2003 obezite yılı oldu

Son derece bulaşıcı karakteri olan ve ağır belirtilerle seyreden SARS, 2003'te 8 bin kadar insanı enfekte etti. Bunlardan 774'ü ölümle sonuçlandı. SARS, hálá küresel sağlığı tehdit ederken 2003'ün ‘‘obezite yılı’’ olduğu söylenebilir.

ŞİŞMANLIK SALGINI

2003 yılının ‘‘obezite yılı’’ olduğu söylenebilir. Obezitenin önemli bir hastalık olduğu ve bir salgın gibi yayılma eğilimi gösterdiği sık sık duyuruldu. Hipertansiyon, şeker hastalığı, kalp krizi, aterosklerozis, osteoartirit tipi eklem hastalıkları ve daha pek çok sağlık sorununun hazırlayıcısı ya da tetikleyicisi olan obezite sorunu, bizim ülkemizde de sık sık gündemdeydi. Kilo fazlalığı ve şişmanlığı sadece bir estetik sorun gibi görmenin yanlış olduğundan ve bir salgın şeklinde çoğalan bu çağdaş hastalığın insanlığın geleceğini etkileyen en önemli sağlık problemlerinin başında geldiğinden artık hiç kimse kuşku duymuyor.

Özellikle karın çevre yağ depolanması, hipertansiyon, kan yağlarında yükselme (HDL kolesterol düşüklüğü ve trigliserit yüksekliği) ve erken yaşlarda ortaya çıkan kalp krizi, inme-felç gibi son derece..... tehlikeli bir kombinasyonla ortaya çıkan ‘‘Metabolik Sendrom’’ ve buna eşlik eden obezitenin belirtileri ve tedavisine ilişkin pek çok çalışma yayınlandı.

Düşük karbonhidratlı diyetler geçen yıl da çok sık tartışıldı. Atkins ve South Beach diyetleri bazılarınca göklere çıkarıldı, bazılarınca yerden yere vuruldu. Sonuçta hızlı kilo vermeye yardımcı olsalar bile bu popüler diyetlerin pek güvenli olmadıkları konusunda bir kez daha görüş birliği oluştu. Gelinen nokta, 10 ya da 15 yıl öncekinden pek farklı değildi. Eğer zayıflamak istiyorsanız, yapabileceğiniz şeyler yine aynı: Yediklerinizi azaltacak, aktivitenizi artıracaksınız. Glisemik indeksi yüksek besinlerin daha kolay kilo aldırdığı fikrinde birleşilmesi 2003 yılının en önemli ve popüler beslenme kavramı oldu.

DEPRESYONDA PATLAMA

Orta yaşları aşarak yaşlılar ve çocuklar için de ciddi bir tehlike haline gelen depresyon salgını, geçen yılın önemli bir sağlık sorunuydu. Yeni milenyumun daha çok çalışmak, varlık, güç ve mevki elde etmek, daha çok hız, savaş, terör ve şiddet üzerine kurulu düzeni, geçen yıl 120 milyon civarında görülen depresyon olgusunu bu yıl 200 milyona kadar çıkaracak. Antidepresan ilaçların satışındaki patlama önümüzdeki yıllarda ‘‘infilak’’ düzeyine ulaşırsa pek şaşırmayın. Mega doz serotonine ulaşmak üzerine yoğunlaştırılan antidepresan tedavilerin önümüzdeki hedefleri arasında CRH (Corticotropin Releasing Hormone) baskılayıcıları ile tedavi var.

GENOM PROJESİ

Geçen yıla damga vuran diğer bir uluslararası sağlık çalışması Genol Projesi'ydi. Hastalıkları oluşturan, kolaylaştırıp hızlandıran ya da önleyen genler ve genetik bazlı bozuklukların bu proje tamamlandığında kolayca tanımlanabileceği düşünülüyor. Daha sağlıklı ve uzun bir yaşamın belirleyicileri arasında yer alacağı bilinen bu projenin sonuçlarını hepimiz büyük bir merakla bekliyoruz.

MENOPOZ TEDAVİSİ

Hormon replasman tedavisi, özellikle menopoz dönemindeki kadınlara östrojen hormonları ile destek tedavileri yine bu yılın başlıca gündem maddelerinden biri oldu. Bir tarafta meme kanseri, kalp hastalığı ve inme riskini artırdığını ileri sürenler, diğer tarafta östrojen desteğinin menopozla birlikte ortaya çıkan kolesterol yüksekliğini, osteoporozu önlediğini ve hatta Alzheimer'a karşı koruyucu yarar sağladığını düşünenler yer aldı. Uzmanlar, östrojen ile yerine koyma tedavisinin eski ihtişamını artık iyice kaybettiği düşüncesindeler.

DAMAR SAĞLIĞI

2003 yılı damar sağlığını koruma ile ilgili önlemler bakımından son derece faydalı bir yıldı. Kan basıncı üst sınır değerleri biraz daha düşürüldü. Şimdi 135/85 mmHg'nın altındaki değerler kabul edilebilir ölçüler olarak belirlendi. Hipertansiyon dışında damar sağlığının diğer tehditleri olan insülin direnci, şişmanlık, kolesterol yüksekliği ile mücadelenin önemi sık sık vurgulandı. Hepimiz damarlarımız kadar yaşlı veya genç olduğumuzu öğrendik. Damar sağlığımızı korumanın önemini kavradık. Homosistein ile Hs-CRP (yüksek duyarlıklı CRP) ile tanıştık. Omega-3 yağ asitlerinin faydalırını şimdi çok iyi biliyoruz, doymuş hayvansal yağlardan trans yağlardan hepimiz korkuyor, sakınıyoruz.

ALZHEİMER HASTALIĞI

Yaşlanan gezegenimizin genç yaşlıları için Alzheimer, en önemli sağlık sorunlarından biri haline geliyor. Ortalama yaşam beklentisinin 80 yıla kadar ulaşması, Alzheimer'lı hasta sayısında hızlı bir artışın başlıca sebebi gibi görünüyor. Çok sayıda araştırmacı bu hastalığın genetik, metabolik ve hormonal köklerini araştırmakla meşgul. Alzheimer hastalığını önlemeye ve Elzheimer hastalarına daha çok yardıma ilişkin çalışmalar bu yıla damgasını vurdu.

GELECEK ÜMİT DOLU

Tıp bilimi inanılmaz bir hızla gelişiyor. Önümüzdeki yıllarda da bu gelişmesini hızlandırarak sürdüreceğine hiç kuşku yok. Bütün mesele, biraz daha ayakta kalabilmekte! Eğer akıl-ruh ve bedeninize özen gösterir, kendinize iyi bakarkanız pek de uzakta olmayan bu muhteşem gelişmelerden siz de yararlanabilirsiniz. Siz 2004 yılında da ‘‘kendinize daha iyi bakın.’’