Dr. Yanıt
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Ocak 21, 2006 00:00
Niçin bir gün 24 saat ve bir saat 60 dakikadır?
Tarihsel olarak bir günün 24 saate bölünmesi Sümerlere uzanır. 4000 ila 5000 yıl önce Ortadoğu’nun bu sakinleri günü, üçü gündüz ve üçü de gece olmak üzere altı periyoda bölmüşlerdi. Daha sonra bu periyodlar art arda ikiye bölünerek kısaltıldı: Böylece ilk önce 12, daha sonra 24 periyod ortaya çıktı.
![/images/100/0x0/55eb0942f018fbb8f8a6d9b0]()
Bu bölümlerin her biri aynı uzunlukta olmasa da gün ortaya çıkmıştı (İngilizcesi "hour", Fransızcası ise "heure" olan saat sözcüğünün kökeni Latince hora’dır):
Yazın günün saatleri daha uzun, kışın ise daha kısaydı. 12 rakamına yönelik bu sempati kuşkusuz yılın 12 aya bölünmüş olmasından kaynaklanıyordu: Ay yılda 12 kez (daha doğrusu 12 ila 13 ay arası) dolunay halini alıyordu.
Daha sonra bu sistem Yunanlılar ve Romalılar tarafından kullanıldı; ardından Babilliler, Hindistan, Pers ve Akdeniz ülkeleri de Büyük İskender’in fetihleri sonucu bu gün hesabıyla tanıştılar. Mısırlıların da günü 24 saate bölmeleri sonucu bu yöntem daha da tanınmaya başlandı; ancak Mısırlılar başka amaçlarla günü 24 saate bölüyorlardı; İ.Ö. 2000 yıllarında Mısırlılar güneş saati kullanıyorlardı.
Gün Mısırlılar tarafından 10 saate bölünmüştü ayrıca güneşin doğuşu ve batışı için de birer saat eklenmişti. Saatin dakikalara, dakikanın ise saniyelere bölünmesi de Sümerliler tarafından gerçekleştirilmiştir.
Ancak bu tür bir kesinlik salt astronominin işine yaradığından tarihi daha yenidir (İ.Ö. 100 Ğ 300). Bir saat niçin 60 dakikaya ve bir dakika da 60 saniyeye bölündü? Çünkü Babilliler bizim gibi 10’lu basamakla değil 60’lı basamakla sayıyorlardı.
Babilliler ilk başta 10’lu basamak için bir sembole sahiptiler; daha sonra bu 10’lu sayıları 6’şar kümelerle yeniden topladılar ve 60, 3600 ve 360.000 için bir sembol belirlediler. O çağın astronomi bilginleri açısından bu bölme işlemi son derece pratikti; nitekim 60, 2, 3, 4, 6, 10, 12, 15, 20 ve 30’la bölünürken 100 yalnızca 2, 4, 5, 10, 20, 25 ve 50’yle bölünür.
Bu altılı sistemin benimsenmesiyle ilgili bir başka varsayım daha söz konusu; Sümerlerde yıl 360 günden oluşurdu. Bu sistem de ister zaman ister açı ölçüsünde olsun 60 dakika ve 3600 saniyelik bir bölünmenin nedenini açıklayabilir.
Fransa’da 14. yüzyılda ilk mekanik saatlerin saati daha kesin göstermeye başlamalarıyla günün 24 saate ve bir saatin de 60 dakikaya bölünmesi önem kazandı. Bununla birlikte, bu bölünme ancak saat denilen aletin yaygınlık kazanmasıyla 17. yüzyılda gerçek anlamda benimsenecektir.
Tarihsel olarak bir günün 24 saate bölünmesi Sümerlere uzanır. 4000 ila 5000 yıl önce Ortadoğu’nun bu sakinleri günü, üçü gündüz ve üçü de gece olmak üzere altı periyoda bölmüşlerdi. Daha sonra bu periyodlar art arda ikiye bölünerek kısaltıldı: Böylece ilk önce 12, daha sonra 24 periyod ortaya çıktı.
Bu bölümlerin her biri aynı uzunlukta olmasa da gün ortaya çıkmıştı (İngilizcesi "hour", Fransızcası ise "heure" olan saat sözcüğünün kökeni Latince hora’dır):
Yazın günün saatleri daha uzun, kışın ise daha kısaydı. 12 rakamına yönelik bu sempati kuşkusuz yılın 12 aya bölünmüş olmasından kaynaklanıyordu: Ay yılda 12 kez (daha doğrusu 12 ila 13 ay arası) dolunay halini alıyordu.
Daha sonra bu sistem Yunanlılar ve Romalılar tarafından kullanıldı; ardından Babilliler, Hindistan, Pers ve Akdeniz ülkeleri de Büyük İskender’in fetihleri sonucu bu gün hesabıyla tanıştılar. Mısırlıların da günü 24 saate bölmeleri sonucu bu yöntem daha da tanınmaya başlandı; ancak Mısırlılar başka amaçlarla günü 24 saate bölüyorlardı; İ.Ö. 2000 yıllarında Mısırlılar güneş saati kullanıyorlardı.
Gün Mısırlılar tarafından 10 saate bölünmüştü ayrıca güneşin doğuşu ve batışı için de birer saat eklenmişti. Saatin dakikalara, dakikanın ise saniyelere bölünmesi de Sümerliler tarafından gerçekleştirilmiştir.
Ancak bu tür bir kesinlik salt astronominin işine yaradığından tarihi daha yenidir (İ.Ö. 100 Ğ 300). Bir saat niçin 60 dakikaya ve bir dakika da 60 saniyeye bölündü? Çünkü Babilliler bizim gibi 10’lu basamakla değil 60’lı basamakla sayıyorlardı.
Babilliler ilk başta 10’lu basamak için bir sembole sahiptiler; daha sonra bu 10’lu sayıları 6’şar kümelerle yeniden topladılar ve 60, 3600 ve 360.000 için bir sembol belirlediler. O çağın astronomi bilginleri açısından bu bölme işlemi son derece pratikti; nitekim 60, 2, 3, 4, 6, 10, 12, 15, 20 ve 30’la bölünürken 100 yalnızca 2, 4, 5, 10, 20, 25 ve 50’yle bölünür.
Bu altılı sistemin benimsenmesiyle ilgili bir başka varsayım daha söz konusu; Sümerlerde yıl 360 günden oluşurdu. Bu sistem de ister zaman ister açı ölçüsünde olsun 60 dakika ve 3600 saniyelik bir bölünmenin nedenini açıklayabilir.
Fransa’da 14. yüzyılda ilk mekanik saatlerin saati daha kesin göstermeye başlamalarıyla günün 24 saate ve bir saatin de 60 dakikaya bölünmesi önem kazandı. Bununla birlikte, bu bölünme ancak saat denilen aletin yaygınlık kazanmasıyla 17. yüzyılda gerçek anlamda benimsenecektir.