Beş kıtada 22 kardeş

Asya'dan Avrupa'ya, Amerika'dan Afrikaya...İki şehrin kardeş olmasında temel ölçü; şehirlerin tarihi, coğrafi, iktisadi ve sosyal açıdan birbirleriyle benzerlik göstermeleri. Bu ölçülere uyan şehirler protokol imzalayarak kardeş olabiliyor.Bugüne kadar 22 şehirle kardeş olan İstanbul, altı şehirle daha kardeş olmayı bekliyor. Kardeş şihir çalışmalarını yürüten İstanbul Büyükşehir Belediyesi Dış İlişkiler Müdürlüğü, 1984 yılında İçişleri Bakanlığı'nın onayıyla kurulmuş. Dış İlişkiler Müdürü Mehmet Duman, şehir yönetiminde, politik ya da bürokratik kademelerde görev yapan kişilerin, işadamları ve bilim adamlarının karşılıklı ziyaretleri ile şehirler arası işbirliğinin geliştiğini söylüyor.İki ayrı ülkenin şehirleri, karşılıklı faaliyet alanlarında birbirlerine destek olmak amacıyla bir protokol imzalayarak kardeş şehir olabiliyor. Gerçekleştirilen bu faaliyetler toplantı, sergi, festival, fuar, hizmet içi eğitim programları ve karşılıklı personel ve öğrenci değişimi programları şeklinde oluyor genellikle. İki ülke arasında yapılan resmi ve gayri resmi ziyaretler sırasında yeni ticari bağlantılar kurulabiliyor. Kardeş belediyeler yapacakları yatırım ve yeni projelerden, ekonomik işbirliğine açık konulardan öncelikle birbirlerini haberdar ediyor.Merkezi ABD'de bulunan Dünya Kardeş Şehirler Teşkilatı'nın prensiplerine göre her ülkeden ancak bir belediye ile kardeş şehir ilişkisi kurulabiliyor. Bu çok katı bir kural olmamakla birlikte genellikle uyulmaya çalışılıyor. İkinci bir şehirle daha işbirliğine gidilmek istendiğinde 'işbirliği protokolü' imzalanması yoluna gidiliyor. Örneğin Çin Halk Cumhuriyeti'nin Shangay kenti ile İstanbul arasında kardeş şehir protokolü imzalanmış. Ancak Xi'an ile de özellikle kültürel eserlerin korunması ve restorasyonu için işbirliği protokolü imzalanmış. Kriterleri neler?Kardeş şehir adayları belirlenirken iki şehrin birbirine eş değerde olması temel ölçü olarak benimsenmiş. Şehirlerin tarihi, coğrafi, iktisadi ve sosyal açıdan birbirleriyle benzerlik göstermeleri aranan bir özellik. Örneğin bir liman şehri bir başka liman şehriyle, bir ticaret ya da eğitim merkezi bir başkasıyla kardeş olursa aralarında işbirliğinin daha güçlü olacağı düşünülüyor. Kardeş şehir olma teklifi diplomatik yollardan yapılıyor ve Dışişleri Bakanlığı kanalıyla belediyelere iletiliyor. Cumhurbaşkanının herhangi bir ülkeye yapacağı gezi öncesinde getirdiği öneriyle o ülkenin ikinci büyük şehri İstanbul'a kardeş olabiliyor. Teklif karşı taraftan da gelebiliyor. Karşı tarafın teklifte bulunduğu örnekler çoğunlukla Türkiye'nin ve İstanbul'un imkanlarından yararlanmak amacıyla gerçekleşiyor. Bu ülkeler yoğunlukla Türki Cumhuriyetler veya yeni ortaya çıkan Balkan ülkeleri. Protokol esaslarıKonu Belediye Meclisi'nde görüşülüp karar bağlandıktan sonra İçişleri Bakanlığı'na iletilerek izin isteniyor. Bakanlıktan da olumlu yanıt alınırsa kardeş şehir ilişkisi kurulması için gerekli prosedür tamamlanmış oluyor. Her iki tarafın mutabakatıyla ve iki ülke kanunlarına uygun olarak hazırlanıp Belediye Başkanları tarafından imzalanan protokol ile statü resmen başlıyor. Bu aşamadan sonra ilişkiler protokol esasları çerçevesinde ve karşılıklı iyi niyet ilkesiyle yürütülüyor.Mehmet Duman, özellikle bazı şehirlerle ilişkilerde ortak çalışmaların daha aktif biçimde yürütüldüğünü belirtiyor: ‘‘Almanya'nın Berlin ve Köln şehirleri ile ilişkilerimiz oldukça gelişti. Öğrenci ve personel değişimi programları, teknolojik destek, belediye hizmetlerinde kullanılacak çeşitli mal ve hizmetlerin alımında kolaylık gösterilmesi, çıraklık eğitim programları gibi çalışmalar yapılıyor’’. İlişkilerin daha sıkı olduğu Çin Halk Cumhuriyeti'nin Xi'an şehri ile kurulan işbirliği ise işadamlarının ziyaretleri ile daha da pekişmiş. Savaştan sonra yıkıntı haline gelen Saraybosna'nın yeniden inşasında, özellikle de Türk mirası köprüler, çeşmeler ve türbeler gibi bazı eserlerin onarılmasında Türkiye destek vermiş. Kardeş şehir statüsünü sona erdiren belirli bir koşul yok. Ancak taraflar isterlerse protokole süre sınırı ve belirli şartlar dahilinde anlaşmanın feshedileceği yönünde maddeler koyabiliyorlar. Mehmet Duman, Dış İlişkiler Müdürlüğü kurulana kadar sabit bir birim olmadığından anlaşma metinlerinden bazılarının kayıp olduğunu, bu şehirlerle olan protokollerin ya yenilendiğini, ya da iptal edildiğini belirtiyor. Kardeş adaylarıBuenos Aires Arjantin İmza aşamasındaTiflis Gürcistan '' ''Semerkant Özbekistan '' '' Chittagong Bangladeş '' ''Tahran İran İslam Cum. Bakanlık onayındaBakü Azerbaycan Cum. '' ''İşbirliği ProtokolleriFloransa İtalya 1988Berlin Almanya 1989 (Berlin)Stockholm İsveç 1990 (Toronto) Kanada 1990Strasbourg Fransa 1991 (İstanbul)Varşova Polonya 1991 (Varşova)Budapeşte Macaristan 1992 (İstanbul)Filibe Bulgaristan 1992 (İstanbul)Havana Küba 1992 (İstanbul)Kabil Afganistan 1992 (İstanbul)Prag Çek. Cum. 1992Venedik İtalya 1993 (İstanbul)Xi'an Çin Halk Cum. 1997 (İstanbul)Kent Ülke İmza tarihi Rio De Janeiro Brezilya 1965 Isfahan İran 1971Shimonoseki Japonya 1972Lahor Pakistan 1975Jahor Bahru Malezya 1983Cidde S. Arabistan 1984Houston ABD 1988Kahire Mısır 1988 Şangay Çin Halk Cum. 1989/1997St. Petersburg Rusya 1990 Rabat Fas 1991 Merv Türkmenistan 1994 Barcelona İspanya 1997 Dubai BAE 1997 Köln Almanya 1997 Saraybosna Bosna-Hersek 1997Odessa Ukrayna 1997 Oş Kırgızistan 1997 Amman Ürdün 1997Durres Arnavutluk 1998 Almatı Kazakistan 1998 Cakarta Endonezya 1998