Komuta şartı tamam İzmir pazarlığına devam
Güncelleme Tarihi:
Zeynel LÜLE
Oluşturulma Tarihi: Kasım 17, 2010 00:00
NATO, füze kalkanı projesinde Türkiye’yi büyük ölçüde ikna etti. İran’ın ismen anılmamasının ardından Ankara’nın komutada söz sahibi olma talebi de kabul edildi. Şimdi Ankara’nın iki isteği daha var: İzmir’deki NATO üssü kapatılmasın ve Türkiye’nin alacağı Patriotlar da faturadan düşülsün.
NATO’nun füze kalkanı projesi de dahil olmak üzere gelecek 10 yıldaki stratejisini belirleyecek devlet veya hükümet başkanları zirvesi, Portekiz’in başkenti Lizbon’da cuma günü başlayacak. 28 lider arasında Türkiye’yi Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün temsil edeceği zirve öncesinde NATO, Türkiye’nin şartlarını büyük ölçüde kabul etti.
Ankara’nın kabul gören talepleri şunlar:
1. Sistem NATO mimarisi içine oturtulmalı ve ittifak toprakları ile Türkiye’nin tamamını koruyacak şekilde yapılandırılmalı.
2. NATO belgelerinde sistemin savunma projesi olduğu ve belli bir ülkeye karşı kullanılmadığı net biçimde ifade edilmeli. Ankara, İran ile ilişkilerinin bozulmaması için bu talebinde ısrarcı davradı. NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen, “Herhangi bir ülke ismi vermenin gereği yok” dedi.
3. Türkiye’nin bir diğer çekincesi ise, komuta kontrol mekanizmasında Türkiye’nin söz sahibi olması. Bu şart da ABD’nin verdiği onayla NATO’da kabul gördü, detayları daha sonra belirlenecek.
Üssü kapamayın, merkez yapın
Şimdi görüşmeler, NATO tarafından aşılması daha kolay olarak görülen Türkiye’nin diğer iki şartına odaklandı. Zirvede Cumhurbaşkanı Gül’ün imzasıyla sonucu belirlenecek taleplerden ilki, ABD’nin ısrarıyla başlatılan bir çalışma kapsamında bazı NATO karargâhlarının kapatılarak maliyetin düşürülmesiyle ilgili. Bu karargâhlardan biri İzmir’deki NATO Hava Unsur Komutanlığı. Türkiye, pazarlığa bu konuyu da monte etti. Ankara’nın “Butona kim basacak” şartının ardında bu üssü yeniden aktif hale getirmek de var. ABD Savunma Bakanı Robert Gates buna da itirazları olmadığını söyledi, fakat Türkiye zirvede teminat verilmesini istiyor.
Patriotlar ile tasarruf
Ankara’nın ikinci somut hedefi ise kendi Ulusal Füze Savunma Projesi’nin maliyetini düşürebilmek. Türkiye’nin orta menzilli hava savunması için açtığı uluslararası ihale kapsamında Patriot alımı çok güçlü olasılık olarak değerlendiriliyor. Türkiye’nin kendi ulusal güvenlik şemsiyesi için kaç adet PAC3 bataryası satın alacağı ve toplam maliyeti konusunda nihai karar Haziran 2011’de verilecek. Ankara, bu çerçevede Patriot bataryalarının bir bölümünün, kalkan projesi çerçevesinde Türkiye’ye konuşlandırılması yönünde de pazarlık yürütüyor. Kaynaklar, Türkiye’nin bu şartının da kabul edilmesi durumunda füze savunması için ayrılacak ulusal bütçede “milyar dolarlık” tasarruf sağlanabileceğinin altını çiziyor.
İran: Türkiye’yi uyardık
İRAN Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ramin Mihmanpefüze planı konusunda şunları söyledi: “Bölgedeki ülkeler ve İslam ülkeleri temelde Siyonist rejimi destekleme ve koruma amaçlı olan bu hareketle ilgili şüphelerini zaten dile getirdiler. NATO’nun şüpheli planı hakkında endişelerimizi Türk yetkililere ilettik. Türkiye, bizim komşumuz ve dostumuzdur. Konuları irtibat, işbirliği ve istişareyle ele alıyoruz.”
