Suriye’de Kürt kuşağı

Rovaja’nın savunma gücü YPG’nin Tel Ebyad’ı IŞİD’den temizlemesinin ardından ‘Irak sınırından Hatay’a kadar bir Kürt kuşağı mı oluşturuluyor’ sorusu gündeme oturdu.

Bu senaryo, Kürtlerin Arap ve Türkmenlere etnik temizlik yaptığı iddiası eşliğinde işleniyor.

Elbette Kürtler Cezire’den Afrin’e uzanan bölgedeki coğrafi kopuklukları giderip Batı Kürdistan’ı (Rojava) inşa etme hedefini idealize ediyor.

Ancak bölgenin fiziksel ve demografik gerçekleri yekpare bir Kürt entitesi yaratmanın önündeki en önemli engel. Aslında Kürtler de 2012’den beri bu realiteye uygun bir yol haritası izledi.

Kanton sistemi varlığını coğrafi, etnik ve dinsel çeşitliliği esas almasına borçlu. Olası etnik temizlik sadece Tel Ebyad’da Kürt-Arap ya da Kürt-Türkmen çatışmasına yol açmakla kalmaz Cezire’de Araplarla ittifakı yok edebilir. Yine de Kürtler IŞİD’i Cerablus’tan çıkarmak için Fırat hattını geçip Azez bölgesinden Afrin kantonuna bir koridor açar mı? YPG son hamlesi ile Cezire’nin batı sınırı Serekaniye’den (Rasulayn) Cerablus’a kadar kuş uçuşu 180 km’lik alanı birleştirdi. Böylece Irak’tan Fırat’a kadar yaklaşık 400 km YPG’nin kontrolüne geçti. Afrin ile Cerablus arasındaki mesafe ise 110 km. Afrin’in 600-700 bin olan nüfusu Halep’e bağlı başka bölgelerdeki çatışmalardan kaçan Kürtlerle birlikte iki katına çıktı. Kürtlerin ezici çoğunluğu teşkil ettiği Afrin’in etrafı Arap ve Türkmen yerleşimleriyle çevrili.

KÜRTLERİN 4 KOŞULU

Elbette Kürtler Cezire’den Afrin’e coğrafi bütünlük olmasa bile koridor açılmasını dört gözle bekliyor. Aksi halde Afrin’i korumak zorlaşıyor. Aynı şey Tel Ebyad ile Cerablus arasında kalan Kobani için de geçerliydi.
Kobani Dış İlişkiler Bakan Yardımcısı İdris Nassan’a göre YPG’nin Fırat’ın batısına geçmesinin 4 koşulu var:

-Bölgesindeki muhaliflerle işbirliğinin sağlanması.
-Bölge halkının/aşiretlerin talebi.
-Afrin’in tehlike altına girmesi.
-Uluslararası destek.

İSLAMCILARLA İTTİFAK ZOR

IŞİD’e karşı ortaklık ihtimal dahilinde olsa da sahadaki koşullar bir Kürt kuşağına imkan vermiyor. Muhaliflerle ortaklığın zemini kaygan. Cerablus’tan Afrin’e doğru önce IŞİD, sonra İslami Cephe’nin hakimiyet alanı geliyor. Rakka’dan kuzeyde Türkiye sınırına doğru Bab, Menbic, Rai ve Cerablus IŞİD’in elinde. Halep ile Türkiye sınırı arasında Azez, Tel Rıfat ve Maria gibi yerler ise İslami Cephe’nin elinde. Bu bölgede kısmen Nusra da var. YPG ile işbirliği bu grupların IŞİD karşısında zora düşmesine bağlı. IŞİD son iki haftada İslami Cephe’nin mevzilerine yüklenip Soran’ı ele geçirdi. IŞİD’ın amacı Öncüpınar’ın karşısındaki Selame Kapısı’nı alarak Tel Ebyad’daki kaybını telafi etmek. Ayrıca YPG’nin Kobani ve Tel Ebyad’da Burkan el Fırat güçleri ile kurduğu ittifakın bir benzerini İslami Cephe ile kurmasının önünde ideolojik engeller de var. Bu gruplar YPG’yi sol kökenli diye reddetmekle kalmayıp ‘rejimin Kürt şebbihası’ olarak niteliyor. Türkmenler ise YPG’yi terör örgütü olarak görüyor. İslami Cephe sıkışırsa en azından IŞİD’e karşı YPG ile ortak hareket edebilir ama sonrasında Kürtlerin bu bölgeyi kontrol etmesine razı olmazlar. Bir Kürt koridoruna ise kesinlikle karşılar. Yani YPG mutabakat olmadan Batı’ya ilerlerse çatışma çıkabilir.

AŞİRETLERLE ÇATIŞMA RİSKİ

Kürt köylerinin bulunduğu Azez’de varlık gösteren Kürt Cephesi, YPG’nin müttefiki sayılsa da Kürtlerin ilerleyişi Arap ve Türkmen aşiretleriyle çatışma riski taşıyor. Kürt nüfusunun çok az olduğu Cerablus, Arap ve Türkmen ağırlıklı. IŞİD yüzünden nüfusun yüzde 80’i şimdi Gaziantep ve Kilis’te yaşıyor. Biraz güneyde Bab ve Menbic’in de ezici çoğunluğu Arap. Bab ve Menbic eskiden beri koyu dindar bölgeler. Türkmen aşiretler ise YPG’ye Araplardan daha mesafeli. Türkmenler Azez, Bab, Menbic, Cerablus ve Kürt Dağı civarında 150’ye yakın köye dağılmış durumda.

AFRİN HEP TEHDİT ALTINDA

Saldırılar Afrin’e yönelirse YPG batıya ilerlemeye mecbur kalabilir. IŞİD’in Afrin’e varmadan önce Marea ve Tel Rıfat’da İslami Cephe’yi geçmesi lazım. Arap ve Türkmen köyleri ile çevrili olan Afrin zaman zaman İslami Cephe’nin ablukasına maruz kalıyor.

HAVA DESTEĞİ ŞART

ABD’nin YPG’ye hava desteğini sürdürmesi de belirleyici faktör. ABD sahada Kürtlerle yakaladığı ortaklığı henüz diğer muhalif güçlerle kurabilmiş değil. Özetle Kürt kaynaklar Fırat’tan ötesi için İslami Cephe ile işbirliği zemininin henüz oluşmadığını söylüyor. Ancak YPG’nin Tel Ebyad’da işleri yoluna koyduktan sonra IŞİD’i Cerablus’tan çıkarmak için harekete geçeceğini düşünenler de var.