilim ekmek veya bir bardak süt, peynirli sandviç, mandalina çocuklar için yeterli ve dengeli birer kahvaltı örneği.
Çocukların et grubundan 2-3 porsiyon, tahıl grubundan 6-9 porsiyon ve hastalıklara karşı daha dirençli olmaları, göz, cilt ve sindirim sistemlerinin sağlıklı olması için her gün 5 porsiyon taze sebze veya meyve tüketmeleri öneriliyor. Okulda veya evde çocuklar ayrıca yemek aralarında şeker ve şekerli besinler, cips, gazlı/gazsız/şeker ilave edilmiş içecekler tercih ediyor. Bu besinlerin enerji yoğunlukları fazla besin ögesi içerikleri yetersizdir ve diş çürüklerine neden oluyorlar. Dolayısıyla bu besinlerin yerine süt, yoğurt, sütlü tatlılar, ekmek arası peynir, yumurta taze sıkılmış meyve suları ve kuru meyvelerin tüketiminin tercih edilmesi onların sağlıklarının korunması açısından daha yararlı olur.
Okul kantinleri, büfe gibi yerlerden besin alırken şeker ve şekerli besinler, cips, gazlı/gazsız şeker eklenmiş içecekler yerine; süt, ayran, taze sıkılmış meyve suyu, taze meyve vb. besinler tercih edilmeli. Ambalajlı besinlerin etiket bilgisinde Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’ndan izninin bulunmasına ve son kullanım tarihinin geçmemiş olmasına dikkat etmek gerekiyor.
Fiziksel aktiviteler de arttırılmalı
Okul çağı çocuklarda okul dışında yani okul çevresinde açıkta satılan besinlerin tüketimi yaygın oluyor. Açıkta satılan besinler, yeterince güvenilir ve temiz olmayıp uygun koşullarda saklanmadıklarında çabuk bozulma riski taşıyorlar. Bu yüzden okul çevresinde açıkta satılan besinlerin alımı ve tüketiminin kesinlikle önlenmesi gerekiyor.
Vücudun düzenli çalışması, tüketilen besinlerin vücuda yararlılığının arttırılması, çocukların fiziksel, zihinsel ve duygusal gelişimlerine olumlu katkı sağlamaları açısından fiziksel aktivitenin arttırılmasına da önem verilmeli. Bu nedenle, çocukların gerek okul yönetimi gerekse de ebeveynleri tarafından sevdikleri herhangi bir spor dalı ile ilgilenmeleri teşvik edilmeli.
Sağlıklı yaşam için çocuklara el yıkama ve diş fırçalama alışkanlığı da kazandırılmalı. Kirli eller, basit bir soğuk algınlığından ölümcül enfeksiyonlara kadar birçok hastalığın nedeni olabiliyor. Bu nedenle çocuklara, özellikle yemek yemeden önce ve sonra, tuvalete girdikten ve dışarıda oyun oynadıktan sonra, dışarıdan eve gelince ellerini, ılık akan su altında sabun ile iyice ovuşturarak yıkamaları konusunda alışkanlık kazandırılması gerekiyor.