24 metre sınırı kime yarayacak?

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın 1 Eylül’de biten avlanma yasağının arifesinde aldığı 24 metre kararı tartışmalara neden oldu. Endüstriyel balık avında yüzde 80’lik paya sahip gırgır teknelerine avlanma izninin 18 metre derinlikten, 24 metreye çıkarılması ekolojik yönden doğru, ekonomik yönden, yani balıkçı ve tüketici açısından yanlış bir karar olarak değerlendiriliyor. İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi’nden Prof. Dr. Bayram Öztürk 24 metrenin AB’ye uyum adına aceleyle alınmış bir karar olduğu görüşünde: “Bilim insanları ve sektörün akil isimlerinden oluşacak bir kurulun önceden oturup ekolojik ve ekonomik yönden ortak yarar noktasını belirlemesi lazımdı. Çünkü AB’de sınır kimi ülkede 50, kimi ülkede 30-35 metre. Burada niye 24 de, 25 metre değil? Bu yasağın uygulanamayacağı yerler var. Mesela İstanbul Boğazı’nda 24 metreye gidersen, tankerin altında kalırsın. İğneada’da, Şile’de git git, 24 metreyi bulamazsın, daha açığa çıkacaksın. Balıkçılar, bu dönemde deniz suyunun sıcaklığına bağlı olarak balıkların kıyıdan gittiğini söylüyor. ‘Sığdan balık tutabilirim, tutamazsam balığı 100 liradan yersiniz’ diyor. Pahalı balık yiyeceğiz.”
Öztürk’e göre bu sınırlamanın ana sebebi AB’nin yıllar önce gırgır avcılığıyla ilgili koyduğu kurallar: “Bu yasak Akdeniz’de 50 metre derinliğe kadar yaşayan endemik deniz çayırlarının korunması için getirildi. Bunlar Akdeniz’in akciğerleri, aynı zamanda içinde yavru balıklar ve yumurtalar barınıyor. Ancak, AB ülkelerindeki balıkçılıkla bizimki farklı. Türkiye’deki filo çok kuvvetli. Devlet bu balıkçı filosuna destek vererek açık denizlerde balık avını teşvik etmeli.”

Hamsi rüsva oldu, kasası 5 TL
YASAĞIN KALKTIĞI GÜNLERDE BALIK HALİNDEN MANZARALAR

Kumkapı’daki balık haline vardığımızda saat sabahın 05.00’i. Şafak kıyıya yanaşan teknelerin ardında sökmek üzere. Sabahın bu kadar erken saati olmasına rağmen binanın içine girdiğimizde renkli bir pazar ve sıra sıra dizilmiş, irili ufaklı balık kasalarının başında satış için canhıraş bağırışlar karşılıyor bizi.
Halde tam bir hamsi bolluğu var halde. Nedeni; 24 metre sınırı yüzünden ‘kafalı balık’ tabir edilen büyük balıkların kıyıya yakın avı yasaklanınca balıkçıların Karadeniz’de hamsi avına yüklenmesi. Hamsinin kasası ortalama 10, bazı teknelerde 5 TL. Yaklaşık 20 kiloluk bir kasa olduğu düşünülürse, balıkçıların deyimiyle ‘hamsi rezil, rüsva’ oluyor.
Tekneden indirdiği kasaların başındaki bir balıkçı, “Bugün balık bedava. Reisler kızdı, halka çalışıyorlar. Kıyı yasağı nedeniyle kasasını 5 liradan satıyoruz, vallahi 5 TL” diye bağırıyor. Belediyelerin, “Kabzımallar yüzünden balık fiyatları yükseliyor” iddiasına tepki gösteren bir aracı, “Buyurup gelsinler, kasası 5-10 TL’ye hamsi zibil. Dünden kalan balıklar kasası 3 TL’ye satılıyor. Satın alıp vatandaşa bedava dağıtsınlar, yoksulun karnı doysun” diyor.

GIRGIR AVCILIĞI NEDİR?

‘Endüstriyel avcılık’ tabir edilen gırgır avcılığı Türkiye’deki balık avında yüzde 80 paya sahip. Türkiye’de 500’ü aşkın gırgır teknesi var, bunların 250’si Karadeniz’de, 70 civarı Akdeniz’de. Gırgırla palamut, lüfer, istavrit, çaça, sardalye, hamsi gibi sürü oluşturan balıklar avlanıyor. Sürülerin kestirme av yöntemi, ağın çevrilmesi. Ağın uzun üst bölümünde mantarlar, altta kurşunlar var. Uzunluğu 400-1400 metre ama bu boyut avlanacak balığa göre değişiyor. Örneğin sardalye için Ege denizinde uzunluk 900 metre, ağın derinliği 80-160 metre.

DÜZENLEMENİN EKOLOJİK ARTILARI

Balıklar için Marmara Adası’nda bir atlama taşı var: Göç ederken önce Prens Adaları’na, oradan Karadeniz’e geçiyorlar. Bu üreme noktasında Tombik, Gobena, Tulina gibi balıklar bulunuyor. Düzenlemeyle Adalar’da koruma bölgeleri oluşturuldu. Bu sebeple 6 mil açıkta balık avı kararı çevreciler tarafından olumlu değerlendiriliyor.

HANGİ BALIK KAÇA SATILIYOR?

* PALAMUT: Halde kasası 100-120, çifti 20-22 TL. Tezgah fiyatı çifti için 35-40 TL. Bir balıkçı normalde çiftinin 10 liradan satılması gerektiğini, 24 metre sınırı nedeniyle daha az çıkarılan balığın pahalılaştığını söylüyor.
ÇİNEKOP: Mevsimi değil. ‘Yaprak’ denilen ve av yasağı olan en küçük türüne rastladık. Sarıkanat da az; kasası 80-100 TL.
MIRLAN: Kasası 40-70 TL.
KIRLANGIÇ: Kasası 40 TL.
İSTAVRİT: Kasası 60-70 TL, tezgahta kilosu 10 TL’den satılıyor.
SARDALYA: Körfez ve Çanakkale’den geliyor. Az olduğu için kasası 25 TL.. HAMSİ: Bol avlandığı için fiyatı düşük, normalde kasası 60-70 TL.
KOLYOZ: Kasası 50-60 TL.
TEKİR: Kasası 100-120, tezgahta 30-40 TL.
TOMBİK: Akdeniz balığı, kasası 25-30, tanesi 3 TL’den satılıyor.
KARİDES: Adana Karataş’tan erkek jumbo karidesler kasası 100-120, kilosu 20 TL.