2008 önemli risklerle geliyor

2008 yılı için ise diğer yıllardan, özellikle son 5 yıldan çok daha uzun bir risk listesi sayılıyor ve herkesin üzerinde mutabık kaldığı konu; bu yılın daha fazla risk ve belirsizlik taşıdığı...

Çok sayıda banka genel müdürü ile yaptığım görüşmelerden yola çıkarak, ben de 2008 yılına ilişkin temel riskleri saymak istiyorum. Her şeyden önce 2008 yılında, finans kesiminde kaynak sıkıntısı görülecek. En önemli nedeni küresel ekonomideki belirsizlik ve gelişmiş ve fon fazlası bulunan ülkelerden bizim gibi gelişmekte olan ülkelere akan fonun önümüzdeki yıl azalacak olması. Bu nedenle bankalar gözlerini, hiç olmadığı kadar, iç tasarruflara dikiyor.

Zaten kıt olan iç tasarrufları çekebilmek için, ister istemez mevduat yarışı içinde olacaklar. Ancak çekecekleri iç tasarrufların uzun vadeli fonlar olmayacağı kesin. Uzun vadeli fonları temin ettikleri yurt dışındaki sermaye piyasalarından 2008’de borçlanmalarının artık çok zor olacağını tüm banka genel müdürleri söylüyor. İşte bu nedenle de kaynak maliyetleri artacak. Kaynak maliyetlerinin artması demek, bankaların topladıkları kaynakları kullandırdıkları kredilerin maliyetlerinin de artması anlamına geliyor.

Daha önceden de yaşadığımız gibi, kredi maliyetlerinin artması, reel sektörün finansmana erişiminde daha büyük sıkıntılar yaşaması, bununla birlikte geri ödeme sorunları demektir.

İşte dış kaynaktaki azalmanın getireceği zincirleme etkiler ve riskleri kabaca böyle sayabiliriz.

KÁRLAR DÜŞEBİLİR KONUTA DİKKAT

Yanı sıra bu gelişmelere bağlı olarak, eski kar rakamlarına ulaşmak da çok zor olacak.

Gerçi savsaklandı ama, Türkiye’nin enflasyonla mücadeleye devam etmesi bir zorunluluk. Zaten bunu yapmazsa dış kaynak tümüyle durabilir ve Hükümet buna cesaret edemez.

Ancak 2008 yılında ne kadar "devam ediyoruz" görüntüsü verilse de, Hükümetin enflasyon mücadeleyi, "büyüme" adına gevşetmesi de kaçınılmaz görülüyor. İşte en azından görüntüyü koruyabilmek için, iç talebin fazlaca artmasına izin verilemeyecek. Bu da zaten rekabet gücünün iyice zayıflaması nedeniyle sıkıntı yaşayan dış satımın yansıra, iç satışların da fazla kıpırdamaması demek. Finansman sıkıntılarına bir de üretim eklenince, içerdeki reel sektör firmalarının yani şirketler kesiminin eski kar rakamlarına ulaşması pek mümkün olamayacak.

Bu yılki kar rakamları, şimdi açıkca söylenmese de, 2008 için kabul edilir bir rakam olacak.

Bankalarda da, kaynak ve plasmanlardaki rekabetin çok kızışması nedeniyle kar marjlarının daralması, kredilerdeki geri dönüşün de etkisiyle karların bu yılki seviyesi başarı olur.

Bu genel tablonun içinde, sıralanacak daha bir sürü risk bulunuyor.

Ancak bunların içinde bence en önemlilerden biri konut sektöründe yaşanacak. ABD’deki mortgage krizine, yasamızın geç çıkması nedeniyle yakalanmamamız, bizim için şans oldu. Şimdi bazı kesimler 2008’de bu sektörün patlayacağını, büyük fonlar akacağını söylüyor, bence biraz fazla gaz veriyorlar. Çizdiğimiz genel ekonomik tablo içinde, uzun vadeli konut finansmanına kaynak bulunması, görüldüğü gibi, çok zor.

O nedenle zamanında yapılamayan konutlar olursa, bazı konut şirketleri kapatılırsa, buralara bel bağlamış vatandaşlar zor durumda kalırsa, kimse için sürpriz olmasın. Bu nedenle artık aşırı gazı kesmek gerekiyor. Konuştuğum tüm bankacılar bu sektöre fon akışının artık zorlaştığını söylüyor.

GENELKURMAY BAŞKANLIĞI

2008 yılına ilişkin riskleri yazmaya devam edeceğiz ama siyasi risklerin önemlilerine de değinmek gerek. Son Kuzay Irak operasyonlarıyla devlet içindeki çatışmalar önlendi gibi gözükse de, içten içe devam ettiği kesin.

YÖK dahil atamalarda, Ermeni meselesinde, AB ile ilişkilerde önemli sorunlar yaşanabilir. Ancak bizce siyasi risklerin içinde en önemlisi Genelkurmay Başkanlığı seçimleri olabilir. Umarız AKP Hükümeti "rövanş" psikolojisini, "dediğim dedik" tavrını sürdürmez de, böyle büyük bir çatışmaya zemin hazırlamaz.

Bu takdirde, ekonomide saydığımız riskler, küçük detaylar olarak kalabilir...