Blair'den Bush'a: Ne olursa olsun, seninleyim

Raporu hazırlayan soruşturma komisyonunun başkanı Sir John Chilcot, İngiltere eski Başbakanı Blair'i sert dille eleştirdi, "Askeri harekat son seçenek değildi" dedi.

''Askeri harekat belki sonra gerekli olabilirdi, ama Saddam Hüseyin 2003'te acil bir tehdit değildi'' sonucuna varan Sir John Chilcot, İngiltere'nin, Irak'ın silahsızlanmasına yönelik barışçıl tüm seçenekler tüketilmeden işgale katılmayı seçtiğini, Irak'ın işgali sonrasına yönelik planlamanın ve hazırlıkların da yetersiz olduğunu söyledi.

Chilcot ayrıca İngiliz hükümetinin, "Irak'ta askeri harekata katılmanın yasal temeli var" şeklindeki kararının da tatmin edici olmaktan uzak olduğunu belirtti.

'Blair'in görüşü doğru değildi'

Soruşturma komisyonu başkanın açıklamasından başka bazı satır başları şöyle:

-"İngiltere'nin Irak politikası kusurlu istihbarata dayalıydı. İstihbarat sorgulanmalıydı ancak bu yapılmadı."

-"Irak o dönemde herhangi bir tehdit teşkil etmiyordu. Kesin bir şekilde ülkenin kitle imha silahlarının risk teşkil ettiği yönündeki hükmün de haklı bir gerekçesi yoktu."

-"Dönemin başbakanı Blair'in, 'Irak'ta işgal sonrası yaşanacak problemler önceden bilinemezdi' şeklindeki görüşü doğru değildi. Irak'ta iç savaş ve El Kaide'nin faaliyet gösterme riski olduğu yolunda uyarılar vardı."

- "Blair, daha 28 Temmuz 2002'de dönemin ABD Başkanı George W Bush'a gönderdiği bir mektupta, 'Ne olursa olsun, seninleyim' yazdı."

- "Blair, ABD'nin politikalarını etkileme yeteneğini abarttı."

- "İngiltere Savunma Bakanlığı işgali aceleyle planladı ve oluşan güvenlik tehditleri karşısında yavaş reaksiyon gösterdi. Özellikle de çok sayıda askerin ölümüne neden olan el yapımı bombalar konusunda...

- "İngiltere'nin, 2007 yılında Basra'da aktif olarak İngiliz güçlerini hedef alan bir milis grubu ile esir değişimine dayalı bir anlaşma yapmasının en iyi seçenek olması küçük düşürücüydü. İngiltere'nin Irak'taki askeri rolü başarıdan çok uzaktı."

- "Irak'ta işgal ve istikrarsızlık sonucu Temmuz 2009 tarihi itibarı ile en az 150 bin Iraklı, muhtemelen çok daha fazlası, hayatını kaybetti. Ölenlerin çoğu sivildi. Bir milyondan fazla kişi de evsiz kaldı. Irak halkı çok acı çekti."

Başta Blair olmak üzere dönemin önde gelen isimlerinin eleştirildiği Chilcot Raporu, 2 milyon 600 kelimeden oluşuyor.

Sir John Chilcot raporu kamuoyuna duyurmadan önce BBC'ye yaptığı açıklamada ise gelecekte Irak Savaşı benzeri askeri operasyonların çok daha dikkatli bir analiz ve siyasi hüküm sonrası yapılmasını umduğunu söyledi. Chilcot raporun ayrıca 2003-2009 yılları arası Irak'ta hayatını kaybeden 179 İngiliz askerinin ailelerinin bazı sorularının yanıtlanmasını yardımcı olmasını umduğunu da belirtti.

Ölen askerin kardeşi: Blair terörist

Chilcot Raporu'nun açıklanması sonrası Irak'ta ölen İngiliz askerlerinden bazılarının ailelerinin avukatları bir basın toplantısı düzenledi.

Avukatlar, Sir John Chilcot'a rapor için teşekkür etti.

