Başınızın ağrısı burnunuzdan olmasın
Güncelleme Tarihi:
Mesude ERŞAN
Oluşturulma Tarihi: Ekim 18, 2008 00:00
İstatistiklere göre toplumun neredeyse tamamı yaşamının en az bir döneminde baş ağrısından şikayet ediyor. Ayda bir veya daha sık baş ağrısı çekenlerin oranı da hiç az değil, yaklaşık yüzde 70. Baş ağrılarının bir kısmı burundan, daha doğrusu burnun anatomik yapısından kaynaklanıyor.
Burundaki trigeminal sinire yapılan baskıyla gelişen ağrıya, rinojenik baş ağrısı deniyor. Bu sorunun zamanında tanınıp tedavi edilmemesi yıllarca, genellikle migrenle karışmasına, boş yere kutu kutu ağrı kesici içilmesine yol açıyor. Oysa testlerle sorunun burundan kaynaklanıp kaynaklanmadığını saptamak ve basit operasyonlarla önüne geçmek mümkün. Kulak Burun Boğaz Uzmanı Dr. Emin Kaya, burundan kaynaklı ağrı ve ağrıyla baş etme yöntemlerini anlattı.
İLK ADRES NÖROLOJİ KLİNİĞİ: Baş ağrısının ayırıcı tanısını yapmak temel olarak nöroloji kliniğinin işi. Ancak bu konuda bilgi ve deneyim sahibi bir aile hekimi, pratisyen hekim, acil tıp, fizik tedavi, iç hastalıkları, çocuk hastalıkları, beyin cerrahisi ve kulak burun boğaz uzmanı da tanı koyabilir ve tedavi uygulayabilir. Örneğin Amerika’da baş ağrısı ile ilgilenen ve migren kliniği olan en ünlü doktorlardan biri, plastik cerrahi uzmanı! Ne yazık ki bizde baş ağrıları hep geçiştiriliyor. Hasta kendi başına ilaçlar kullanıyor. İlaçlara karşı duyarsızlık gelişiyor.
BURUN KÖKENLİ AĞRI: Baş ağrısının ortaya çıkabilmesi için, ağrıyı oluşturacak bazı faktörlerin bir araya gelip, belli bir eşiğe kadar uyaranı ortaya çıkarmaları gerekir. Örneğin kahvaltı yapmadan evden çıktığımız yoğun bir iş gününün akşamında, dinlenmek için yudumladığımız şarabın ve yanında yediğimiz karidesin, baş ağrısını ortaya çıkaran eşiği kırması gibi. Bazı insanlarda burun, sinüs boşlukları veya boyun bölgesindeki birtakım noktalar, bu tetik mekanizmasının çalışmasına neden olur. Örneğin; burunda deviasyon ve sinüs yan duvarına batan bir kemik, burun etlerinin aşırı şiş olması ve sonuçta trigeminal sinir dallarının baskıya maruz kalması, burundan köken alan ve sinir boyunca yayılan baş ağrısına neden olur. Bu rinojenik yani burun kökenli baş ağrısı. Trigeminal sinirin uyarılmasıyla bazı kimyasallar açığa çıkar. Bu kimyasalların giriştiği tepkimeler sonucunda da baş ağrısı yaşanır ve şiddetlenir.
SIKLIKLA MİGRENLE KARIŞIYOR: Burnun anatomik yapısına bağlı olan bu baş ağrısı, yüzün yarısında hissedildiğinden ve benzer bazı belirtiler nedeniyle migrenle rahatlıkla karışabilir. Her 10 baş ağrısından 1-2’sinin bundan kaynaklandığını gözlüyoruz. Ayrıntılı kulak burun boğaz ve nörolojik muayenesi yapılan hastanın endoskopik olarak tespit edilen şüpheli alanlarına radyolojik testler de yapılıyor. Hastanın şiddetli ağrısı olduğu bir sırada, lokal anestezik maddelerle uyuşturup, ağrı skalasında olan değişimleri kaydediliyor. Burun ve sinüslere giden ağrıya neden olan trigeminovasküler sinir liflerini bloke edip, bazı testler yapıyoruz. Testler sonucunda, baş ağrısının kaynağının burun olduğunu tespit edersek, operasyon uyguluyoruz. Operasyonla bu şüpheli alanları ortadan kaldırıp, iyileşme halinin kalıcı olmasını sağlamaya çalışıyoruz.
