2002'nin yemek kitapları

Fransızların, ‘‘yemekten alınan keyfin yarısı mönüyü incelemektedir’’ mealinde bir sözünü sık hatırlarım. Bu söz, yemeğin yaşamsal gereklilik ve yararın ötesindeki rolüne işaret ettiği için önemli.Yemenin ve içmenin ötesine geçerek söyleyecek olursak, hiçbir sanat eylemi yaşamsal bir zorunlukla açıklanamaz. Sanat olmadan da sefil bir hayat sürmek mümkün. Bırakın esafil sefl içinde yaşasın!Yemeğin toplumda bu kadar ilgi toplamasını aslında pişirmenin ve sunmanın sanatsal yönüne bağlamayı daha doğru buluyorum. Uygar insan, ilkel atalarının aksine, karnını doyurmanın değil, lezzetin peşinde. Böyle olunca, kaçınılmaz biçimde, incelikleri araştırmak ön plana geçiyor. Bulduklarımızı da başkalarıyla paylaşmak istiyoruz. Unutmayın ki, güzellikler paylaşıldıkça artar.Garip ama gerçek bir durumu belirteyim: Türkiye'de yazı yazarak para kazanılmıyor. Daha doğrusu yazıyla hayatını kazananlar bizde çok küçük bir zümre. Yemek yazılarıyla para kazanabilmek ise tam bir ham hayal. Yine de son birkaç yıldır yemek kitapları giderek daha sık ve çok sayıda yayınlanır oldu. Böylesine sevindirici bir gelişmeyi, cefakár yemek araştırmacılarının bildiklerini ve öğrendiklerini başka lezzet meraklıları ile paylaşma arzusuna bağlıyorum.Geçen yılın sonunda sayıca ve nitelikçe artan yiyecek-içecek kitaplarının bir yıllık değerlendirmesini yapacağıma söz vermiştim. Bugün o sözü yerine getireceğim. Kitapçı raflarından bulduklarımla yazar veya yayıncıların yolladıkları kitapları yıl boyunca inceledim. Göremediklerime ulaşabilmek içinse bu köşede iki defa yazdım. Değerlendirme dışı kalan kitapların sorumluluğunu artık taşımadığımı düşünmekteyim.Bir de hatırlatma yapayım: Bundan böyle her ay yeni yayınlanan bir yemek kitabını bu köşede değerlendireceğim. Böylece kitapların Hürriyet-Pazar aracılığıyla daha geniş bir meraklı kesimine ulaşacaklarını ümit ediyorum. Bu keyif de bana yeter.SANAT VE YEMEK KİTABIKalbe Giden YolMadem söze sanatla yemeğin buluşmasından girdim, öyleyse yılın en sanatsal yemek kitabını yazının başına alayım. Ergun Baskan bu yıl beni çok heyecanlandıran bir baskı ve cilt güzelliği sergileyen harika bir yemek kitabı yayınladı. ‘‘Kalbe Giden Yol’’ bir matbaacı ve yemek meraklısı olan Baskan'ın her iki alandaki başarısını taçlandıran bir eser. YILIN EN İLGİNÇ YEMEK KİTABIBir sebze monografisi: Kabak YemekleriBana gelen mektuplardan, bazılarınca bu değerlendirmenin bir yarışma gibi algılandığını hissettim. Ortada bir yarışma yok, bir değerlendirme denemesi var. Böyle söylemekle birlikte, geçen yılın en ilginç kitabının bir sebze monografisi olduğunu belirtmekten kendimi alamıyorum.Kitabın yazarı Mestan Yapıcı, Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü'nü bitirdikten sonra müfettişlik ve öğretmenlik yapmış. İzmir, Aydın ve Manisa'da araştırmalar gerçekleştirmiş. 'Kabak Yemekleri' yayınladığı ikinci kitabı. ‘‘Kabak tadı vermek’’ deyiminin dilde yer ettiği bir ülkede kabak üzerine bir kitap yazmak önce cesaret işi. Nitekim yazar da, ‘‘Kabak ucuz bir yiyecek. Kabağın tüketimi, ekonomik sıkıntıların arttığı şu günlerde doğal olarak çoğalacaktır’’ diye bir not düşmüş. Takip eden cümle ise çok daha anlamlı: ‘‘Bu ucuz yiyeceğin, zevkle bilerek yenmesine bu kitabın yardımcı olacağını umuyorum.’’ 