Kardeşini Irak'ta kaybeden bir İngiliz ise "Tony Blair teröristtir" dedi.

Aileler, Blair ve dönemin yetkilileri hakkında dava açıp açmamayı değerlendirecek.

Blair: İyi niyetle alınmış bir karardı

Blair ise Chilcot Raporu ile ilgili yaptığı açıklamada, Saddam Hüseyin'e karşı askeri harekatın "iyi niyetle ve ülkenin çıkarları doğrultusunda alınmış bir karar olduğuna inandığını" söyledi.

Blair, "Saddam Hüseyin'in iktidardan uzaklaştırılmasının bugün Ortadoğu'da ve herhangi bir başka yerde gözlemlediğimiz terörizmin nedeni olduğuna inanmıyorum" dedi.

Blair ayrıca yapılan yanlışların tüm sorumluluğunu üstleneceğini belirtti.

İngiltere'nin, dönemin başbakanı Blair'in kararı ve parlamentonun onayı sonrası 2003'te Irak'ın işgaline katılması, ülkenin dış politikada son 50 yılda aldığı en tartışmalı kararlardan biriydi.

Chilcot Raporu sonrası savaş karşıtlarının ve Irak'ta ölen İngiliz askerlerinin yakınlarının Blair'e yeniden özür dilemesi çağrısında bulunması bekleniyor.
İngiltere Başbakanı David Cameron ise Avam Kamarası'nda yaptığı konuşmada, Chilcot Raporu'ndan gelecek için gerekli derslerin çıkarılması, Irak'ta savaşa onay veren herkesin de yaşananlarla ilgili olarak sorumluluk üstlenmeleri gerektiğini belirtti.

2003'te savaşa karşı çıkan İşçi Partisi lideri Jeremy Corbyn ise Irak Savaşı'nın, gerçeklerin kasıtlı olarak yanlış yansıtılmasına dayalı bir işgal eylemi olduğunu söyledi.

Soruşturma kararını Brown almıştı

Irak Savaşı'nın ardından İngiltere'de o dönem gerek muhalefet partileri, gerekse de iktidardaki İşçi Partisi'nden bazı milletvekilleri İngiltere'nin savaşa katılım sürecinin soruşturulmasını talep etmişti.

Blair 2007'de başbakanlığı bırakmış, halefi Gordon Brown Haziran 2009'da Sir John Chilcot başkanlığında beş kişilik bir soruşturma komisyonu oluşturmuştu.

2001-2009 yılları arasındaki olayları inceleyen Chilcot Komisyonu'nun faaliyetleri İngiltere'ye yaklaşık 10 milyon sterline mâl oldu.

Blair, Brown ve bazı eski bakanlar ile dönemin üst düzey askeri ve istihbarat yetkilileri dahil 150'den fazla kişi Komisyon'a ifade verdi. 150 binden fazla resmi belge de incelendi.

Başta bir sene sürmesi planlanan soruşturma tam yedi yıl sürdü. Bu süre içerisinde soruşturma komisyonun beş üyesinden biri (Sir Martin Gilbert) öldü.
Irak'ın işgali sırasında bir dönem ülkede 46 bin İngiliz askeri vardı

Uluslararası Ceza Mahkemesi raporu inceleyecek

Uluslararası Ceza Mahkemesi Pazartesi günü, adı geçenlerle ilgili olarak soruşturma açılıp açılamayacağını tespit etmek için raporu kapsamlı şekilde inceleyeceğini açıklamıştı.

Irak'ta ölen 179 İngiliz askerinden 29'unu temsil eden avukatlar Chilcot Raporu'nun; Blair, bakanları ya da dönemin İngiliz hükümeti aleyhine dava açılmasına zemin hazırlayabileceğini söylüyor.

İngiltere'de daha önce Irak Savaşı'yla ilgili olarak hazırlanan soruşturma raporlarında özellikle istihbarat alanında yapılan hatalara dikkat çekilmiş ancak hiçbir hükümet yetkilisi doğrudan suçlanmamıştı.