AMELİYAT BİR SAAT SÜRÜYOR: Ameliyat genel anestezi altında yapılıyor ve ortalama bir saat sürüyor. Ameliyatla yapılan; ağrıya yol açan sinire baskı yapan burun kemiği eğriliğini düzeltmek veya burun içindeki fazla dokuları küçültmek. Sabah ameliyat olan hasta, akşam evine gidebiliyor ve ertesi gün işine başlayabiliyor. Dr. Kaya, "Hastaların birçoğunda dikkat çekici biçimde ağrılarının azaldığını ya da tamamen kaybolduğunu gözlemliyoruz" diyor.
AĞRI KESİCİNİN YARATTIĞI AĞRI
Bilinçsizce ağrı kesici kullanılması ve miktarının sürekli artırılması baş ağrıları için başlı başına bir risk. Bir süre sonra ağrı kesicilerin yarattığı baş ağrıları ortaya çıkar. Bazen migren hastalarında, ağrı beklentisinin yarattığı gerilim de gerilim tipi ağrının oluşmasına neden olabilir.
Tip tipbaş ağrısı
Gerilim tipi baş ağrısı: Şiddetli olmayan, sürekli bir ağrı. Zonklama yoktur, başta veya boyunda sıkılık hissi görülür.
Migren: Şiddetli ve zonklayıcı ağrı. Genellikle başın bir tarafında veya bir gözün arkasında hissedilir. Parlayan bir ışık görme hissi (aura) olabilir veya olmayabilir. Işığa ve/veya sese karşı hassasiyet, mide bulantısı ve/veya kusma yapar.
Demet (küme) baş ağrısı: Şiddetli ağrı. Genellikle tek göz çevresinde veya arkasında hissedilir. Burun tıkanıklığı ve göz yaşarması yapar. Ağrı genellikle uyku sırasında başlar. Baş ağrıları bir yıl kadar görülmeyebilir ve sonra geniş bir dönem günlük olarak yaşanır.
Kadınlarda adet döneminde yaşanan baş ağrısı: Migrene benzer bir ağrı yaşanır. Çoğunlukla yumurtlama veya adet döneminde veya hemen önce veya sonra oluşur.
Kafeine bağlı baş ağrısı: Zonklayıcı ağrı.
Yorulmaya bağlı baş ağrısı: Ağrı, baş genelinde olup belirli bir bölge ile sınırlı değildir.
Eklem baş ağrısı: Başta basınç veya sıkışma hissi, çenede ağrılı bir "çıtırdama" görülür.
Romatizmaya bağlı baş ağrısı: Boyunda veya başın arka bölümünde ağrı, hareket ettiğinde artar.
Göz yorgunluğuna bağlı baş ağrısı: Alında hissedilir.
İLK ADRES NÖROLOJİ KLİNİĞİ: Baş ağrısının ayırıcı tanısını yapmak temel olarak nöroloji kliniğinin işi. Ancak bu konuda bilgi ve deneyim sahibi bir aile hekimi, pratisyen hekim, acil tıp, fizik tedavi, iç hastalıkları, çocuk hastalıkları, beyin cerrahisi ve kulak burun boğaz uzmanı da tanı koyabilir ve tedavi uygulayabilir. Örneğin Amerika’da baş ağrısı ile ilgilenen ve migren kliniği olan en ünlü doktorlardan biri, plastik cerrahi uzmanı! Ne yazık ki bizde baş ağrıları hep geçiştiriliyor. Hasta kendi başına ilaçlar kullanıyor. İlaçlara karşı duyarsızlık gelişiyor.
BURUN KÖKENLİ AĞRI: Baş ağrısının ortaya çıkabilmesi için, ağrıyı oluşturacak bazı faktörlerin bir araya gelip, belli bir eşiğe kadar uyaranı ortaya çıkarmaları gerekir. Örneğin kahvaltı yapmadan evden çıktığımız yoğun bir iş gününün akşamında, dinlenmek için yudumladığımız şarabın ve yanında yediğimiz karidesin, baş ağrısını ortaya çıkaran eşiği kırması gibi. Bazı insanlarda burun, sinüs boşlukları veya boyun bölgesindeki birtakım noktalar, bu tetik mekanizmasının çalışmasına neden olur. Örneğin; burunda deviasyon ve sinüs yan duvarına batan bir kemik, burun etlerinin aşırı şiş olması ve sonuçta trigeminal sinir dallarının baskıya maruz kalması, burundan köken alan ve sinir boyunca yayılan baş ağrısına neden olur. Bu rinojenik yani burun kökenli baş ağrısı. Trigeminal sinirin uyarılmasıyla bazı kimyasallar açığa çıkar. Bu kimyasalların giriştiği tepkimeler sonucunda da baş ağrısı yaşanır ve şiddetlenir.
