Aliyev'in sıkıntısı

Ferai TINÇ

Haydar Aliyev'in, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Cumhur Ersümer ile görüşmesinden sonra yaptığı açıklama Bakü-Ceyhan ile ilgili ciddi bir uyarı niteliğindeydi.

Aliyev dilinin altındaki baklayı basın toplantısında açık açık söyleyemiyor ama ipuçlarını veriyordu:

‘‘Petrolümüze yatırım yapan şirketlerin hepsinin bir görüşü var, orta yolu bulalım. Onlar ekonomikliği esas alıyor. Giderlerin artmasıyla ilgili sıkıntılar var. Türkiye istiyorsa Bakü-Ceyhan olsun, vakit geldi. Gelin iş görelim!’’

Aliyev ne diyor? ‘‘Bakü-Ceyhan'ı istiyorsanız elinizi çabuk tutun’’ diyor. ‘‘Gelin iş görelim!’’

Çünkü tren kaçmak üzere. Aliyev, perde arkasında olan bitenleri, yabancı şirketlerin bayramdan sonraki toplantısında neler konuşulduğunu kamuoyuna açıkça söyleyemiyor ama sıkıntısını ‘‘Şirketler ekonomikliği esas alıyor’’ uyarısıyla dile getiriyor.

* * *

YABANCI şirketler konsorsiyumunda Bakü-Ceyhan'a ilgili azalıyor.

Hatta kalmıyor.

Şirketler, ‘‘Rusya ve Gürcistan hatlarını biraz geniş tutar, boruların kapasitesini arttırırız, uzun bir süre piyasaların ihtiyacı kadar petrolü bu iki yol üzerinden pazara çıkartırız’’ görüşünde birleşiyorlar.

Ana boru hattına şu aşamada ihtiyaç duyulmadığı konusunda şirketlerde görüşbirliği hakim.

Washington her gün Bakü-Ceyhan'ı desteklediğini tekrarlayıp duruyor.

Ya AIOC içindeki Amerikan şirketleri? Onlar ne yapıyor?

Hiç merak etmeyin, onlar da diğer şirketlerle aynı görüşü savunuyor.

‘‘Bakü-Ceyhan'a bu aşamada ihtiyaç yok!’’

İşte Aliyev'in, ‘‘Türkiye üzerine düşeni yapmıyor’’ uyarısının ardında bu endişe yatıyor.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı, trenin kaçmak üzere olduğunu bu sözlerle anlatıyor.

* * *

30 Nisan'da yapılacak olan toplantı çok önemli. Azerbaycan petrol şirketi SOCAR, yabancı şirketlerle toplanacak. Ve ana boru hattı konusunda bu kez SOCAR tavrını açıklayacak.

Daha önce yazmıştım. Erken petrolün Rusya'dan sonra ikinci güzergâhı olan Bakü-Supsa hattıyla ilgili olarak SOCAR yeni bir öneri getirmiş, bu güzergâhın öngörülenden daha fazla masraf gerektirdiği ortaya çıkınca, 42 inçlik boru kullanarak Tiflis'e kadar ana boru hattının döşenmesini istemişti.

Yabancı şirketler ise bu değişikliğin projeyi bir buçuk yıl daha geriye atacağı ve petrolün piyasaya çıkışını erteleteceği gerekçesiyle karşı çıktılar. Bu konuda tartışmalar sürüyor.

Azerbaycan tam da bu noktada Türkiye'nin desteğini arkasında hissetmek istiyor. Yoksa işler daha da karışacak.

İşte Aliyev, pazarlıkların iyiden kızıştığı bu günlerde uyarıyor. ‘‘Bakü-Ceyhan'la ilgili teklifinizi somutlaştırın, projeye asılın’’ mesajını veriyor.

Türk yetkililer ise, ‘‘Bu gürültü bize fiyat kırdırtmayı amaçlıyor’’ diyorlar. Ama hâlâ ana boru hattıyla ilgili Türkiye'nin ekonomik, idari ve hukuki koşullarını ortaya koyan somut bir teklif yok ortada.

Koltuğunun altına, Dünya Bankası tarafından henüz onaylanmamış bir fizibilite raporunu sıkıştırıp ortalıkta dolanmak, 21'inci yüzyılın en önemli projelerinden biri olan Bakü-Ceyhan'ı hayata geçirmeye yetmiyor.

Aliyev uyarıyor, ‘‘Vakit geldi. Gelin iş görelim!’’

Ve bir anahtar cümlecik ekliyor:‘‘Eğer Türkiye Bakü-Ceyhan olsun istiyorsa...’’

---