İncirlik ve Kürecik niye önemli: İki üs de ABD ve NATO için kritik

ABD Kongresi’ndeki Türkiye’ye ‘Rus yapımı S-400 hava savunma sistemleri alımından ötürü’ yaptırım uygulanmasını öngören yasa tasarılarına karşı Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, “Gerekirse kapatırız” dediği Adana’daki İncirlik Hava Üssü ile Malatya’daki Kürecik Radar Üssü mercek altında.

KİLİT HAVA ÜSSÜ

ABD’nin dünyadaki en kilit askeri merkezlerinden biri olan İncirlik Üssü özellikle Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği’ne karşı önemli rol oynadı. Yapımına 2’nci Dünya Savaşı sonrası 1951’de başlanan üs 1954’te tamamlandı. Washington’un 1974’teki Kıbrıs Barış Harekâtı nedeniyle Türkiye’ye silah ambargosu uygulaması üzerine üs, Süleyman Demirel hükümeti döneminde 25 Temmuz 1975 tarihli Bakanlar Kurulu kararnamesiyle ABD’nin kullanımına kapatılmış, sadece NATO’nun yararlanmasına imkân tanınmıştı. ABD, İncirlik’i 1980’de ‘Savunma ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması (SEİA)’ kapsamında yeniden kullanmaya başladı. Ankara, “üssün Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) bünyesinde olduğu, SEİA ile ABD’nin kullanımına NATO anlaşması doğrultusunda ve NATO savunma planları çerçevesinde tahsis edildiği” görüşünde.

ABD, bu üssü özellikle Irak’ta Saddam Hüseyin rejimini devirmek için yapılan 1’nci ve 2’nci Körfez Savaşları ile son dönemde 2017’de terör örgütü DEAŞ’la mücadele kapsamında kullandı. Sovyetler Birliği’nin dağılması sonrası rolünde değişiklikler olsa da İncirlik Üssü, özellikle coğrafi konumu ve yerleşik düzeniyle ABD’ye Ortadoğu bölgesindeki operasyonları için maliyet ve zaman açısından çok önemli avantajlar sağlıyor. Üs, büyük bombardıman uçaklarının iniş-kalkış yapabilmesine imkân tanıyor, bakım-onarım tesisleri de bulunuyor.

‘50 NÜKLEER SİLAH VAR’ İDDİASI

Üssün NATO açısından önemi, tüm NATO ülkelerindeki üsler gibi NATO kurallarına uygun olarak yapılmış olmasından öte, hiçbir zaman resmen açıklanmasa da, ittifakın en büyük nükleer silah deposuna da ev sahipliği yapması. Üste yaklaşık 50 adet B-61 hidrojen bombası olduğu iddia ediliyor. Zaman zaman ABD medyasında da Türkiye’nin müttefikliği sorgulanarak bu nükleer bombaların çekilmesi konusu gündeme getiriliyor. Ayrıca ABD’nin İncirlik’ten yürüttüğü faaliyetleri bölgedeki diğer ülkelerde bulunan irili ufaklı askeri üslerine delege ederek bu üssü ikame edebileceği de konuşulanlar arasında.

MALATYA’DAN AVRUPA’YA FÜZE KALKANI SAĞLIYOR

Malatya’nın Akçadağ yakınlarında 2012 yılında kurulmuş olan Kürecik üssü, NATO’ya olası balistik füze saldırılarına karşı erken uyarı hizmeti sağlıyor.

ALMANYA’DAN İŞLETİLİYOR

◼Kürecik’teki radar üssünün kurulumu 2010’da Lizbon’daki NATO zirvesinde kararlaştırıldı. Üssün yapımı ABD personeli tarafından Şubat 2012’de tamamlandı. Radar istasyonunun kontrolü de Avrupa Aşamalı Adaptif Yaklaşımı (EPAA) çerçevesinde NATO’ya

◼NATO üyesi ülkelere, balistik ve seyir füzelerine karşı koruma sağlayan üs, Polonya ve Romanya gibi Avrupa’daki bazı ülkelerde kurulan benzer sistemin bir parçası ve ABD ulusal füze savunma sistemi ile de entegre

◼Sistemin en önemli unsuru AN/TPY-2 erken ihbar ve tespit radarı. Kürecik radarı da dahil sisteminin diğer bileşenlerinin komuta ve kontrolü NATO Hava Komutanlığı tarafından Almanya’da bulunan Ramstein Üssü’nden yürütülüyor.

İSRAİL’E İSTİHBARAT

◼Kürecik NATO için sistemi ve konumu açısından hayati önemde. İran, Rusya ve Kafkaslar’ı görüş alanı içine alan sistem, buralardan Avrupa veya Amerika’ya bir füze fırlatıldığında bunları görecek ve olası hedef bilgilerinin elde edilmesine katkı

◼ABD ve İsrail arasındaki füze savunmasına yönelik ikili anlaşmalar nedeniyle Washington’un Kürecik’ten elde ettiği radar bilgilerini İsrail ile paylaştığı öne sürülüyor. Türkiye, İsrail ile istihbarat paylaşımını

◼TSK da diğer NATO üyesi ülkelerin orduları gibi Kürecik’ten doğrudan bilgi almıyor. Türkiye, Kürecik’in bilgilerini NATO hatları üzerinden elde ediyor. Ankara, bu nedenle NATO ile entegre edilmeyeceğini söylediği Rusya’dan alınan S-400 füze savunma sistemini ‘doğrudan bilgi temini için’ önemli buluyor.