SIKLIKLA MİGRENLE KARIŞIYOR: Burnun anatomik yapısına bağlı olan bu baş ağrısı, yüzün yarısında hissedildiğinden ve benzer bazı belirtiler nedeniyle migrenle rahatlıkla karışabilir. Her 10 baş ağrısından 1-2’sinin bundan kaynaklandığını gözlüyoruz. Ayrıntılı kulak burun boğaz ve nörolojik muayenesi yapılan hastanın endoskopik olarak tespit edilen şüpheli alanlarına radyolojik testler de yapılıyor. Hastanın şiddetli ağrısı olduğu bir sırada, lokal anestezik maddelerle uyuşturup, ağrı skalasında olan değişimleri kaydediliyor. Burun ve sinüslere giden ağrıya neden olan trigeminovasküler sinir liflerini bloke edip, bazı testler yapıyoruz. Testler sonucunda, baş ağrısının kaynağının burun olduğunu tespit edersek, operasyon uyguluyoruz. Operasyonla bu şüpheli alanları ortadan kaldırıp, iyileşme halinin kalıcı olmasını sağlamaya çalışıyoruz.
AMELİYAT BİR SAAT SÜRÜYOR: Ameliyat genel anestezi altında yapılıyor ve ortalama bir saat sürüyor. Ameliyatla yapılan; ağrıya yol açan sinire baskı yapan burun kemiği eğriliğini düzeltmek veya burun içindeki fazla dokuları küçültmek. Sabah ameliyat olan hasta, akşam evine gidebiliyor ve ertesi gün işine başlayabiliyor. Dr. Kaya, "Hastaların birçoğunda dikkat çekici biçimde ağrılarının azaldığını ya da tamamen kaybolduğunu gözlemliyoruz" diyor.
AĞRI KESİCİNİN YARATTIĞI AĞRI
Bilinçsizce ağrı kesici kullanılması ve miktarının sürekli artırılması baş ağrıları için başlı başına bir risk. Bir süre sonra ağrı kesicilerin yarattığı baş ağrıları ortaya çıkar. Bazen migren hastalarında, ağrı beklentisinin yarattığı gerilim de gerilim tipi ağrının oluşmasına neden olabilir.
Tip tipbaş ağrısı
Gerilim tipi baş ağrısı: Şiddetli olmayan, sürekli bir ağrı. Zonklama yoktur, başta veya boyunda sıkılık hissi görülür.
Migren: Şiddetli ve zonklayıcı ağrı. Genellikle başın bir tarafında veya bir gözün arkasında hissedilir. Parlayan bir ışık görme hissi (aura) olabilir veya olmayabilir. Işığa ve/veya sese karşı hassasiyet, mide bulantısı ve/veya kusma yapar.
Demet (küme) baş ağrısı: Şiddetli ağrı. Genellikle tek göz çevresinde veya arkasında hissedilir. Burun tıkanıklığı ve göz yaşarması yapar. Ağrı genellikle uyku sırasında başlar. Baş ağrıları bir yıl kadar görülmeyebilir ve sonra geniş bir dönem günlük olarak yaşanır.
Kadınlarda adet döneminde yaşanan baş ağrısı: Migrene benzer bir ağrı yaşanır. Çoğunlukla yumurtlama veya adet döneminde veya hemen önce veya sonra oluşur.
Kafeine bağlı baş ağrısı: Zonklayıcı ağrı.
Yorulmaya bağlı baş ağrısı: Ağrı, baş genelinde olup belirli bir bölge ile sınırlı değildir.
Eklem baş ağrısı: Başta basınç veya sıkışma hissi, çenede ağrılı bir "çıtırdama" görülür.
Romatizmaya bağlı baş ağrısı: Boyunda veya başın arka bölümünde ağrı, hareket ettiğinde artar.
Göz yorgunluğuna bağlı baş ağrısı: Alında hissedilir.