Nobel Barış Ödülü El Baradey'in
Güncelleme Tarihi:
2005 Nobel Barış Ödülü, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) ile UAEK Başkanı Muhammed El Baradey'e verildi. Ödül için, bu yıl 199 aday vardı.
Norveç Nobel Komitesi, ödülü, nükleer enerjinin askeri amaçlı kullanımının engellenmesi ve barışçı kullanımı için harcanan çabalar nedeniyle UAEK ve UAEK'nın Mısırlı Başkanı Baradey'e verdi.
ÖDÜL SEVİNÇ YARATTI
2005 Nobel Barış Ödülü'nün Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) ve kurumun Başkanı Muhammed El Baradey'e verilmesi, UAEK'da sevinç yarattı.
UAEK Sözcüsü Melissa Flemming, kurumun merkezinin bulunduğu Viyana'da yaptığı açıklamada, “Bu UAEK'daki kariyerimde en gurur duyduğum an. Bugünü görebileceğimi hiç düşünmedim. Bu, UAEK için en gururlu gün” dedi. Flemming, kendileri için olduğu gibi kurum için de daha gurur verici bir ödül olmadığını belirtti.
Norveç Nobel Komitesi'nin açıklamasında, nükleer silah tehdidinin yeniden arttığı dönemde, bu tehdidin geniş uluslararası işbirliğiyle aşılması gerektiği belirtilerek, “bu ilkenin de en açık ifadesini, UAEK ile UAEK Başkanı Baradey'in çalışmalarında bulduğu” ifade edildi.
2005 Nobel barış ödülü için, bu yıl 199 gibi rekor aday vardı. Bu adaylar arasında Balkanlar'dan Namibya'ya kadar birçok alanda çatışmaların durdurulması için çaba harcayan eski Finlandiya Devlet Başkanı Martti Ahtisaari'nin, 3. Dünya'da açlığa karşı seslerini yükselten rock yıldızları Bono ve Bob Geldof ile Nagazaki bombardımanı kurbanı Sengi Yamaguçi ve Japon Atom Bombaları Mağdurları Örgütleri Federasyonu'nun (Hidankyo) adları geçmişti.
NÜKLEER KARŞITI ÇALIŞMALARIYLA TANINIYOR
Nobel 2005 Barış Ödülü'ne Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) ile birlikte layık görülen kurumun 1997'den bu yana Başkanı Muhammed El Baradey, dünya çapında nükleer silahların yayılması karşıtı yaptığı mücadele ile biliniyor.
Kurumun başkanlığına üçüncü kez seçilen 63 yaşındaki Mısırlı diplomat, Saddam Hüseyin dönemi Irak ve şu anda da İran ve Kuzey Kore konularında olduğu gibi, uluslararası nükleer tartışmaların merkezindeki adam olarak tanınıyor.
El Baradey, ABD'nin Irak'a karşı başlattığı saldırı öncesi, Irak'ın nükleer ve kimyasal silah kapasitesine ilişkin hazırladığı raporlar nedeniyle ABD yönetiminin tepkisini çekmişti.
Baradey ile yirmi yıla yakındır beraber çalışan en yakın arkadaşlarından David Waller, “O çok zekidir. Entelektüel özelliklerini ahlaki değerleriyle birlikte değerlendirdiğinizde büyük bir yönetici olduğunu görürsünüz” diye konuşuyor.
Kahire üniversitesi mezunu olan Baradey, 1964 yılında New York'ta uluslararası hukuk alanında doktora derecesi elde etmişti. Baradey, aynı yıl BM'de diplomat olarak göreve başlamıştı. 1984'te UAEK'ya giren Baradey, 1987-1991 yılları arasında müşavir, daha sonra da hukuk servisi direktörü olarak görev yapmıştı. 1991'deyse dış ilişkiler genel direktörlüğüne getirilmişti.
1997 yılında kurumun başkanlığına, İsveçli Hans Blix'in yerine getirilen El Baradey, geçen ay sonu üçüncü kez bu göreve seçilmişti. Evli olan Baradey'in bir kızı bir de oğlu var.
ÖDÜLE TEPKİLER
2005 Nobel Barış Ödülü'nü Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) ile kurum başkanı Muhammed El Baradel'in kazanması üzerine, liderler kutlama mesajları yayımladı.
Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac ile İngiltere Başbakanı Tony Blair, ödül nedeniyle UAEK'yı ve Barade'i kutladılar.
