Bu kadar da düşülmez ki!

Kredi notumuz B- idi. Bu düzeyde görünümü ise pozitif olarak nitelendirmişlerdi. Yani, düzelme olduğunda, kredi notumuzun B- den B'ye çıkma olasılığı yüksekti.

On gün önce görünüm pozitiften durağana düşürüldü. Yani, işler iyi gitmiyor, kredi notunun yükselme olasılığı kısa dönemde yoktur dendi. Geçen Salı günü S&P bu kez görünümü negatife döndürdü. Yani, ekonomide ve siyasette yaratılan belirsizlikler giderilemezse, kredi notunun B- den CCC+ ya düşürülebileceği sinyali verildi.

Kredi notumuzun CCC düzeyine düşmesi Türkiye'nin yatırım yapılmaz bir ülke durumuna gelmesi demektir. Bir çok yabancı yatırımcı açısından Türkiye'nin sermaye piyasalarına yatırım yapmak mümkün olmayacaktır.

HATIRALAR

İlk kez 1988 yılında S&P Türkiye'ye geldi. Yurt dışında bono satışı yapmaya başlaması nedeniyle yatırımcıların Türkiye'nin kredi değerliliğinin ölçülmesini talep ettiklerini söyledi. Türkiye'nin, kredi değerliliğinin ölçülmesinde iş birliği yapıp yapmayacağını öğrenmek istiyorlardı.

Kredi değerlendirmesi Türkiye için yeni bir olguydu. İş birliği yapılması kararlaştırıldı. Danışman bir yatırım bankasıyla çalışmalar başladı. O dönemde Türkiye ekonomisinin kuvvetli yönlerinin nasıl takdim edileceği, zayıf alanlarda ise neler yapılmasının planlandığı konularında takdimler hazırlandı.

1990 yılında S&P'nin Türkiye'ye verdiği ilk kredi notu BBB+ oldu. O dönemde Japonya'dan da yüklü bir şekilde borçlandığımızdan S&P'den aldığımız moralle Japon kredi değerlendirme şirketlerinden JCR'ın da Türkiye'yi değerlendirmesini talep ettik. Japonlar'ın notunun daha bol olabileceğini düşünerek JCR'dan en az A- bekliyorduk. JCR'ın notu BBB+ olunca, notun kamuoyuna yayınlanmasını durdurduk. Çünkü beklentilerimiz çok daha yüksekti.

S&P'den aldığımız BBB+ notuyla ilk kez ABD piyasasında Yankee Bonosu ihraç ettik. Türkiye, en tutucu Amerikan sigorta şirketleri için dahi yatırım yapılabilecek ülkeler arasındaydı. Körfez Krizi sırasında dahi BBB notumuzu kaybetmedik.

ZAMAN ALACAK

O dönemden bugünlere gelene kadar köprünün altından çok su geçti. İlk kez 1993 yılının sonunda, 1994 Krizi'nin ayak sesleri duyulmaya başlandığında, S&P notumuzu düşürdü. Çok kısa aralıklarla kredi notumuzu düşürmeye devam ettiler. Şimdi, kredi notumuz B- ve görünüm negatif.

1993 yılı sonundan bugüne, dokuz yıl içinde kredi değerliliğimiz tam sekiz basamak düştü. En tutucu şirketlerin dahi yatırım yapabileceği bir ülke konumundan yatırım yapılamaz bir konumun eşiğine geldik.

1990'lı yılları çok cömert bir biçimde harcadık. Kredi değerlendirme şirketleri açısından notu düşürmek kolaydır, yükseltmek ise zaman alır. Çünkü, S&P gibi kuruluşlar, riskli görüp de aslında o kadar riskli olmayan durumlardan yara almazlar. Ama, aslında riskli olup da daha az riskli gösterdikleri durumlarda itibarları sarsılır.

Dokuz yıl önceki durumumuza gelmek için çok çalışmamız gerekiyor. 1990'lı yılları harcadık. 2000'li yılları iyi kullanmamız gerekiyor.