Yıkılan 'Süzgeç Binası'na başsağlığı ilanı

Başkent’in, Cumhuriyet dönemi mimarisinde büyük öneme sahip olan yapılarından Dışkapı’daki Ankara Su Süzgeci yıkıldı. Mimarlar Derneği 1927, Türk Serbest Mimarlar Derneği, Koruma ve Restorasyon Uzmanları Derneği, TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi ve DOCOMOMO_Türkiye Ulusal Çalışma Grubu, gazetelere verdikleri “başsağlığı” ilanıyla yıkıma tepki gösterdi. İlanda, Ankara Su Süzgeci’nin, Cumhuriyet’in modern altyapıya sahip kentler kurma çalışmasının sembolü olduğu belirtilerek, şöyle denildi:

FIRSATTI, MOLOZ OLDU

“Döneminin mimari özelliklerini taşıyan kimlikli bir endüstri yapısı idi. Su Süzgeci yapısı, Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından bir vakıf üniversitesine devredilmiş. 1950’lerde Ressam Rahmi Pehlivanlı’nın tablosuna konu olan yapının ‘Endüstri Mirası’ olarak tescili için başvuruya yanıt beklenirken, aniden yıktırıldığı öğrenildi. Yeni kurulacak bir üniversitenin tesisleri için bulunmaz bir fırsattı, moloz oldu. Ankara, Başkent oluşunun önemli bir anısını, mimarlık da önemli bir yapısını kaybetti. Yıkılışının 40. gününde, Ankara’nın ve mimarlığın başı sağolsun.”

1935’TE TEMELİ ATILMIŞTI

Cumhuriyet’in ilk yıllarında yeni kurulan ve nüfusu kısa sürede artan Başkent’in su gereksinimini karşılamak amacıyla Çubuk Barajı ve filtre istasyonunun (Ankara Su Süzgeci’nin) yapımına 1930’ların ilk yıllarında karar verildi. 10 Haziran 1935’te temeli atılan yapı, 3 Kasım 1936’da Çubuk Barajı’yla birlikte görkemli törenlerle açıldı. Dışkapı semtinde bulunan Ankara Su Süzgeci Binası, idari birimleri, lojmanları (müdür, makinist ve amele evleri), su ölçüm tesisi, ambar ve depo binaları ile birlikte duvarlarla tarifli küçük bir yerleşke içinde tasarlanmıştı. Kesin hatlı yalın geometrik biçimli kütleleri, yarım silindirik bir uzantıyla biten yan kanadı ve farklı yüksekliklerde dikey parçalardan oluşan kulesi, yapının modernist dilinin belirgin öğeleriydi. Cumhuriyet’in kuruluş yıllarının ilerleme, modernlik ve sanayi öncülleriyle örtüşen kübik ve konstrüktivist formlarıyla, döneminin estetik ve sosyal değerlerini temsil etmekteydi. Su Süzgeci, uzun yıllar Ankara’ya içme suyu, sulama suyu ve Gençlik Parkı havuzları için gerekli suyu temin ettikten sonra, son dönemlerde kullanım dışı kaldı.

MODERN MİMARİNİN ÖRNEĞİYDİ

Dışkapı’da 1936 yılında açılan büyük törenlerle açılan Su Süzgeci Binası, aynı yıllarda inşa edilen Çubuk 1 Barajı’nın suyunu filtrelemek için uzun yıllar Ankara halkına hizmet verdi. Ankara’nın sembol mekanlarından Gençlik Parkı’ndaki havuzları da besleyen süzgeç binası, çevresindeki yapılarla birlikte 1930’lu yılların “kübik” diye tarif edilen modern mimari özelliklerini gösteriyordu. Yeşil alan içindeki bina uzun yıllar Ankara halkının misafirini karşılamak için verdiği adreslerden biri olmuştu.