Rekabet ekonomisi eğitimde işlemiyor

Finlandiya eğitim modelinin mimarı ve aynı zamanda Harvard Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Pasi Sahlberg, ülkesindeki eğitim sistemini anlattı. Bahçeşehir Üniversitesi’nde düzenlenen ‘Bir Eğitim Mucizesi Finlandiya’ başlıklı panelde konuşan Sahlberg, Finlandiya’daki eğitim sisteminin temel özelliklerini ve Türkiye’nin yapması gerekenleri sıraladı. Öğretmen kalitesi, her öğrenciye eşit imkânlar, hakkâniyet gibi konular üzerinde duran Prof. Dr. Shalberg, özellikle okullar arasında rekabet değil işbirliği olduğunu vurgulayarak, “Rekabetçi pazar ekonomisinin kuraları eğitimde işlemiyor. Bizim okullarımız, yöneticilerimiz, öğretmenlerimiz arasında işbirliği var. Çünkü bir futbol takımı gibidir ve başarı takım işidir” dedi.
Milli Eğitim eski Bakanı Nimet Baş ve Arizona State University Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gary Grossman’ın da konuşma yaptığı panelde, Prof. Dr. Sahlberg özetle şunları söyledi:

• Bir ülke eğitimde başarılı olurken, bazı ülkeler neden başarılı olamıyor. Eğitim son derece karmaşık bir kavram, çok çeşitli konularla bağlantılı. Milli ekonomi ile eğitim arasında bir bağlantı var, ama nasıl bir bağlantı olduğu tam bilinmiyor. Finlandiya başarılı oldu çünkü 5 nedeni vardır denirse, muhtemelen olayın karmaşıklığını azımsamak oluyor. Çok karmaşık bir konudan bahsediyorum, o nedenle genel geçer çözümler sunamayacağım. Benim ülkemdeki vergi mükellefleri, iş adamları, insanların yüzde 90’ı okul sistemine inanıyor ve güveniyor. İnsanların yüzde 90’ı “Benim kaygılanmamı gerektirecek bir şey yok, eğitim yeterince iyi” diyorsa bu iyi bir şeydir.

Akıntıya karşı yüzüyoruz

• İnsanlar Finlandiyayı karanlık, soğuk bir ülke olarak biliyor. Hep akıllarda böyle fikirler var. Eğitim sistemi iyidir, çünkü orada haziran ayına kadar kar var ve çocuklar okula gitmekten başka bir şey yapamaz diye düşünülüyor. Bizler akıntıya karşı yüzüyoruz, birçok kişinin yapmadığını yapıyoruz. Finlandiya ile ilgili üç şeyden bahsedebiliriz:

• 1 – Ortak bir fikir etrafında birleşme yeteneğine sahibiz. Genellikle bir ülke için bir vizyon şöyle belirleniyor, hep eğitim bakanlarının hayali insanların PISA’da vs. ilk 5 içine girmek. İnsanlar diğer ülkelerle rekabet halinde olduğunu düşünüyor. Bence bu iyi bir fikir değil. Biz PISA ya da başka bir ölçümü dikkate alarak hedeflerimizi belirlememeliyiz, eğitim sistemimizi ona göre kurmamalıyız. Eğitimde son 40 yılda hükümetten bağımsız olarak hep aynı hedef vardı, herkes için iyi bir okul sistemi istedik. Herkes için iyi bir eğitim sisteminin kurulması, 40 yıldır bizim hedefimizdi. Her çocuğu çok iyi bir okula yerleştirmekti amacımız. Biz inandık, daha çok çalışmamız lazım diye düşündük. Herkes değil ama çoğunluk öğreniyor, yabancı dil, matematik, bilim ve fen öğreniyorlar. Bir hayalinizin olması, ilham vermesi çok önemli.

Bizde gelir eşit dağıtılıyor

• 2 Bizim toplumumuzda servetler ve gelir, insanlar arasında eşit dağılıyor. Bazı ülkelerde çok geniş bir orta sınıf, bazı ülkelerde çok zenginler ile fakirler oluyor vs. Türkiye ve Finlandiya gibi ülkelere bakarsak, acaba eğitim ile bunlar arasında bir bağlantı var mı? Türkiye bu geliri farklı dağıtıyor, gelir bazı kişilere fazla gidiyor. Yani son derece zengin ve fakir insanlar var Türkiye’de. ABD’de de aynı şey var, gelir eşit dağılmıyor. Bir bağıntı var, eğitim ile ekonomi arasında ama sebep sonuç ilişkisi değil.

Anne olmak için bir numara

• 3 – Sadece eğitim mi Finlandiya da mucize seviyesinde? Finlandiya ekonomik göstergelerinde çok uzun bir süre en üstteydi. Şimdi 2 ya da 3’te ama genel olarak teknoloji, sürdürülebilir rekabet, ekonomi alanlarında Finlandiya’nın üstte olduğunu söyleyebiliriz. Yani Finlandiya ekonomide de iyi. Özellikle ülkelerin kadın politikacılara ne kadar güç verdiğine baktığımızda Finlandiya üstlerde yer alıyor. Finlandiya, anne olmak için bir numara. Çocuklar da dünyanın en sağlıklı ve mutlu çocukları oluyor. Biz dünyanın en mutlu insanlarıyız. Finlandiya’da iyi bir eğitim sistemi yerine, çok iyi bir toplumumuz vardır belki de. Bugün benim teorim şu yönde, eğitim sistemi içindeki şeyler, eğitimi açıklayan birçok şey aslında gözle görülür şeyler olmayabilir.