14 bini aşkın bilmecemiz var

Babam kandil dedem çıra, işin yoksa beni ara

Dağdan gelir takla makla aman abla beni sakla

Rengi kızıl şarap değil kışın fena ahbap değil

Can kurtaran halkası, susamdandır markası, kimseye karşı yoktur gösterişi, cakası

Sıra sıra çamlar yağları damlar

Kendisi var yaşı yok, anası kardeşi yok. Herkesi ağlatır, kendinin gözyaşı yok

Dışı var içi yok, dayak yer suçu yok

Türk milletinin sözlü edebiyatının en önemli türlerinden biri olan bilmece sayısı, çeşitlemeleri ile birlikte 14 bini aşıyor. Kültür Bakanlığı Yayımlar Dairesi Başkanlığı'nca yayımlanan İlhan Başgöz ve Andreas Tietze'nin hazırladığı, ‘‘Türk Halkının Bilmeceleri’’ adlı kitapta, bitkiler, madenler, yer adları, birçok hayvan türü ve hayvan vücudunun parçaları, insan anatomisi, hastalıklar, ev ve toplum hayatı, ev eşyası, giyecekler, beslenme, kadınların süs eşyaları, tatlılar, sosyal hayat, din hayatı ve ticarete kadar uzanan yüzlerce konuda bilmecelere yer veriliyor. Yazılı belgeleri 14. yüzyıla kadar uzanan Türk halk kültürünün vazgeçilmez unsurlarından olan bilmecelerin gündelik hayatımıza ilişkin olanlarından bazıları şöyle:

Kanun İki satır yazı, yurdun en güzel kızı

Dayak Değnek ucunda bir yemiş, bir daha yemem demiş

Çingene Sırtında gezer haşası, onun olmaz paşası

Bağlama Çam ağacını oyarlar, içine tinton koyarlar, ağlama tintonum ağlama, şimdi kulağını burarlar

Baykuş Dağdan gelir tatarina, ben onu tutarina, ayakları çok katarina, gözleri hambarina

Benzin Dağ başında pınarım, kazanlarda buharım, vapur tren işletir, bir çok işler yaparım

Çatal Bıldırcın budunu kaşır, bulduğunu bana taşır

Daktilo El işler, ağız söyler

Havva ana Oğlan der ogan nedir? Sarımsak soğan nedir? Dişiden erkek doğar, erkekten doğan nedir

İsa Peygamber Anası var , babası yok

İskambil kağıdı Kesilir, dağılır, yenilmez bakılır

Makineli tüfek Bir kapsül çaharam, dünyayı yaharam

Sinema Dört tarafı karanlık, dolaştım Hint'de, Çin'de, ben dünyayı öğrendim, bir zindanın içinde