150 sayfalık kitabın ilk elli sayfası kabağın türleri, tarihçesi, özellikleri, saklanması gibi teknik açıklamaların yanısıra kabağın edebiyattaki, halkbilimindeki yerine ayrılmış. Bu da kitabı, tarif içeren yemek kitaplarından hemen ayrı bir yere koymamızı gerektiriyor. Geriye kalan yüz sayfada ise gerçekten ilginç, kabakla yapılmış yemek tarifleri de bence kitabın süsü olmuş. (Dönence Basın ve Yayın Hizmetleri: 0212-511 18 89).YEMEK KÜLTÜRÜ KİTAPLARISabri Koz'un topladığı mutfak makaleleriYemek kültürü üzerine bu yıl yayınlanan kitaplar içinde Sabri Koz'un ‘‘Yemek Kitabı: Tarih-Halkbilimi-Edebiyat’’ derlemesi bence her yemekseverin kitaplığında başköşeye koyabileceği bir eser. Sabri Koz'u üniversite yıllarından Folklor Klubü'nde yayın çalışmalarını yönetirken tanımıştım. Boğaziçi Üniversitesi'nin ‘‘Folklora Doğru’’ dergisine makaleler yollardı. Yanılmıyorsam, ‘‘Anamın Yemekleri’’ adıyla Afyonkarahisar halk mutfağı üzerine yaptığı çok değerli bir çalışma vardı. Sabri Koz kitabını, ‘‘aslında ona yazılarıyla omuz veren araştırmacıların eseri’’ diye tanımlamış. Tek tek ulaşılması zordan öte imkansız, buna karşılık çok değerli elliden fazla Türk mutfak kültürüne ilişkin makaleyi biraraya getirmiş. Böylesi bir hizmete sadece şükran duyulabilir. (M. Sabri Koz (Hazırlayan), Yemek Kitabı: Tarih-Halkbilimi-Edebiyat, Kitabevi yayını; telefon: 0212- 512 4328)Türk Mutfak Kültürü AraştırmalarıYemek kültürü deyince, yine üniversite yıllarından aynı vesileyle tanıştığım Kámil Toygar'ı anmadan geçemem. Kamil Bey uzun süre Kültür Bakanlığı'nda folklorla ilgili üst düzey mevkilerde bulundu ve Türk halkbilimine hizmet etti. Hizmetin devlet memurluğu ile sınırlı olmadığı gerçeğinden yola çıkarak, emekliliğinden sonra bir grup gönüllü ile kurdukları Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı'nda aynı işi sürdürdü. Beş yılı aşkın bir süredir, düzenli biçimde her sene ‘‘Türk Mutfak kültürü Üzerine Araştırmalar’’ adıyla bir yıllık yayınlıyorlar. Yerel mutfaklar, bize özgü yiyecekler, yemeğe ilişkin ádetlerimiz gibi ilginç alanlarda bu ilginç yayın dizisi devam ediyor. Derlemenin 2002 edisyonu üzerine ileride tekrar yazacağım için sözü daha fazla uzatmayacağım. (İsteme adresi: Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı, İzmir Caddesi, Moda İşhanı B Blok, 3. Kat, No: 7-75, Yenişehir-Ankara; telefon: 0312-425 5155)Annemin Yemek DefteriArkadaşım Senay Haznedaroğlu, Oğlak Yayınları'nda bir yemek dizisi oluşturdu. Dizinin müdavimlerinden biri olduğumu saklamayacağım. Diziden geçen yıl yayınlanan bir kitap, Esin Eden'in 'Annemin Yemek Defteri: Selanik, Münih, Brüksel, İstanbul'u idi. Kitapta Selanikli bir ailenin Türk ve Musevi mutfaklarının dönemin Avrupa yemek kültürüyle buluşturması yer alıyor. Esin Hanım bana bu defterden söz ettiğinde mutlaka yayınlamasını önermiştim. Yirmi yıl sonra eser Yunanistan'da yayınlandı. Şimdi kitabın Türkçesini okumak bana büyük keyif verdi.Mevsimlerle Gelen LezzetAynı diziden, yemek meraklısı ve araştırmacı olan Tijen İnaltong'un ‘‘Mevsimlerle Gelen Lezzet’’ini de hatırlatmak isterim. Dikkatli okuyucularım bu kitapla ilgili daha önce yazdıklarımı hatırlayacaktır. Hatırlamayanlara da bu kitabı salık verdiğimi söylemekle yetineceğim. (Devam edecek)