Rota: Bademli

Gezginlere önerilir

Osmanlı konut mimarisinin en güzel örnekleri, benzersiz camisi, ünü Türkiye’yi tutmuş fidanları, güler yüzlü yardımsever insanlarıyla, İzmir’e 120 kilometre uzaklıkta, eşsiz bir hazine gibi Bademli.

ILDIZ Şima’yı (İzmir’de sanatla uzak-yakın ilişkisi olan herkes onu tanır) ne zaman görsem önümde yeni ufuklar açılır. O çok iyi bir seramik sanatçısı olduğu kadar, eşine az rastlanır bir öğretmendir. Bilgisini paylaşmaktan mutluluk duyar ve onunla her karşılaşmamda mutlak iyi ve çok güzel bir şeyler öğrenirim. Bu kez de öyle oldu. Buluşma konumuz farklıydı, ama o yeni bildiklerini benimle paylaştı ve bu haftaki rotamızı belirledi: Ödemiş’in Bademli Beldesi.

YAZIN geride unuttuğu günlerden biri. Parlak güneş, sonbaharın fırçasından çıkma sarıları, kırmızıları, turuncuları ısıtıyor. Son yağmurlarla yeşeren otların üzeri sararmış yapraklarla dolu, leylekler yuvalarını terk etmiş, dereler yaza göre daha istekli akıyor. Uzakta kuş cıvıltıları var. Pamuk tarlalarında son el toplanıyor, hububat için sürülmüş tarlalardan mis gibi toprak kokusu geliyor. Küçük Menderes Ovası, binlerce yıllık güzelliği ile göz alabildiğine karşımızda uzanıyor. Çok keyifli bir yolculuktan sonra Bademli’ye ulaşıyoruz.

İZMİR'e 120 kilometre uzaklıkta bambaşka bir dünya keşfetmenin şaşkınlığı var üzerimizde. Bizi karşılayan renklerin coşkusu, yol arkadaşım Cesur’u da etkiliyor, fotoğraf makinesini çıkarıp çalışmaya başlıyor. Osmanlı konut mimarisinin en güzel örneklerini barındıran Birgi nedeniyle Ödemiş’in şanslı olduğunu düşünürdüm hep. Oysa Ödemiş, umduğundan daha şanslıymış. Bademli, bu açıdan en az Birgi kadar önemli. Çok eski olup, çoğu dikkatli ve özenli onarım gerektirse de Bademli'nin evleri benzersiz güzellikte. Birbirinin güneşini kesmeyecek şekilde yerleştirilmiş, kırmızı kiremitli evler her adımda başka bir sürpriz sunuyor. Her saçakta, her kapıda, her kirişte farklı güzellikler görmek mümkün, yeter ki bakın.

IRMAK YURDU

BADEMLİ’nin tarihinin çok eski olduğu biliniyor. Küçük Menderes Havzası’nda çok önemli bir ticaret merkezi olan Bademli, tarihi kayıtlarda Potamia olarak geçiyor. Rumca asıllı sözcük Irmak Yurdu anlamına geliyor. Zamanla ismi Bodemya, Bademye ve Bademli olan yerleşim, bademiyle değil, önceleri üzümüyle, günümüzde de kirazıyla ünlü. Bademli’yi Türkiye’ye tanıtan özelliği ise ne eski evleri ne de lezzetli kirazı. Fidanları. Meyve ve süs bitkilerinde büyük üne sahip Bademli, Türkiye’nin fidan ihtiyacının çok önemli bölümünü karşılıyor. Ve Bademli’de bu güne kadar belki de hiç aklınıza gelmeyen bir üretim daha var. sırıkçılık. Aşılanmamış, genç kestane ağaçlarından elde edilen sırıklar, ceviz, zeytin ve bazı meyvelerin toplanmasında ve kürek sapı olarak kullanılıyor.

Ne yapılır?

