Suriye krizi

Geçen cumartesi günü Esad rejiminin ele geçirmeye çalıştığı Doğu Guta’nın Duma kentinde kimyasal silah saldırısı düzenlediği iddiaları ve ABD’den gelen operasyon tehditleriyle birlikte Soğuk Savaş sonrasında küresel savaş riski en yüksek seviyeye ulaştı.

ENKAZ ÜLKE

2011 yılının başında birkaç gencin Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad aleyhinde grafitiler yazmasıyla başlayan isyanın kısa sürede Suriye’yi bir yangın yerine çevirmesinden bu yana yedi yıl geçti. Artık kimse Suriye’de gerçek can kaybının ne kadar olduğunu bilmiyor. Ancak 500 bini bulduğuna dair varsayımlar söz konusu.

Kimi füzelerin kurbanı oldu. Kimi pazar yerine atılan varil bombalarıyla paramparça oldu. Kimi ise bombaların yıktığı binaların altında kurtarılmayı beklerken son nefesini verdi. Esad rejimi ile muhaliflerin savaşında Halep yerle bir oldu. Keza ABD’nin terör örgütü DEAŞ’tan almak için bombaladığı Rakka. Dün Şam rejiminin ele geçirdiğini ilan ettiği Doğu Guta da şimdi devasa bir enkaz...

KİMYASAL ÖLÜM

KOCA bir ülke mahvolurken dünya akan kana çare olmadı. Suriye’de Esad’ın savaşı şubat ayı başından bu yana Şam’ın doğusunda muhalif grupların kontrolündeki Doğu Guta’ya yoğunlaşmıştı. Rusya’nın ve İran’ın desteğiyle de Esad güçleri ilerlerken son olarak Duma kentinde muhaliflerin direnişi sürüyordu ki, geçen cumartesi günkü saldırı geldi.

İnsanlar bodrumlarda saldırı dalgasının geçmesini beklerken kimyasal silah saldırısına benzer semptomlar yaşanmaya başladı. Gözlerde yanma, solunum zorluğu, ağız ve burundan beyaz köpük gelmesi gibi... Kimi kaynaklar can kaybını 80 olarak verdi.

FÜZE KAVGASI

SAVAŞTA insanlar bombalardan ölebilirdi. Ama ‘kimyasal silah’ kırmızı çizgiydi. Nitekim ABD Başkanı Trump da bu kurala uygun olarak Beşar Esad’ı suçlayarak ‘Büyük bir bedel ödeyecek’ diye tweet attı. Önceki günkü tweetlerinde Esad’a arka çıkmakla suçladığı Rusya’yı doğrudan hedef alarak ‘füzeler geliyor’ diyerek silahları ‘yeni ve akıllı’ diye de övdü.

Moskova’ya meydan okuyordu. Mart ayı başında Rusya lideri Vladimir Putin, parlamentoya yönelik ‘ülkenin durumu’ konuşmasında, Rusya’nın yeni nükleer ve stratejik silahlar geliştirdiğini söylemiş ve bunların ‘yenilmesi mümkün’ olmayan silahlar olduğunu iddia etmişti.

TANSİYON DÜŞER Mİ

TRUMP dün de güne Suriye tweet’i atarak başladı. Bu kez ‘Suriye’ye saldırı çok yakında da olabilir hiç o kadar yakın da olmayabilir’ diyordu. ABD medyasına yansıyan haberlere göre ABD yönetimi Suriye’ye yönelik olası seçenekleri değerlendiriyor.

Henüz saldırının Esad rejiminin işi olduğu kesinleşmiş değil.

Kısa süreli bir misilleme mi olsun, daha geniş çaplı bir operasyon mu? Ya da askeri olmayan önlemler mi?

Büyük ve uzun bir operasyon, harekâtta yanlışlıkla bir Rus askeri ya da İran askerinin ölmesi dünyayı daha büyük bir krizin içine sürükleyebilir. Bu istenmeyen senaryo Türkiye için de Avrupa için de riski daha büyütebilir.

TRUMP’IN İŞİ ZOR

SURİYE’de krizi takip ederken şunu da akılda tutmak gerekiyor. Trump iç siyasette köşeye sıkışmış durumda. Özellikle Rusya’nın 2016 seçimlerine Trump lehine müdahale edip etmediğini araştıran Özel Savcı Robert Mueller’den çok rahatsız. Geçen hafta özel avukatı Michael Cohen’in bürosuna düzenlenen baskından duyduğu hoşnutsuzluğu gizlemedi. Çünkü soruşturmanın Rusya ile gerilime katkıda bulunduğu görüşünde. Mueller’i görevden alabileceği konuşulanlar arasında.

Trump’ın savcıyı kovması ABD’de yeni sokak protestoları anlamına gelecek. Sonuçta Suriye’de ne olacağı, ABD’deki bu gerilimle de bir parça bağlantılı olacaktır.