Trenin uğramadığı dünyadaki tek istasyon, Dalaman’dadır
Güncelleme Tarihi:
Murat BARDAKÇI
Oluşturulma Tarihi: Ekim 20, 2004 02:04
Mısır’ın son hıdivi yani valisi olan Abbas Hilmi Paşa, sahibi bulunduğu Dalaman’a 20. yüzyılın başlarında bir köşk, İskenderiye’ye de bir istasyon binası inşa ettirmek istemiş ve projeleri Fransızlara hazırlatmıştı. Ancak Fransa’dan malzemeleri getiren gemiler güzergáhı karıştırınca İskenderiye’de mükemmel bir köşk yapıldı, Dalaman da dünyanın tren yolu bağlantısı olmayan ilk ve tek istasyon binasına kavuştu.
Demiryolları, icadından çok kısa bir süre sonra Osmanlı İmparatorluğu’na da geldi ve imparatorluğun birçok yerine demiryolu hatları döşendi. Bu hatları süsleyen istasyonlar bugün birçok yerde hálá kullanılıyor. İstasyonların en ilginci ise, demiryolunun hiç uğramadığı Dalaman’a yanlışlıkla yapılan bir bina idi.
Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın 19. yüzyılın başlarında Mısır’a hákim olmasıyla, Osmanlı İmparatorluğu’nun bölgedeki nüfuzu giderek azaldı. Mısır ile yetinmeyen Kavalalı, Suriye’ye de göz dikti ve Mısır ordusu 1831’de girdiği Suriye’ye kısa sürede hákim oldu. Daha sonra Mehmed Paşa’nın oğlu İbrahim Paşa, Osmanlı ordularını mağlup ederek Kütahya’ya kadar ilerledi. Avrupa’nın büyük devletleri ve Rusya araya girmeselerdi, Mısır ordusu belki de İstanbul kapılarına dayanacaktı.
Üçüncü Selim, 18. yüzyılın sonlarında annesi Mihrişah Kadın’a Dalaman’da çok büyük bir çiftlik hediye etmişti. Çiftlik bugünkü Tepearası, Eskiköy, Dalyan, Ortaca, Akıncı, Güzelyurt ve Dalaman’ın tamamını kapsayan uçsuz bucaksız bir arazi idi. Mısır’ın idaresinin Osmanlı İmparatorluğu ile yaptığı antlaşma sayesinde babadan oğula geçmesini sağlayan Kavalalı, zamanla bu çiftliğe sahip oldu ve çiftlik, Mehmet Ali Paşa’nın ölümünden sonra ailenin mülkü olarak kaldı. En nihayet 1874’te, Mısır’a hıdiv olan İkinci Abbas Hilmi Paşa’nın mülkiyetine geçti.
Abbas Hilmi Paşa, 1905’te ‘Nimetullah’ isimli yatıyla Dalaman’a 12 kilometre mesafedeki Sarsıla Koyu’na gitti. Bugün Muğla’nın ilçesi olan Dalaman, o günlerde henüz yoktu, sadece deniz kenarında sazlardan yapılmış 30 evlik Söğüt isimli bir köy vardı ve Dalaman verimli bir ovadan ibaretti. Av hayvanlarının cirit attığı uçsuz bucaksız ovayı gören av meraklısı Hıdiv, bölgeyi çok beğendi.
Hıdiv, Sarsıla Koyu’na iskele ile depo inşa ettirdi ve koydan çiftliğe uzanan bir de yol yaptırttı. Yolun her iki tarafına Mısır’dan getirttiği okaliptüs ağaçlarını diktirirken çevredeki bataklıkları da kurutturdu.
Abbas Hilmi Paşa, ikinci aşama olarak çiftliğinin bulunduğu Dalaman’a bir av köşkü ve aynı anda İskenderiye’ye de bir tren istasyonu inşa ettirmeyi planladı. Binaların yapımını Fransız mimarlara havale etmişti. Fransa’dan yola çıkan ve av köşkünün malzemeleri ile binanın projesini taşıyan gemi Dalaman’a, tren istasyonunun malzemeleri ile projesini taşıyan diğer gemi ise Mısır’a gidecekti. Ancak yolda bir karışıklık oldu ve Mısır’a gitmesi gereken gemi, yükünü Sarsala Koyu’ndaki iskeleye boşalttı.
Hıdiv’in Dalaman’daki işçileri, karışıklığın farkında olmadan malzemeleri develere ve katırlara yükleyerek, Abbas Hilmi’nin köşkünün bulunduğu yere götürdüler. Gemiyle gelen ustalar ve Hıdiv’in adamları da, efendilerine sürpriz yapmak için hemen binanın yapımına giriştiler. Fakat son derece garip bir karışıklık yaşanmış, Dalaman’da planlanan av köşkü değil, istasyon binası inşa edilmiş, Mısır’a giden diğer gemideki malzeme ile de mükemmel bir av köşkü yapılmıştı.
Eksikler de kısa sürede tamamlandı ve Dalaman’daki binanın etrafına Mısır’dan getirilen palmiyelerle hurma ağaçları dikildi. Tren yolunun bulunmadığı Dalaman’a istasyon binası yapılması Hıdiv’i hayli şaşırttı ama binayı yıktırmadı ve istasyonun yanına bir de cami inşa ettirdi.
1928’e kadar Hıdiv Abbas Hilmi Paşa’nın mülkiyetinde kalan çiftliğe, Türk Sanayi Bankası’ndan alınan bir kredi ödenemeyince, devlet tarafından el kondu. Bina 1930’dan 1958’e kadar Jandarma Karakolu olarak kullanıldı, sonra Devlet Üretme Çiftlikleri’ne tahsis edildi. Dalaman-Köyceğiz yolu üzerinde, Dalaman Çayı’na 10 kilometre uzaklıkta bulunan Devlet Üretme Çiftliği trenle tanışamadı ama bölgedeki tarımın gelişmesinde büyük katkısı oldu.