WSJ: Ankara’nın şartları artıyor
WALL Street Journal Gazetesi, “Türkler kalkanın kontrolünü istiyor” başlıklı bir haber yayınladı. Gazete, füze kalkanı Türkiye’nin NATO’ya daha fazla şart öne sürdüğünü, Başbakan Tayyip Erdoğan’ın “ülkesinin pozisyonunu keskinleştirdiğini” yazdı.
Gazeteye konuşan Avrupalı bir NATO Büyükelçisi, “Türkler son haftalarda bu konuda sertleşti” dedi. Amerikalı bir savunma yetkilisi ise geçen hafta yaptıkları yüzyüze görüşmelerde Türk yetkililerin savunma sisteminin komutasını talep etmediğini vurguladı. Erdoğan’a yakın olduğu bildirilen bir Türk yetkili, Ankara’nın “kalkanın düğmesinde parmağının olmasını istemediğini” belirtti.
3 soruda kalkan
Nasıl çalışacak?
Planın 2011’de tamamlanması öngörülen ilk fazı, Akdeniz’de dolaşacak AEGIS sınıfı fırkateynler ve üzerindeki Cruise füzelerinden oluşacak. Bu füzeleri, Türkiye’ye yerleştirilmesi istenen güçlü radar yönlendirecek. 2015’te Romanya’ya, 2018’de de Polonya’ya karaya konuşlandırılmış önleyici füzeler yerleştirilecek. Önleyici füzelerde patlayıcı olmayacak. Saldırı füzesini havada çarparak imha edecekler.
Türkiye’den ne isteniyor?
ABD, Türkiye’den iki konuda karar vermesini bekliyor. Birincisi, planın NATO kapsamına alınmasına onay vermesini istiyor. İkincisi, plan kapsamında topraklarına bir radar kurulmasına rıza göstermesini.
Ankara’dan veto gelir mi?
Teknik olarak mümkün. Ama ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan bir yetkili Hürriyet’e şu açıklamayı yaptı: “Bush döneminde bu konuda ABD dışında kimsenin söz hakkı yoktu. Açıkçası biz Rusya’nın itirazını kullandık. Böylece proje NATO bünyesine taşındı. Tahminimize göre bu proje sayesinde Türkiye hazinesi en az 3 milyar dolar tasarruf edecek.”
Ankara’nın kabul gören talepleri şunlar:
1. Sistem NATO mimarisi içine oturtulmalı ve ittifak toprakları ile Türkiye’nin tamamını koruyacak şekilde yapılandırılmalı.
2. NATO belgelerinde sistemin savunma projesi olduğu ve belli bir ülkeye karşı kullanılmadığı net biçimde ifade edilmeli. Ankara, İran ile ilişkilerinin bozulmaması için bu talebinde ısrarcı davradı. NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen, “Herhangi bir ülke ismi vermenin gereği yok” dedi.
3. Türkiye’nin bir diğer çekincesi ise, komuta kontrol mekanizmasında Türkiye’nin söz sahibi olması. Bu şart da ABD’nin verdiği onayla NATO’da kabul gördü, detayları daha sonra belirlenecek.
Üssü kapamayın, merkez yapın
Şimdi görüşmeler, NATO tarafından aşılması daha kolay olarak görülen Türkiye’nin diğer iki şartına odaklandı. Zirvede Cumhurbaşkanı Gül’ün imzasıyla sonucu belirlenecek taleplerden ilki, ABD’nin ısrarıyla başlatılan bir çalışma kapsamında bazı NATO karargâhlarının kapatılarak maliyetin düşürülmesiyle ilgili. Bu karargâhlardan biri İzmir’deki NATO Hava Unsur Komutanlığı. Türkiye, pazarlığa bu konuyu da monte etti. Ankara’nın “Butona kim basacak” şartının ardında bu üssü yeniden aktif hale getirmek de var. ABD Savunma Bakanı Robert Gates buna da itirazları olmadığını söyledi, fakat Türkiye zirvede teminat verilmesini istiyor.
