Atasözleriyle Osmanlı-Türk afet yönetimi kültürü

Osmanlı - Türk atasözlerinin ise hepsi manalıdır.” Bu düşünceden yola çıkıp Milli Kütüphane Başkanlığı’nın yayımladığı 2 ciltlik Türk Atasözü ve Deyimleri sözlüğünü inceledim. 10 bin 730 sözü tarayıp halkımızın afet yönetimi felsefesini, afetler konusunda nasıl düşündüğümüzü anlamak istedim. İlgili atasözlerini modern afet yönetiminin dört öğesine göre sınıflandırmaya çalıştım. Anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az!

AFET RİSKİ VE ZARARLARINI AZALTMA
Çok açılma, üşürsün

Ağaç ile kabuk arasına parmak sokulmaz
Ağaç yumuşağını kurt yer
Al malın iyisini, çekme kaygusunu
Alçak yerde yatma sel alır, yüksek yerde yatma yel alır
Ateş ile sel dilsiz düşmandır haber vermeden gelir
Ateş ile su hatıra bakmaz
Ateş işe pamuğun oyunu olmaz
Ateş şakası olmaz
Ateşin dostluğu olmaz
Ağaç ne kadar uzunsa balta dibinde hazırdır
Ak akça kara gün içindir

AFETLERE HAZIRLIK
Atım tepmez, itim kapmaz deme

Adam olan iki kere aldanmaz
Akşam güneşidir çabuk geçer
Abanın kadri yağmurda bilinir
Acemi katır kapı önünde yük indirir
Ak koyunun kara kuzusu da olur
Akla gelmeyen başa gelir
Arka su gelinceye kadar kurbağanın gözü patlar
Acele bir ağaçtır, meyvesi pişmanlık
Derede tarla sel için, tepede harman yol için
Deveyi bağla da yine tevekkül et
Düşman karınca ise sen fil san
İşini kış tut da yaz çıkarsa bahtına
Sabahın yiyeceğini akşamdan düşün
Önüne bakma, sonuna bak

AFETLERE MÜDAHALE
Deveyi yel alsa, keçiyi gökte ara

Acıklı başta akıl olmaz
Ağlama fayda vermez
Alemin dili tutulmaz
At çalındıktan sonra ahırın kapısını kapar
Baktım kar havası, eve gel kör olası
Bir ağızdan çıkan bin ağıza yayılır
Dibi görünmeyen sudan geçme
Yardımsız dünya dönmez

AFET SONRASI İYİLEŞTİRME
Ayaz oldu, bulut oldu, geçen günler unut oldu

Duvarı nem, insanı gam yıkar
Acıyan uyumuş, acıkan uyumamış
Ağacı kurt, insanı dert yer
Ağalık vermekle yiğitlik vurmakla
Akıl tecrübe ile kemal bulur
Akıllı iki kere aldanmaz
Az veren candan, çok veren maldan
Bir felaket bin nasihatten evladır
Damlaya damlaya göl olur