Abbas Hilmi Paşa ise, 30 yıl hıdivlik yaptıktan sonra, 1914’te ‘Türkiye yanlısı olduğu’ gerekçesiyle İngilizler tarafından Mısır’ın yönetiminden uzaklaştırıldı. Paşa, ömrünün kalan kısmını genellikle Avrupa’da geçirdi ve 20 Aralık 1944’te Cenevre’de vefat etti.
Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın 19. yüzyılın başlarında Mısır’a hákim olmasıyla, Osmanlı İmparatorluğu’nun bölgedeki nüfuzu giderek azaldı. Mısır ile yetinmeyen Kavalalı, Suriye’ye de göz dikti ve Mısır ordusu 1831’de girdiği Suriye’ye kısa sürede hákim oldu. Daha sonra Mehmed Paşa’nın oğlu İbrahim Paşa, Osmanlı ordularını mağlup ederek Kütahya’ya kadar ilerledi. Avrupa’nın büyük devletleri ve Rusya araya girmeselerdi, Mısır ordusu belki de İstanbul kapılarına dayanacaktı.
Üçüncü Selim, 18. yüzyılın sonlarında annesi Mihrişah Kadın’a Dalaman’da çok büyük bir çiftlik hediye etmişti. Çiftlik bugünkü Tepearası, Eskiköy, Dalyan, Ortaca, Akıncı, Güzelyurt ve Dalaman’ın tamamını kapsayan uçsuz bucaksız bir arazi idi. Mısır’ın idaresinin Osmanlı İmparatorluğu ile yaptığı antlaşma sayesinde babadan oğula geçmesini sağlayan Kavalalı, zamanla bu çiftliğe sahip oldu ve çiftlik, Mehmet Ali Paşa’nın ölümünden sonra ailenin mülkü olarak kaldı. En nihayet 1874’te, Mısır’a hıdiv olan İkinci Abbas Hilmi Paşa’nın mülkiyetine geçti.
Abbas Hilmi Paşa, 1905’te ‘Nimetullah’ isimli yatıyla Dalaman’a 12 kilometre mesafedeki Sarsıla Koyu’na gitti. Bugün Muğla’nın ilçesi olan Dalaman, o günlerde henüz yoktu, sadece deniz kenarında sazlardan yapılmış 30 evlik Söğüt isimli bir köy vardı ve Dalaman verimli bir ovadan ibaretti. Av hayvanlarının cirit attığı uçsuz bucaksız ovayı gören av meraklısı Hıdiv, bölgeyi çok beğendi.
Hıdiv, Sarsıla Koyu’na iskele ile depo inşa ettirdi ve koydan çiftliğe uzanan bir de yol yaptırttı. Yolun her iki tarafına Mısır’dan getirttiği okaliptüs ağaçlarını diktirirken çevredeki bataklıkları da kurutturdu.
Abbas Hilmi Paşa, ikinci aşama olarak çiftliğinin bulunduğu Dalaman’a bir av köşkü ve aynı anda İskenderiye’ye de bir tren istasyonu inşa ettirmeyi planladı. Binaların yapımını Fransız mimarlara havale etmişti. Fransa’dan yola çıkan ve av köşkünün malzemeleri ile binanın projesini taşıyan gemi Dalaman’a, tren istasyonunun malzemeleri ile projesini taşıyan diğer gemi ise Mısır’a gidecekti. Ancak yolda bir karışıklık oldu ve Mısır’a gitmesi gereken gemi, yükünü Sarsala Koyu’ndaki iskeleye boşalttı.
Hıdiv’in Dalaman’daki işçileri, karışıklığın farkında olmadan malzemeleri develere ve katırlara yükleyerek, Abbas Hilmi’nin köşkünün bulunduğu yere götürdüler. Gemiyle gelen ustalar ve Hıdiv’in adamları da, efendilerine sürpriz yapmak için hemen binanın yapımına giriştiler. Fakat son derece garip bir karışıklık yaşanmış, Dalaman’da planlanan av köşkü değil, istasyon binası inşa edilmiş, Mısır’a giden diğer gemideki malzeme ile de mükemmel bir av köşkü yapılmıştı.
Eksikler de kısa sürede tamamlandı ve Dalaman’daki binanın etrafına Mısır’dan getirilen palmiyelerle hurma ağaçları dikildi. Tren yolunun bulunmadığı Dalaman’a istasyon binası yapılması Hıdiv’i hayli şaşırttı ama binayı yıktırmadı ve istasyonun yanına bir de cami inşa ettirdi.
1928’e kadar Hıdiv Abbas Hilmi Paşa’nın mülkiyetinde kalan çiftliğe, Türk Sanayi Bankası’ndan alınan bir kredi ödenemeyince, devlet tarafından el kondu. Bina 1930’dan 1958’e kadar Jandarma Karakolu olarak kullanıldı, sonra Devlet Üretme Çiftlikleri’ne tahsis edildi. Dalaman-Köyceğiz yolu üzerinde, Dalaman Çayı’na 10 kilometre uzaklıkta bulunan Devlet Üretme Çiftliği trenle tanışamadı ama bölgedeki tarımın gelişmesinde büyük katkısı oldu.
Abbas Hilmi Paşa ise, 30 yıl hıdivlik yaptıktan sonra, 1914’te ‘Türkiye yanlısı olduğu’ gerekçesiyle İngilizler tarafından Mısır’ın yönetiminden uzaklaştırıldı. Paşa, ömrünün kalan kısmını genellikle Avrupa’da geçirdi ve 20 Aralık 1944’te Cenevre’de vefat etti.