Patriotlar ile tasarruf
Ankara’nın ikinci somut hedefi ise kendi Ulusal Füze Savunma Projesi’nin maliyetini düşürebilmek. Türkiye’nin orta menzilli hava savunması için açtığı uluslararası ihale kapsamında Patriot alımı çok güçlü olasılık olarak değerlendiriliyor. Türkiye’nin kendi ulusal güvenlik şemsiyesi için kaç adet PAC3 bataryası satın alacağı ve toplam maliyeti konusunda nihai karar Haziran 2011’de verilecek. Ankara, bu çerçevede Patriot bataryalarının bir bölümünün, kalkan projesi çerçevesinde Türkiye’ye konuşlandırılması yönünde de pazarlık yürütüyor. Kaynaklar, Türkiye’nin bu şartının da kabul edilmesi durumunda füze savunması için ayrılacak ulusal bütçede “milyar dolarlık” tasarruf sağlanabileceğinin altını çiziyor.
İran: Türkiye’yi uyardık
İRAN Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ramin Mihmanpefüze planı konusunda şunları söyledi: “Bölgedeki ülkeler ve İslam ülkeleri temelde Siyonist rejimi destekleme ve koruma amaçlı olan bu hareketle ilgili şüphelerini zaten dile getirdiler. NATO’nun şüpheli planı hakkında endişelerimizi Türk yetkililere ilettik. Türkiye, bizim komşumuz ve dostumuzdur. Konuları irtibat, işbirliği ve istişareyle ele alıyoruz.”
WSJ: Ankara’nın şartları artıyor
WALL Street Journal Gazetesi, “Türkler kalkanın kontrolünü istiyor” başlıklı bir haber yayınladı. Gazete, füze kalkanı Türkiye’nin NATO’ya daha fazla şart öne sürdüğünü, Başbakan Tayyip Erdoğan’ın “ülkesinin pozisyonunu keskinleştirdiğini” yazdı.
Gazeteye konuşan Avrupalı bir NATO Büyükelçisi, “Türkler son haftalarda bu konuda sertleşti” dedi. Amerikalı bir savunma yetkilisi ise geçen hafta yaptıkları yüzyüze görüşmelerde Türk yetkililerin savunma sisteminin komutasını talep etmediğini vurguladı. Erdoğan’a yakın olduğu bildirilen bir Türk yetkili, Ankara’nın “kalkanın düğmesinde parmağının olmasını istemediğini” belirtti.
3 soruda kalkan
Nasıl çalışacak?
Planın 2011’de tamamlanması öngörülen ilk fazı, Akdeniz’de dolaşacak AEGIS sınıfı fırkateynler ve üzerindeki Cruise füzelerinden oluşacak. Bu füzeleri, Türkiye’ye yerleştirilmesi istenen güçlü radar yönlendirecek. 2015’te Romanya’ya, 2018’de de Polonya’ya karaya konuşlandırılmış önleyici füzeler yerleştirilecek. Önleyici füzelerde patlayıcı olmayacak. Saldırı füzesini havada çarparak imha edecekler.
Türkiye’den ne isteniyor?
ABD, Türkiye’den iki konuda karar vermesini bekliyor. Birincisi, planın NATO kapsamına alınmasına onay vermesini istiyor. İkincisi, plan kapsamında topraklarına bir radar kurulmasına rıza göstermesini.
Ankara’dan veto gelir mi?
Teknik olarak mümkün. Ama ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan bir yetkili Hürriyet’e şu açıklamayı yaptı: “Bush döneminde bu konuda ABD dışında kimsenin söz hakkı yoktu. Açıkçası biz Rusya’nın itirazını kullandık. Böylece proje NATO bünyesine taşındı. Tahminimize göre bu proje sayesinde Türkiye hazinesi en az 3 milyar dolar tasarruf edecek.”