BM Genel Sekreteri Kofi Annan da, kutlama mesajında, UAEK'nın 1957'den beri nükleer silahların yayılmasının önlenmesi ve nükleer teknolojinin güvenli ve barışçı kullanımı için hiç durmadan çalıştığını hatırlattı.
Ödül haberini sevinçle karşılayan Baradey'in karısı Ayda Baradey de, CNN'e yaptığı açıklamada, kocasıyla gurur duyduğunu ve tüm insanlığın karşı karşıya olduğu en tehlikeli konulardan birinin ön plana çıkarılmasını gerçekten olumlu bulduğunu söyledi.
Bu yılki ödülün adaylarından eski Finlandiya Devlet Başkanı Martti Ahtisaari, 2005 Nobel Barış Ödülü'nün UAEK ile Baradey'e gitmesini ”mükemmel bir seçim” olarak nitelendirdi.
Barış ödülünün diğer adayı İsrail Başbakan Yardımcısı Şimon Peres ise, “mükemmel bir tercih olmamasına” rağmen, El Baradey'in ödülü hak ettiğini söyledi.
Peres, İsrail radyosuna yaptığı açıklamada, İran durumunda olduğu gibi nükleer silahların yayılmasının önlenmesinde bazı sorunlar olmasına karşın, kurumun silahların tehlikeli ellere düşmesini engelleme ve silahlanma yarışını durdurma konularında katkıları olduğunu belirtti.
Eski BM silah denetçileri başkanı Hans Blix, bir meslektaşı ve arkadaşı olarak Baradey'i kutlarken, UAEK'nın İran ve Kuzey Kore'deki gibi nükleer konuları çözmede en iyi yer olduğunu söyledi. Kurumun sorunlara soğukkanlı yaklaştığını ve diplomatik çözümler bulmaya çalıştığını belirten Blix, bu ödülün UAEK'nın uluslararası topluluk içindeki rolünü artıracağını kaydetti.
Blix, bu ödülün Irak müdahalesi öncesinde ABD'nin UAEK'yı daha fazla dinlemesi gerektiği şeklinde bir mesaj olup olmadığı konusundaysa yorum yapmadı.
Norveç Nobel Komitesi, 199 aday arasından ödülü, nükleer enerjinin askeri amaçlı kullanımının engellenmesi ve barışçı kullanımı için harcanan çabalar nedeniyle UAEK ve UAEK'nın Mısırlı avukat başkanı El Baradey'e verdi.
Alfred Nobel adına verilen 1,3 milyon dolarlık ödül, 10 Aralık'ta Oslo'da düzenlenecek törenle sahibine teslim edilecek.
BM NOBEL'E ALIŞKIN
2005 Nobel Barış Ödülü'nü, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) ve kurumun başkanı Muhammed El Baradey ile kazanan BM, bu ödüle, çalışanları ve kuruluşlarıyla birçok defa layık görüldü.
1945'te kurulan BM, insani yönde çalışmaları ve dünya barışını korumadaki rolü nedeniyle, bugüne kadar verilen barış ödüllerinin yaklaşık dörtte birini aldı.
Kuruluşundan bu yana ödüle layık görülen BM kuruluşları ve çalışanları şöyle:
1949: Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) direktörü John Boyd Orr.
1954: Mülteciler Yüksek Komiserliği.
1961: BM'nin 1953-1961 arası Genel Sekreteri Dag Hammarskjold.
1965: Dünya Çocuk Fonu (UNICEF).
1969: Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO).
1981: Mülteciler Yüksek Komiserliği.
1988: Barış Gücü.
2001: BM ve Genel Sekreter Kofi Annan.
2005: UAEK ve Başkanı Muhammed El Baradey.
GREENPEACE'DEN TEPKİ
Greenpeace ile birlikte çalışan bir nükleer bilimler uzmanı Jan van de Putte, yaptığı yazılı açıklamada, “UAEK'nin bütün dünyada nükleer enerjiyi desteklemesi nedeniyle bugün 35 ila 40 ülke, el Baradey'in kısa bir süre önce kabul ettiği gibi, birkaç ay içinde nükleer silah yapabilecek kapasiteye sahip” dedi.
Açıklamada, Nobel Barış Ödülü'nün böyle bir kuruma verilmesinin, bu barış aracının anlamını ciddi şekilde kuşku altına soktuğu vurgulanarak, “Greenpeace, UAEK ve Başkanı'nın Nobel Barış Ödülü'nü kazanmasından dolayı büyük şaşkınlık içindedir” denildi.