Güzel mesirelik

BADEMLİ, ilkbahar ve sonbaharda Ödemiş ve çevresinin en gözde mesiresi. Irmak Yurdu adını boşuna taşımıyor. Karlık, Kozluk, Kırkım ve Selli derelerinin çevresinde piknik için çok elverişli yerler var. Kent içinde gezmek ayrı bir keyif. Fotoğraf çekmekten hoşlanıyorsanuz, yanınıza bol film alın, renklerin ve mekanların güzelliği sizi büyüleyecek.

ÖZELLİKLE görülmesi gereken yerlerin başında Aşıklarobası Mahallesi’ndeki Kılcı Mehmet Ağa Camii geliyor. 1810'da Ödemiş Voyvodası Kılcı Mehmet Ağa’nın onarttığı cami, minaresiz ve ahşap yapı tarzıyla inşa edilmiş. Halen ibadete açık olan caminin iç ve dış süslemeleri alışık olmadığımız bir üslup taşıyor. Duvarları, tavanları süsleyen, kalem işi bitki ve çiçek motifleri, yapıldığı yıllarda yörenin bitki örtüsü konusunda da bilgi veriyor. Bu camiyi en kısa sürede görmelisiniz. Bir süre sonra görecek bir şey bulamayabilirsiniz.

BURASI cami bakımından şanslı. 1800’lerin ilk 50-60 yılında yapılmış 5 cami ve mescidi daha var. En eskisi 1700’lerin sonunda inşa edilmiş Hayrettin Efendi Camii.

ÇEVREYİ gezerken, yapım tarihi belli olmayan Pazaryeri Köprüsü, Ceneviz ya da Bizans olabilir Potamia Kalesi kalıntıları, halkın Evliya Başı dediği, 5 kahraman Türk’ün mezarı, Hayrettin Efendi Camisi'nin kuzeyindeki Kadı Oturağı, Selli Köprüsü ve Aşıklarobası Mahallesi'ndeki çeşme mutlaka görülmeli.

YENİ Kahve Sokağı, Bademli’nin en ilginç sokaklarından biri. Dere kenarındaki sokak, köprüsüyle de ünlü. Köprünün karşısında bir keçe ustası var. Uygun fiyata çok güzel keçeler almanız mümkün. Paspaslar, döşemeye serilecek keçeler, renk renk, desen desen. Bu arada keçe yapımını görme şansınız da var. Mutlaka uğrayın. Köprüden geçerken aşağı bakın. Derede yıkanan kazlar, iri narlar ve beyaz güller inanılması güç görüntü sergiliyor.

Nerede kalınır?

BADEMLİ’de henüz otel yok. Tire ya da Ödemiş’te kalabilirsiniz.

Ne yenir?

DERE Restoran beldenin tek yemek yenecek yeri, ancak şu günlerde tadilat var. Belediye Başkanı Selçuk Bilgi, büyük gruplar önceden haber verirse, açtırabileceklerini söyledi.

Nasıl gidilir?

İŞİN en zor kısmı yol tarif etmek. Ödemiş’ten 20 kilometre. Tire’den de aşağı yukarı uzaklık aynı. Biz Tire üzerinden gittik, İzmir’den 120 kilometre sonra ulaştık. Tercih sizin. Öğle yemeğinde hangisinin kebabını canınız çektiyse, ister Tire’den, ister Ödemiş’ten gidin.

Kılcı Mehmet Ağa Camisi’nin çok acil onarıma ihtiyacı var. Her geçen gün, bu güzellikten bir parça alıp götürüyor. Yapım yılı belli olmayan, 1810’da onarılan caminin duvarları kalem işi süslemelerle bezeli. Bu süslemeler sanki cenneti vaat eder gibi.

Bademli evleri, en az Birgi'dekiler kadar güzel. Yerlerini biçimsiz beton binalara terk etmeden bu evlerden mümkün olduğu kadar çoğunu kurtarmak gerek.

Bademli, sonbaharın tüm güzelliklerini yaşayabileceğiniz, olağanüstü bir doğal güzelliğe sahip.